Άγγλος γιατρός, γεωλόγος, παλαιοντολόγος και πολιτικός ακτιβιστής. Εμείς τον γνωρίζουμε περισσότερο από τη νευρολογική ασθένεια που φέρει το όνομά του («Νόσος του Πάρκινσον»), καθώς ήταν ο πρώτος επιστήμονας που περιέγραψε τα συμπτώματά της.
Ο Τζέιμς Πάρκινσον (James Parkinson) γεννήθηκε στις 11 Απριλίου 1755 στη συνοικία Σόρεντιτς του Λονδίνου και ήταν γιος του φαρμακοποιού και πρακτικού χειρουργού Τζον Πάρκινσον με μεγάλη πελατεία στην περιοχή. Ακολούθησε το ιατρικό επάγγελμα και το 1783 ανέλαβε το ιατρείο του πατέρα του. Τον ίδιο χρόνο παντρεύτηκε τη Μέρι Ντέιλ, με την οποία απέκτησε έξι παιδιά.
Ο Πάρκινσον από νωρίς ασχολήθηκε με την πολιτική και ήταν θερμός οπαδός της Γαλλικής Επανάστασης. Στα περίπου 20 φυλλάδια που εξέδωσε, καταφερόταν εναντίον των προνομιούχων συμπατριωτών του και ζητούσε την είσοδο του λαού στη Βουλή των Κοινοτήτων με την καθιέρωση της καθολικής ψηφοφορίας. Το όνομά του αναμίχθηκε και σε μια συνωμοσία για τη δολοφονία του Βασιλιά Γεώργιου Γ', αλλά απαλλάχτηκε ελλείψει ενοχοποιητικών στοιχείων. Σύμφυτη με την πολιτική του δράση ήταν η ενασχόλησή του με θέματα δημόσιας υγείας, ζητώντας ουσιαστικές παρεμβάσεις από το «κράτος - νυχτοφύλακα» εκείνης της περιόδου.
Από το 1799 αφοσιώθηκε περισσότερο στην ερευνητική ιατρική και εξέδωσε σειρά μελετών για την περιτονίτιδα, αλλά και τη λαιμαργία. Έγραψε ιστορία στην ιατρική το 1817 με τη μελέτη του «Δοκίμιο για την τρομώδη παράλυση» («An Essay on the Shaking Palsy»), όπου περιέγραφε την ασθένεια του κεντρικού νευρικού συστήματος, που εξήντα χρόνια αργότερα ο διακεκριμένος γάλλος νευρολόγος Ζαν Μαρτέν Σαρκό ονόμασε «Νόσο του Πάρκινσον». Για να καταλήξει στις διαπιστώσεις του, ο Πάρκινσον παρατήρησε για μεγάλο χρονικό διάστημα το καθημερινό βάδισμα έξι ασθενών, που εμφάνιζαν τα συμπτώματα της νόσου.
Με την πάροδο του χρόνου, το ενδιαφέρον του για την ιατρική μειώθηκε και αναβίωσε ένα νεανικό του χόμπι για τη γεωλογία και την παλαιοντολογία. Έγραψε πολλές πραγματείες και υπήρξε ένα από τα ιδρυτικά μέλη της Γεωλογικής Εταιρείας του Λονδίνου.
Ο Τζέιμς Πάρκινσον έφυγε από τη ζωή στις 21 Δεκεμβρίου 1824, σε ηλικία 69 ετών.
Η SONY είναι Ιαπωνική πολυεθνική εταιρεία, που δραστηριοποιείται κυρίως στους τομείς της παραγωγής ηλεκτρονικών ειδών (καταναλωτικών και επαγγελματικών) και της ψυχαγωγίας. Κατέχει την 89η θέση στη λίστα του περιοδικού Fortune με τις 500 μεγαλύτερες εταιρείες του κόσμου από άποψη τζίρου (79,2 δισ. δολάρια το 2012).
Ως ημερομηνία ίδρυσης της εταιρείας αναφέρεται η 7η Μαΐου 1946, όταν ο 38χρονος μηχανικός Μασάρου Ιμπούκα (1908-1997) άνοιξε στο ερειπωμένο από τους βομβαρδισμούς Τόκιο ένα κατάστημα επισκευής ραδιοφώνων. Τον επόμενο χρόνο συνεταιρίστηκε με τον κατά πολύ νεώτερο συνάδελφο και φίλο του Ακίο Μορίτα (1921-1999) και ίδρυσαν την «Εταιρεία Τηλεπικοινωνιακών Εφαρμογών του Τόκιο» (Tokyo Tsushin Kogyo), που γρήγορα κέρδισε την αναγνώριση εντός των συνόρων, επειδή κατασκεύασε το πρώτο μαγνητόφωνο.
Στις αρχές της δεκαετίας του '50 ο Ιμπούκα πληροφορήθηκε ότι στα εργαστήρια της Bell στις ΗΠΑ ανακαλύφθηκε το τρανζίστορ (κρυσταλλοτρίοδος στα ελληνικά), που έφερε επανάσταση στην ηλεκτρονική. Ταξίδεψε στις ΗΠΑ και έπεισε τους ιθύνοντες της Bell να δώσουν τα δικαιώματα της εφεύρεσής του στην εταιρεία του. Παρότι οι αμερικανικές εταιρείες Regency Electronics και Texas Instruments ήταν αυτές που κατασκεύασαν το πρώτο ραδιόφωνο με τρανζίστορ, στην Tokyo Tsushin Kogyo των Ιμπούκα και Μορίτα χρεώνεται η κατασκευή του πρώτου εμπορικά επιτυχημένου ραδιοφώνου.
Τα μοντέλα TR-72 και TR-63 γνώρισαν μεγάλη επιτυχία έξω από τα σύνορα της Ιαπωνίας (ειδικά στη δύσκολη αγορά των ΗΠΑ) και βοήθησαν στην εκτόξευση της εταιρείας. Ήταν τα μέσα της δεκαετίας του '50, όταν η αμερικανική νεολαία άρχιζε να αγοράζει μαζικά φορητά τρανζιστοράκια. Ο Ιμπούκα και ο συνεταίρος του Μορίτα αποφάσισαν τότε να αλλάξουν το όνομα της εταιρείας τους από Tokyo Tsushin Kogyo στο δυτικοποιημένο Sony, καθώς πλέον ο μεγαλύτερος όγκος των πωλήσεων της εταιρείας τους προερχόταν από το εξωτερικό και κυρίως από τη Βόρειο Αμερική. Η ονομασία SONY είναι συνδυασμός της λατινικής λέξης «sonus» (ήχος) με τη λέξη της αγγλικής αργκό «sonny» (έξυπνος και ευπαρουσίαστος νεαρός άνδρας).
Image may be NSFW. Clik here to view.
Οι ιδρυτές της SONY, Μορίτα (δεξιά) και Ιμπούκα, το 1961.
Η Sony βοήθησε καθοριστικά στην εξαγωγική έκρηξη της Ιαπωνίας τις δεκαετίες του '60, του 70'και του '80, ενώ με την ποιότητα των συσκευών της άλλαξε την αντίληψη του κόσμου για τα «made in Japan» προϊόντα. Το 1971 ο εκ των ιδρυτών της Μασάρου Ιμπούκα αποχώρησε λόγω ηλικίας και η διεύθυνση της εταιρείας πέρασε στα χέρια του Ακίο Μορίτα. Στα μέσα της δεκαετίας του '70 παρουσίασε το μοντέλο CRF-320A, το πρώτο ραδιόφωνο με ψηφιακή μπάντα.
Στις αρχές της δεκαετίας του '80, όμως, οι πωλήσεις της Sony πήραν την κατιούσα, εξαιτίας της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης. Οι αναλυτές προέβλεπαν την εξαφάνισή της από τον εταιρικό χάρτη. «It's over for Sony» έγραψαν οι Τάιμς της Νέας Υόρκης. Τη διέσωσαν μία σειρά από καινοτόμα και επιτυχημένα εμπορικά προϊόντα, όπως το CD (Compact Disc), το Walkman (το πρώτο φορητό κασετόφωνο) και αργότερα η παιγνιδομηχανή Playstation. Το 1988 η Sony επεκτάθηκε σημαντικά στο χώρο της ψυχαγωγίας, με την εξαγορά της δισκογραφικής εταιρείας CBS και της κινηματογραφικής εταιρείας Columbia Pictures.
Το 1994, ο Μορίτα αποχώρησε με τη σειρά του από την εταιρεία, όταν υπέστη εγκεφαλικό επεισόδιο, κατά τη διάρκεια ενός αγώνα τένις. Τον αντικατέστησε ο ηλεκτρομηχανολόγος και τραγουδιστής της όπερας Νόριο Όγκα (1930-2011), ο οποίος είχε συνεισφέρει τα μέγιστα στην κατασκευή του CD. Η επέκταση των δραστηριοτήτων της SONY σε τομείς όπως ο χρηματοπιστωτικός, ο ασφαλιστικός, η κινητή τηλεφωνία κ.ά, δεν υπήρξε πάντα επικερδής. Από τις αρχές του 21ου αιώνα η εταιρεία βρίσκεται σε καθοδική πορεία, την οποία πολλοί αναλυτές θεωρούν μη αναστρέψιμη.
Το 2005 το τιμόνι της SONY ανέλαβε για πρώτη φορά ένας μη Γιαπωνέζος, ο Άγγλος δημοσιογράφος και παραγωγός Χάουαρντ Στρίνγκερ, με επιτυχημένη θητεία στη δισκογραφική CBS τα προηγούμενα χρόνια. Ο Στρίνγκερ προσπάθησε να επικεντρωθεί στην παραγωγή ηλεκτρονικών προϊόντων και στην πώληση των περιφερειακών δραστηριοτήτων της εταιρείας, την οποία συνδύασε με περικοπή χιλιάδων θέσεων εργασίας. Παρά τις κάποιες επιτυχίες του, ο ιαπωνικός κολοσσός της ηλεκτρονικής συνεχίζει να παρουσιάζει αρνητικά οικονομικά αποτελέσματα.
Σύμφωνα με στοιχεία του 2012, η SONY είναι τρίτη σε μέγεθος κατασκευάστρια τηλεοράσεων στον κόσμο και από τους μεγαλύτερους παραγωγούς ημιαγωγών. Στις καινοτομίες που παρουσίασε κατά καιρούς η εταιρεία συμπεριλαμβάνονται το DVD, οι κάρτες μνήμης (memory stick), o δίσκος blu-ray και το MiniDisc. Από τα πιο επιτυχημένα της προϊόντα είναι οι τηλεοράσεις BRAVIA και οι φορητοί υπολογιστές VAIO.
Ο Τζωρτζ Κάνινγκ (Georges Canning, 11 Απριλίου 1770 - 8 Αυγούστου 1827) ήταν Άγγλος πολιτικός που διετέλεσε Υπουργός Εξωτερικών της Μεγάλης Βρετανίας και πρωθυπουργός κατά την περίοδο 10 Απριλίου-8 Αυγούστου του 1827 και φιλέλληνας.
Φοίτησε στο Hyde-Abbey του Γουίντσεστερ και το 1788 συνέχισε τις σπουδές του στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Εξέδιδε, από την ηλικία των 16 ετών, τη λογοτεχνική εφημερίδα Μικρόκοσμος. Το 1793 έγινε βουλευτής και διακρίθηκε για την ευγλωττία του, ενώ έγινε και ιδιαίτερος του πρωθυπουργού Ουίλιαμ Πιτ του νεότερου. Στα 1799, υποστήριξε με τον Πιτ την κατάργηση του δουλεμπορίου, ενώ τάχθηκε υπέρ του αγώνα θρησκευτικής ελευθερίας των Ιρλανδών καθολικών. Αυτό το ακανθώδες πρόβλημα ήταν ταυτόχρονα το όπλο του Τζωρτζ Κάνινγκ, που το χρησιμοποίησε ως μέσο εκβιασμού για να παραμείνει στο υπουργείο, διατηρώντας την ελπίδα του εκλογικού σώματος των Ιρλανδών για ένωση. Στις 8 Ιουλίου 1800, παντρεύτηκε την κόρη του στρατηγού John Scott Balcomie, ο οποίος είχε αποκτήσει περιουσία στην Ινδία, τότε αποικία της Βρετανίας. Το 1801 ακολούθησε τον Πιτ στην αντιπολίτευση ενώ όταν ανέλαβε ξανά την εξουσία, το Μάιο του 1804, ανέλαβε την οικονομική διαχείριση του Πολεμικού Ναυτικού.
Το άγαλμα του Κάνινγκ στην πλατεία που φέρει σήμερα το όνομά του στην Αθήνα
Το 1814 διορίστηκε πρέσβης στην Πορτογαλία, θέση από την οποία παραιτήθηκε τον επόμενο χρόνο. Τον Ιούλιο του 1817 επέστρεψε στο Ηνωμένο Βασίλειο και το 1821 διορίστηκε κυβερνήτης της Ινδίας. Το 1824 η Βρετανική κυβέρνηση υποστήριξε τον αγώνα των Ελλήνων για ανεξαρτησία από την Οθωμανική αυτοκρατορία και το 1826 ο Κάνινγκ υπέγραψε με τη Γαλλία και τη Ρωσία συνθήκη ειρήνης ανάμεσα στην Τουρκία και την Ελλάδα. Τον Απρίλιο του 1827 ο Κάνινγκ σχημάτισε κυβέρνηση και προώθησε την ανεξαρτησία της Ελλάδας αλλά και τα αιτήματα των καθολικών Ιρλανδών, χωρίς να προλάβει να ολοκληρώσει το έργο του, καθώς πέθανε τρεις μήνες αργότερα από πνευμονία.
Πλήρης Κατάλογος Πολιτικών Θέσεων
Βουλευτής 1793-1827
Υπουργός Πληρωμής των Στρατευμάτων 1800-1801
Θησαυροφύλακας του Ναυτικού 1804-1806
Υπουργός Εξωτερικών 1807-1809
Διευθυντής της Εταιρείας Ανατολικών Ινδιών 1816-1821
Υπουργός Εξωτερικών 1822-1827
Ηγέτης της Συμπολίτευσης στη Βουλή των Κοινοτήτων 1822-1827
Ο Τζόζεφ Μέρικ έζησε τη ζωή του πιστεύοντας ότι είναι μισός άνθρωπος μισός ελέφαντας. Πέθανε στις 11 Απριλίου 1890 προσπαθώντας να γίνει ολόκληρος άνθρωπος.
Στις 5 Αυγούστου του 1862 στο φτωχικό σπίτι του Τζόζεφ Ρόκλεϊ Μέρικ και της Μαίρη Τζέιν Μέρικ στο Λέιτσεστερ γεννήθηκε ένα υγιέστατο αγοράκι που του έδωσαν το ίδιο όνομα με τον πατέρα του, Τζόζεφ. Όμως ο μικρός Τζόζεφ έμελλε να γίνει γνωστός σε όλο τον κόσμο με ένα άλλο όνομα, ως «Άνθρωπος - Ελέφαντας». Ένας άνθρωπος που ταλαιπωρήθηκε πολύ σε μια εποχή που όσοι είχαν ανατομικές παραμορφώσεις ήταν θέαμα και... είδος προς εκμετάλλευση.
Τα δύσκολα πρώτα χρόνια
Όταν ο Τζόζεφ Κάρεϊ Μέρικ γεννήθηκε τίποτα δεν προμήνυε αυτό που θα ακολουθούσε. Όλα όμως άλλαξαν, όταν το αγοράκι στα δυο του χρόνια άρχισε να αναπτύσσει περίεργα εξογκώματα στα χείλη και το μέτωπό του, ενώ στην ηλικία των πέντε το δέρμα του απέκτησε ένα γκρίζο χρώμα, όπως αυτό του ελέφαντα. Τα εξογκώματα εξαπλώνονται σε όλο του το σώμα και αναπτύσσονται ραγδαία. Όμως ο Τζόζεφ μεγαλώνει ευτυχισμένα με την φροντίδα της μαμάς του έως τα 12, οπότε κι αυτή πεθαίνει και ο ίδιος μένει πλέον με τον πατέρα του και τη μητριά του. Σταματάει το σχολείο και προσπαθεί να βγάλει τα έξοδά του δουλεύοντας ως πλασιέ από πόρτα σε πόρτα. Η δουλειά όμως αυτή είναι τεράστια αποτυχία, αφού όλες οι νοικοκυρές στη θέα του τρομάζουν και του κλείνουν την πόρτα. Μάλιστα, αναγκάζονται τελικά και του αφαιρούν την άδεια του πλασιέ!
Η ζωή του Τζόζεφ πια έχει αρχίσει να γίνεται «κόλαση» και αυτό που ακολουθεί είναι πολλές άκαρπες προσπάθειες φυγής από το σπίτι. Όταν τα καταφέρνει τον φροντίζει αρχικά ένας θείος του, αλλά σε ηλικία 17 ετών μετακομίζει σε ένα πτωχοκομείο και επί δυο μέρες προσπαθεί να βρει δουλειά χωρίς όμως καμία επιτυχία καθώς όλοι τον απορρίπτουν. Μένει στο πτωχοκομείο για τέσσερα χρόνια και εκεί υποβάλλεται σε εγχείριση για την αφαίρεση ενός μεγάλου μέρος του εξογκώματος στο στόμα του, το οποίο τον εμποδίζει όχι μόνο στην ομιλία, αλλά και στο φαγητό. Όμως ο Τζόζεφ δεν αντέχει άλλο εκεί. Απογοητευμένος και πεπεισμένος ότι δε θα μπορέσει να βρει πουθενά δουλειά στην κατάστασή του θεωρεί ότι μόνος τρόπος για να βγάλει χρήματα είναι να μπει στο χώρο των θεαμάτων.
Ο «Άνθρωπος-Ελέφαντας» γεννιέται
Ο ίδιος ο Μέρικ απευθύνεται στον ιδιοκτήτη ενός κλαμπ στο Λέιτσεστερ, τον Σαμ Τορρ, ο οποίος όταν τον βλέπει καταλαβαίνει ότι μπορεί να βγάλει λεφτά από αυτόν. Την εποχή της Βικτοριανής Αγγλίας ήταν πολύ συνηθισμένα τα σόου όπου εκτίθονταν άνθρωποι με διάφορες σωματικές ανωμαλίες. Στις 3 Αυγούστου του 1884 ξεκινά η νέα του καριέρα και «βαφτίζεται» από τον Τορρ «Άνθρωπος-Ελέφαντας, μισός άνθρωπος, μισός ελέφαντας». Όταν φτάνουν στο Λονδίνο, τον Μέρικ αναλαμβάνει ο σόουμαν Τομ Νόρμαν, ο οποίος τον εκθέτει σε ένα άδειο μαγαζί. Ο Μέρικ παράλληλα γράφει και την αυτοβιογραφία του, η οποία πωλείται ως μέρος του σόου και ονειρεύεται από τα αρκετά καλά λεφτά που βγάζει, μια μέρα να αγοράσει ένα δικό του σπίτι.
Ανάμεσα στους θεατές που μένουν με ανοιχτό το στόμα είναι και πολλοί γιατροί από το απέναντι νοσοκομείο. Ένας από αυτούς είναι και ο γιατρός Φρέντερικ Τρέβις, ο οποίος βλέπει τον Μέρικ σε μια «ιδιωτική παράσταση» πριν ανοίξει κανονικά το μαγαζί και εντυπωσιασμένος, ζητά να τον εξετάσει στο νοσοκομείο.
Ο Τρέβις στα απομνημονεύματα που θα γράψει το 1923 θα πει ότι όταν τον είδε θεώρησε ότι ήταν το «πιο αηδιαστικό είδος της ανθρωπότητας που είχε δει ποτέ»!
Ο Μέρικ πηγαίνει από το μαγαζί που εκτίθεται στο απέναντι νοσοκομείο φορώντας μια κουκούλα στο πρόσωπο ώστε να μην τρομάζει τον κόσμο. Για πρώτη φορά, ο Μέρικ γίνεται αντικείμενο επιστημονικής μελέτης. Ο Τρέβις μετρά το κεφάλι του Μέρικ το οποίο έχει περίμετρο 91 εκατοστά, το δεξί του χέρι με περίμετρο 30 εκατοστά και το ένα του δάχτυλο με 13! Το σώμα του είναι γεμάτο εξογκώματα, ενώ το δέρμα του είναι χαλαρό και κάποια κόκαλά του παραμορφωμένα. Όμως σύντομα ο «Άνθρωπος - Ελέφαντας» κουράζεται από αυτές του είδους τις επιδείξεις και δεν ξαναπάει στο νοσοκομείο.
Οι επιδείξεις ανθρώπων απαγορεύονται τώρα στο Λονδίνο κι έτσι ο Μέρικ μαζί με τον Νόρμαν φεύγουν για περιοδεία σε όλη την Ευρώπη. Εκεί όμως ο νέος μάνατζερ του Μέρικ του κλέβει όλα τα λεφτά που έχει μαζέψει, 50 λίρες(4.000 σημερινές), και ο Μέρικ μετά από μια μεγάλη οδύσσεια επιστρέφει στην Αγγλία. Τον βρίσκουν σε άθλια κατάσταση και το μόνο που έχει πάνω του είναι η κάρτα του Τρέβις. Του τηλεφωνούν και αυτός αμέσως έρχεται να τον πάρει.
Ο Άνθρωπος Μέρικ
Ο Μέρικ εγκαθίσταται πλέον στο νοσοκομείο σε ένα δωμάτιο, όπου οι νοσοκόμες και ο Τρέβις τον φροντίζουν. Είναι πολύ άρρωστος, όμως σιγά σιγά αρχίζει να καλυτερεύει με τις πολλές φροντίδες. Ο Τρέβις μπορεί πλέον να τον υποβάλλει σε πιο εντατικές εξετάσεις. Αντίθετα με αυτό που νόμιζε αρχικά δεν έχει κάποιο νοητικό πρόβλημα.
Ο Τρέβις και ο Μέρικ έρχονται κοντά και μιλούν πολύ. Αν και το νοσοκομείο αντιδρά αρχικά που φροντίζουν έναν άνθρωπο που δεν μπορεί να γιατρευτεί, οι δωρεές από τους πολίτες για τον Μέρικ είναι τόσες πολλές που τελικά εγκαθίσταται εκεί επ'αόριστον σε ένα άνετο δωμάτιο χωρίς καθρέπτες.
Ο Μέρικ θέλει να μάθει από τον Τρέβις τα πάντα για την «αληθινή ζωή». Ο Μέρικ του εκμυστηρεύεται ότι το όνειρό του είναι να μείνει σε ένα ίδρυμα για τυφλούς, όπου δεν θα μπορούν να τον δουν και να τρομάξουν. Του ζητά να δει πως είναι ένα αληθινό σπίτι και ο Τρέβις τον πάει στο δικό του, όπου γνωρίζει τη γυναίκα του. Στον ελεύθερο του χρόνο φτιάχνει τρισδιάστατα κτήρια από κάρτες και κάνει βόλτες στους διαδρόμους όταν σκοτεινιάζει.
Ο Μέρικ δεν έχει δει ποτέ από κοντά γυναίκα, εκτός από τη μητέρα του και τις γυναίκες που έρχονταν να τον δουν ως θέαμα. Ο Τρέβις κανονίζει να τον επισκεφτεί μια χήρα, η Λέιλα Ματουρίν. Ο Μέρικ μετά την ολιγόλεπτη συνάντηση είναι ενθουσιασμένος καθώς όπως λέει στον Τρέβις, η Ματουρίν ήταν η πρώτη γυναίκα που του χαμογέλασε και του έσφιξε το χέρι!
Στο νοσοκομείο, ο Μέρικ δεχόταν τις επισκέψεις όλης της «καλής κοινωνίας» που ήταν περίεργη να δει τον «Άνθρωπο - Ελέφαντα». Ανάμεσά τους και η πριγκίπισσα της Αγγλίας, Αλεξάνδρα, η οποία από τότε που τον είδε του έστελνε κάθε χρόνο χριστουγεννιάτικη κάρτα και μια φωτογραφία της!
Μια από τις τελευταίες επιθυμίες του που έμελλε να εκπληρωθεί ήταν να επισκεφθεί το θέατρο! Μια ηθοποιός, η Μάγκντα Κένταλ, που είχε εντυπωσιαστεί από την ιστορία του και χάρη σ'αυτήν είχαν συγκεντρωθεί πολλά χρήματα για τον Μέρικ, κανόνισε να παρακολουθήσει ένα θέατρο παντομίμας. Μετά από αυτό ο Μέρικ δεν σταμάτησε να μιλάει για την εμπειρία του που τόσο πολύ τον είχε εντυπωσιάσει.
Το τέλος
Όμως η επιθυμία του να γίνει και αυτός «φυσιολογικός άνθρωπος» θα ήταν και αυτή που θα του στοίχιζε τη ζωή. Ο Μέρικ βρέθηκε νεκρός στο κρεβάτι του στις 11 Απριλίου 1890, σε ηλικία 27 ετών. Ο Μέρικ λόγω του μεγάλου βάρους του κεφαλιού του έπρεπε πάντα να κοιμάται καθιστός ώστε να μην φύγει το κεφάλι του και σπάσει ο λαιμός του. Ωστόσο, όταν βρέθηκε νεκρός ήταν ξαπλωμένος κανονικά και σύμφωνα με τη νεκροψία που διεξήγαγε ο Τρέβις είχε πεθάνει από σπασμένο λαιμό...
Η ασθένεια
Ο ίδιος ο Μέρικ υποστήριζε ότι είχε γεννηθεί έτσι γιατί η μητέρα του όταν ήταν έγκυος σ'αυτόν είχε δει έναν ελέφαντα που την είχε τρομάξει πολύ και την έριξε κάτω. Γι'αυτό το λόγο πίστευε η ίδια, αλλά και ο Μέρικ, ότι είχε αποκτήσει αυτή τη μορφή.
Ωστόσο, οι γιατροί είχαν άλλη άποψη... Ένας δερματολόγος που είδε τον Μέρικ σε μια από τις παρουσιάσεις του Τρέβις υποστήριξε ότι πάσχει από ένα συνδυασμό δερματόλυσης, το οποίο κάνει το δέρμα χαλαρό, και κάποια άγνωστη ασθένεια των οστών.
Αργότερα, το 1909, ο γιατρός Φρέντερικ Πάρκες Γουέμπερ υποστηρίζει ότι ο Μέρικ έπασχε από νευροϊνωμάτωση τύπου 1, η οποία δημιουργεί όγκους στο δέρμα και στα κόκαλα. Όμως το γεγονός ότι ο Μέρικ δεν είχε το βασικό χαρακτηριστικό της ασθένειας αυτής, κιλίδες στο δέρμα, οδήγησε το 1986 το γιατρό Μάικλ Κόχεν να υποστηρίξει ότι στην πραγματικότητα ο Μέρικ έπασχε από το Σύνδρομο του Πρωτέα.
Τελικά, το 2001 προτάθηκε η άποψη ότι ο Μέρικ έπασχε και από τις δυο ασθένειες μαζί. Ωστόσο η ανάλυση του DNA του Μέρικ από τα μαλλιά του και τα κόκαλά του δεν οδήγησε σε κάποιο σίγουρο συμπέρασμα.
Σύγχρονοι «Άνθρωποι-Ελέφαντες»
Δυστυχώς, η περίπτωση του Μέρικ δεν είναι η μοναδική καταγεγραμμένη στην ιστορία. Στην επαρχία Χουνάν της Κίνας, ζει σήμερα, ο Huang Chuncai, ο οποίος στα τέσσερά του χρόνια άρχισε να αναπτύσσει εξογκώματα στο πρόσωπο του και αυτή τη στιγμή στα 35 του χρόνια οι γιατροί προσπαθούν να βελτιώσουν την κατάστασή του. Ήδη το 2007 και το 2008 υποβλήθηκε σε δυο εγχειρίσεις και του αφαιρέθηκαν συνολικά 20 κιλά όγκου από το πρόσωπο!
Ακόμα ένας άντρας από την Κίνα, ο 30χρονος Yang Huiming, έχει έναν τεράστιο όγκο που ξεκινά από το πίσω μέρος του κρανίου και εκτείνεται ως το σαγόνι.
Επίλογος
Η ζωή του «Ανθρώπου - Ελέφαντα» ενέπνευσε από την πρώτη στιγμή πολλούς, από τους ανθρώπους που τον συνάντησαν μέχρι και σήμερα. Η ζωή του έχει γίνει θεατρικό έργο, από τον Μπέρναρτν Πόμερανς, όνομα μουσικού, μια εξαιρετική ταινία από τον Ντέιβιντ Λιντς και φυσικά πολλά ντοκιμαντέρ.
Ο Τζόζεφ Μέρικ έζησε τη μισή του ζωή μέσα σε ένα τσίρκο και την άλλη μισή σε ένα νοσοκομείο. Οι άνθρωποι πάντα τον έβλεπαν είτε σαν θέαμα είτε σαν αντικείμενο επιστημονικής μελέτης. Κι όμως ο ίδιος έδειχνε ευτυχισμένος και έκανε όνειρα για τη ζωή του όπως κάθε «φυσιολογικός άνθρωπος». Όνειρα απλά που τα σταμάτησαν σκληρά. Και στην προσπάθειά του να γίνει κι αυτός σαν τους άλλους, ευτυχώς δεν τα κατάφερε, πληρώνοντας το όμως αυτό με τη ζωή του...
Το νησί Έλις (Ellis Island), στ'ανοιχτά του Μανχάταν, υπήρξε ο κύριος σταθμός υποδοχής των μεταναστών που έφταναν στην Αμερική, αναζητώντας μια καλύτερη τύχη, από τα τέλη του 19ου αιώνα και κατά τη διάρκεια του πρώτου μισού του 20ου.
Έως τις αρχές του 17ου αιώνα το νησί ονομαζόταν Γκαλ. Στις 12 Ιουλίου του 1603 ο κυβερνήτης του Νέου Άμστερνταμ (μετέπειτα Νέας Υόρκης) το αγόρασε από τους Ινδιάνους και το μετονόμασε σε Όιστερ Άιλαντ. Κατόπιν, μετονομάστηκε σε Έλις Άιλαντ και μετατράπηκε σε σταθμό υποδοχής.
Εγκαινιάστηκε την 1η Ιανουαρίου του 1892 και ως τις 12 Νοεμβρίου του 1954, οπότε έκλεισε, υποδέχθηκε πάνω από 20 εκατομμύρια μετανάστες απ'όλο τον κόσμο. Εκεί υποβάλλονταν σε ιατρικές εξετάσεις, προκειμένου να εγκριθεί η είσοδός τους στις ΗΠΑ. Οι περισσότεροι απ'αυτούς που έπαιρναν την πολυπόθητη άδεια, εγκαθίσταντο -τουλάχιστον τα πρώτα χρόνια- στη Νέα Υόρκη και το Νιου Τζέρσεϊ.
Από το 1924 χρησιμοποιήθηκε μόνο για κρατουμένους και πρόσφυγες. Η υποδοχή των συνηθισμένων μεταναστών γινόταν σε άλλους σταθμούς.
Κατά κάποιο τρόπο, το Έλις Άιλαντ λειτούργησε και ως μία κολυμπήθρα, καθώς πολλοί άνθρωποι απέκτησαν εκεί ένα νέο όνομα. Λέγεται πως αν κάποιος από τους υπαλλήλους δεν μπορούσε να εκφέρει το όνομα ενός μετανάστη, το άλλαζε κατά προσέγγιση σε κάτι πιο σύντομο και απλό. Ιδιαίτερα, αν ο νεοφερμένος δεν ήξερε να γράφει και να διαβάζει Αγγλικά.
Σήμερα, τις ημέρες αυτές θυμίζει το Μουσείο Μετανάστευσης των ΗΠΑ που στεγάζεται στο Έλις Άιλαντ. Κατά καιρούς, πολλοί εξέφρασαν την άποψη ότι σ'αυτό το νησί θα έπρεπε να βρίσκεται και το Άγαλμα της Ελευθερίας, λόγω του συμβολισμού του.
Η περιοχή της Ηπείρου και τα σύγχρονα όρια κρατών.
Υπόμνημα
Γκρι: Κατά προσέγγιση εδάφη του αρχαίου βασιλείου της Ηπείρου.
Πορτοκαλί: Η περιφέρεια Ηπείρου.
Πράσινο: Κατά προσέγγιση περιοχές κατοικημένες από ελληνικούς πληθυσμούς.
Κόκκινη Γραμμή: Όριο της Β. Ηπείρου.
Ως Βόρεια Ήπειρος ή Βόρειος Ήπειρος, ορίζεται γεωγραφικά, από επίσημους και ανεπίσημους πολιτικούς και μη παράγοντες στην Ελλάδα και την ομογένεια, τμήμα της νότιας αλβανικής επικράτειας. Είναι το βόρειο τμήμα της περιοχής της Ηπείρου, που επιδικάστηκε στην Αλβανία μετά από επίσημες συνθήκες. Ο όρος 'Βόρεια Ήπειρος'χρησιμοποιήθηκε επίσημα για πρώτη φορά στις 17 Μαϊου 1914 με την υπογραφή του Πρωτοκόλλου της Κέρκυρας, προσδιορίζοντας το αυτόνομο κράτος που δημιουργήθηκε στην περιοχή. Σήμερα χρησιμοποιείται στην Ελλάδα από τους ανωτέρω κύκλους, ενώ η χρήση του αποφεύγεται στην Αλβανία, επειδή θεωρείται ότι ενσωματώνει εδαφικές βλέψεις εις βάρος της χώρας αυτής.
Γεωγραφία
Η μορφολογία της περιοχής χαρακτηρίζεται από οροσειρές που εκτείνονται παράλληλα στο Ιόνιο πέλαγος από βορρά προς νότο κατ'αναλογία και του νοτίου γεωγραφικού μέρους της νότιας πλευράς της Ηπείρου. Κύριοι ποταμοί που διατρέχουν τις οροσειρές τις περιοχής είναι: ο Αώος με τον παραπόταμό του Δρίνο και ανατολικότερα ο Αψός και ο Εορδαϊκός. Από τις ακτές δυτικά ως την ενδοχώρα και μέχρι τις Πρέσπες οι πιο αξιοσημείωτες πόλεις και κωμοπόλεις είναι οι εξής: η Δερβιτσάνη, Χειμάρρα και Άγιοι Σαράντα στο Ιόνιο Δέλβινο, Αργυρόκαστρο (το, θεωρικά, πολιτιστικό κέντρο της ελληνικής κοινότητας στην ευρύτερη περιοχή),Πρεμετή, Τεπελένι, το Λεσκοβίκι, Ερσέκα, Κορυτσά και η άλλοτε ακμάζουσα Μοσχόπολη.
Ελληνικές περιοχές της Ηπείρου τον 5ο - 6ο αιώνα π.Χ.
Από τη δεύτερη χιλιετία προ Χριστού ζούσαν διάφορα ελληνικά (ηπειρώτικα) φύλα, τα κυριότερα ήταν οι Θεσπρωτοί, οι Χάονες, οι Μολοσσοί. Ιδιαίτερα, η περιοχή που εκτείνεται από τις ακτές της Αδριατικής, περιλαμβάνοντας τις περιοχές του Ογχησμού (σημερινών Αγίων Σαράντα) και Βουθρωτού ως την λίμνη Αχρίδα στην ενδοχώρα, κατοικούνταν από τους Χάονες (Χαονία).
Με την περιοχή σχετίζονται διάφορες αφηγήσεις που ανάγονται στον τρωικό επικό κύκλο: ο Ελπήνωρ, μετά τον Τρωικό πόλεμο, επικεφαλής ομάδας Λοκρών και Αβάντων, ιδρύει τις πόλεις Ωρικό και Θρόνιο (στον κόλπο του Αυλώνα). Ο Αιακίδης Νεοπτόλεμος, συνοδευόμενος από Μυρμιδόνες, ίδρυσε την αρχαία Βυλλίδα (κοντά στην Απολλωνία). Ο Αινείας και ο Έλενος, εγκαταστάθηκαν με μια ομάδα Τρώων στην Χαωνία και ίδρυσαν το Βουθρωτό. Επίσης ένας γιος του Έλενου, ο Χάων υπήρξε ο γενάρχης των Χαόνων.
Αρχαία Εποχή
Σημαντικοί οικισμοί κατά την αρχαιότητα στην περιοχή υπήρξαν εκτός από το Βουθρωτό (απέναντι από την Κέρκυρα), ο Ογχησμός (σύγχρονοι Άγιοι Σαράντα), η Φοινίκη, η Αντιγόνεια (κοντά στο σημερινό Αργυρόκαστρο), η Αντιπάτρεια (σύγχρονο Βεράτι), η Αμαντία, η Νίκαια, το Πήλιον, το Ωρικόν και μικρότεροι οικισμοί ήταν οι Κεμάρες (σύγχρονη Χειμάρρα) και το Θρόνιο.
Εκτός από τους Χάονες που επιβλήθηκαν σταδιακά στην περιοχή, άλλα ηπειρωτικά φύλλα στην ενδοχώρα υπήρξαν οι Αντιτάνες, οι Παραυοί, οι Πρασαιβοί και πιο βόρεια οι Δεξάροι (ή Δεσσαρήτες).
Κατά το διάστημα 650-500 π.Χ. οι Χάονες επεκτάθηκαν στην ευρύτερη περιοχή, καθώς η δύναμή τους εκτείνονταν στην παραθαλάσσια περιοχή από τον ποταμό Καλαμά ως τον κόλπο του Αυλώνα και στην ενδοχώρα μέχρι τις πεδιάδες της περιοχής της Κορυτσάς. Δεδομένου ότι ο τύμβος ΙΙ στη θέση Κούτσι, κοντά στην Κορυτσά, περιείχε ταφές ηγεμόνων του 7ου αιώνα π.Χ., η αρχή επεκτάσεως των Χαόνων μπορεί να χρονολογηθεί στην εποχή εκείνη.
Κατά την κλασσική εποχή, το 375 π.Χ. όλα τα ηπειρωτικά φύλα ενώθηκαν σε μία πολιτική οντότητα, κάτω από τη δυναστεία του Αιακίδη Αλκέτα (των Μολοσσών) και το 232 π.Χ. εγκαθιδρύεται στην Ήπειρο το αβασίλευτο Κοινό των Ηπειρωτών, με πρωτεύουσα τη Φοινίκη. Ως ενιαίο κράτος η Ήπειρος υπήρξε υπολογίσιμη δύναμη στην ευρύτερη περιοχή μέχρι την ρωμαϊκή κατάκτηση το 167 π.Χ..
Η περιοχή υπήρξε δέκτης του Χριστιανισμού από τον 1ο αιώνα μ.Χ., με τις περιοδείες του Απόστολου Παύλου. Όμως η επικράτηση της νέας θρησκείας στην περιοχή παρατηρείται περίπου τον 4ο αιώνα. Ηπειρώτες μάρτυρες της περιοχής υπήρξαν ο Άγιος Ελευθέριος (επίσκοπος Αυλώνας), Άγιος Δονάτος (Επίσκοπος Φοινίκης), Διάκονος Ίσαυρος. Η παρουσία Επισκόπων σε Οικουμενικές Συνόδους (ήδη από το 381 μ.Χ.) δείχνει την οργάνωση της Εκκλησίας στην περιοχή.
Η Βόρεια Ήπειρος αποτελούσε αναπόσπαστο τμήμα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, ενώ έζησε τις επιδρομές διάφορων λαών: Βησιγότθων (3ος αιώνας), Αβάρων (6ος αιώνας), Σλάβων (7ος αιώνας), Νορμανδών (11ος αιώνας), Σέρβων, Αλβανών και διάφορων ιταλικών δυναστειών (14ος αιώνας). Παρόλα αυτά ο πολιτισμός της περιοχής ήταν στενά συνυφασμένος με τα υπόλοιπα κέντρα του ελληνικού χώρου, καθ'όλη τη διάρκεια του Μεσαίωνα, διατηρώντας τον ελληνικό του χαρακτήρα.
Το 1204 η περιοχή αποτελεί τμήμα του Δεσποτάτου της Ηπείρου, κατά διαστήματα όμως επανέρχεται στην δικαιοδοσία του Βυζαντίου. Το 1281, αποκρούεται στο Βεράτιο ισχυρό Νορμανδικό εκστρατευτικό σώμα, που είχε σκοπό να καταλάβει την Κωνσταντινούπολη. Η επιτυχία οφείλεται σε συνδυασμένες ενέργειες των εντόπιων με τον Βυζαντινό στρατό. To 1345 η περιοχή, όπως και η υπόλοιπη Ήπειρος, Θεσσαλία, Ανατολική Μακεδονία, παραδίδεται στους Σέρβους βάσει συμφωνίας με τον Ιωάννη ΣΤ'Καντακουζηνός, ως αντάλλαγμα για τις υπηρεσίες που του παρείχαν στον βυζαντινό εμφύλιο. Οι Σέρβοι ηγεμόνες διατηρούν την βυζαντινή παράδοση, φέρουν βυζαντινούς τίτλους επικαλούμενοι την συγγένειά τους με βυζαντινές δυναστείες, προσπαθώντας να νομιμοποιήσουν την εξουσία τους.
Την ίδια στιγμή οι Βενετοί ελέγχουν την περιοχή του Βουθρωτού και διάφορες παράκτιες περιοχές. Η οθωμανική παρουσία ήταν έντονη από τα τέλη του 14ου αιώνα, ώσπου επήλθε η οριστική κατάκτηση στα μέσα του 15ου.
Παραδοσιακές ενδυμασίες της περιοχής: (δεξιά) ανδρική ενδυμασία Πωγωνίου, επικεφαλής αντάρτικης ομάδας, (αριστερά) γυναικείες ενδυμασίες.
Εκ των πραγμάτων ήταν πολύ δύσκολο να γίνει προσδιορισμός και διαχωρισμός των πληθυσμών, καθώς επί τουρκοκρατίας οι λαοί κατατάσσονταν ανάλογα με την θρησκεία τους και οι μεταφορές και οι προσμίξεις ήταν εύκολες κάτω από την κοινή τουρκική εξουσία στη Βαλκανική.
Η πρώτη απόπειρα για γενικό ξεσηκωμό και επανάσταση από τον τουρκικό ζυγό έγινε στην Επανάσταση του 1821, όπου κάτοικοι της Χειμάρρας συμμετείχαν ενεργά και προσπάθησαν να αφυπνίσουν όλους τους Ηπειρώτες ώστε να συμμετάσχουν στον Αγώνα. Καθολικότητα είχε και ο ξεσηκωμός του 1854 όταν οι Ηπειρώτες προσπάθησαν να εκμεταλλευτούν τον ρωσοτουρκικό πόλεμο, ώστε να κερδίσουν την ελευθερία τους με την προοπτική μελλοντικής ένωσης με την Ελλάδα.
Έως το 1913, ολόκληρη η Ήπειρος αποτελούσε ενιαία γεωγραφική ενότητα. Το πρόβλημα προέκυψε όταν μετά την κατάρρευση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, η Ελλάδα και η νεοσυσταθείσα Αλβανία (1912) διεκδικούσαν για τους δικούς τους λόγους ο καθένας την συγκεκριμένη περιοχή, προβάλλοντας ως κύριο επιχείρημα την πληθυσμιακή σύσταση της Βορείου Ηπείρου (υπό διαφορετική οπτική γωνία η κάθε πλευρά). Ένα από τα επιχειρήματα της Ελλάδας ήταν ότι οι Χριστιανοί Ορθόδοξοι της περιοχής αποτελούσαν φορείς της Βυζαντινής παράδοσης και επομένως έπρεπε να ενταχθούν στο ελληνικό κράτος που πρέσβευε, κατά μια οπτική, την πολιτική του συνέχεια στη νεώτερη εποχή.
Μεταβατική περίοδος (1881-1912)
Με την Οθωμανική αυτοκρατορία στα πρόθυρα της πτώσης, η ελληνική κυβέρνηση, με υπόμνημα του υπουργείου Εξωτερικών στις 13 Ιουνίου του 1912, θεωρεί πως στην Ήπειρο και κατ'επέκταση στην Ελλάδα ανήκουν ολόκληρες οι περιφέρειες της Πρέβεζας, της Ηγουμενίτσας, των Ιωαννίνων, το μεγαλύτερο μέρος της περιφέρειας του Αργυρόκαστρου και η μισή περιφέρεια της Αυλώνας από τη γραμμή του Κουρβελέσι και την Κλεισούρα στον Αώο. Σύμφωνα με το υπόμνημα στην Αλβανία ανήκαν ολόκληρο το διαμέρισμα της Σκόδρας και από το διαμέρισμα των Ιωαννίνων μόνο η περιοχή του Βερατίου.
Στις περιοχές που αξίωνε η ελληνική κυβέρνηση ζούσαν επί το πλείστον Έλληνες ορθόδοξοι. Συγκεκριμένα, με βάση την τουρκική απογραφή του 1908, κατοικούσαν εκεί 326.778 χριστιανοί και 174.802 μουσουλμάνοι. Από μια άλλη στατιστική (του Geografico de Agostini της Ρώμης) προκύπτει ότι το 1907 σε ολόκληρη την Ήπειρο κατοικούσαν 452.000 κάτοικοι από τους οποίους οι 297.000 ήταν χριστιανοί και οι 155.000 μουσουλμάνοι. Παρόλα αυτά, όταν οι Τούρκοι αποχωρούσαν από την Ήπειρο το καλοκαίρι του 1912, προς όφελος των Αλβανών, αναγνώρισαν ως αλβανικά τα διαμερίσματα (βιλαέτια) της Σκόδρας, του Κοσόβου, του Μοναστηρίου αλλά και των Ιωαννίνων.
Εθνολογικός χάρτης της Βόρειας Ηπείρου (1913). Εικονίζονται οι συγκεντρώσεις ελληνικών (μπλε) και αλβανικών (γκρι) πληθυσμών.
Με την έναρξη των Βαλκανικών πολέμων οι Αλβανοί κοινοποίησαν στις Μεγάλες Δυνάμεις, την αμέριστη υποστήριξή τους απέναντι στους Νεότουρκους καθώς έτσι εξυπηρετούσαν και τα δικά τους συμφέροντα. Έτσι στις 7 Δεκεμβρίου 1912 ο ελληνικός στρατός απελευθέρωσε αρχικά την Κορυτσά. Στις αρχές του 1913 ένα άλλο τμήμα του μετά την νίκη στο Μπιζάνι, εισήλθε στα Ιωάννινα και προχωρώντας βόρεια στις 16 Μαρτίου εισήλθε στο Αργυρόκαστρο (16 Μαρτίου) και στο Τεπελένι (19 Μαρτίου).
Στις 29 Ιουλίου 1913 οι Μεγάλες δυνάμεις με τη Συνθήκη του Λονδίνου (1913), αναγνωρίζουν την Αλβανία ως ανεξάρτητο κράτος και με το Πρωτόκολλο Φλωρεντίας (1913) της παραχωρείται η περιοχή της Βορείου Ηπείρου. Ο πρωθυπουργός της Ελλάδας, Ελευθέριος Βενιζέλος αρχικά αρνήθηκε να παραχωρήσει την περιοχή που κατοικούσαν ελληνικοί πληθυσμοί και ήδη κατείχε με ισχυρές δυνάμεις (13 Οκτωβρίου 1913). Έτσι οι Μεγάλες Δυνάμεις, με υπόμνημα που απέστειλαν στο ελληνικό κράτος στις 13 Φεβρουαρίου 1914, μετά την υπογραφή του νέου Πρωτοκόλλου Φλωρεντίας (1914) απαιτούσαν την αποχώρηση των ελληνικών δυνάμεων από την περιοχή σε διαφορετική περίπτωση δεν θα αναγνωρίζονταν η ελληνική επικυριαρχία επί των νήσων του Αιγαίου (εκτός της Ίμβρου, Τένεδου και Καστελόριζου. Επιπλέον, ζητούσαν από την Ελλάδα να μην ενθαρρύνει καμιά μορφή αντίδρασης στους ελληνικούς πληθυσμούς της περιοχής.
Χαρακτηριστική φωτογραφία της επίσημης ανακήρυξης της Αυτονομίας την 1η Μαρτίου 1914 στο Αργυρόκαστρο. Πηγή: Εθνικό και Ιστορικό Μουσείο, Αθήνα.
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, αφού εξέφρασε τη λύπη του για την αποχώρηση και ζήτησε εγγυήσεις για την ασφάλεια των πληθυσμών, συμφώνησε και ξεκίνησε η σταδιακή αποχώρηση του στρατού. Παρόλα αυτά, οι κάτοικοι της περιοχής αρνήθηκαν να συμβιβαστούν και στις 28 Φεβρουαρίου 1914 επαναστάτησαν και σχημάτισαν προσωρινή κυβέρνηση, με πρωτεύουσα το Αργυρόκαστρο και πρόεδρο τον Γεώργιο Χρηστάκη-Ζωγράφο. Οι Ηπειρώτες αυτοί πίστευαν ότι είχαν προδοθεί από το ελληνικό κράτος, γιατί όχι μόνο αποχώρησε από την περιοχή τους, αλλά και δεν τους προμήθευσε με όπλα για να αμυνθούν έναντι των Αλβανών.
Η αυτόνομη Βόρειος Ήπειρος περιελάμβανε αρχικά εκτός από το Αργυρόκαστρο, την Χειμάρρα, το Δέλβινο, τους Άγιους Σαράντα και την Πρεμετή. Μετά την αποχώρηση όμως των ελληνικών δυνάμεων ξέσπασαν ταραχές μεταξύ των Αλβανών και των Ηπειρωτικών δυνάμεων. Έπειτα από έντονες στρατιωτικές συγκρούσεις οι Βορειοηπειρώτες κατέλαβαν διαδοχικά την Ερσέκα, την περιοχή της Κολώνιας και την Κορυτσά, που είχαν παραδοθεί νωρίτερα στην νεοσύστατη Αλβανική χωροφυλακή από τον ελληνικό στρατό κατά την αποχώρησή του. Η αλβανική κυβέρνηση οδηγήθηκε σε συμβιβασμό και στις 17 Μαρτίου υπογράφτηκε Πρωτόκολλο της Κέρκυρας. Σύμφωνα με το πρωτόκολλο αναγνώριζαν την αυτονομία της Β. Ηπείρου και δεσμεύονταν για την διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας στα σχολεία αλλά και την θρησκευτική ελευθερία του ελληνικού πληθυσμού.
Το Πρωτόκολλο της Κέρκυρας ποτέ δεν τέθηκε σε ουσιαστική εφαρμογή. Μετά τη λήξη των διαπραγματεύσεων, καθώς είχε ήδη ξεσπάσει ο Α'Παγκόσμιος Πόλεμος, η αλβανική κυβέρνηση καταρρέει και ο Βήντ αποχωρεί από τη χώρα. Οι επαναστάτες σκόπευαν, καθοδηγούμενοι από τους Νεότουρκους, να αποκαταστήσουν την τούρκικη κυριαρχία στην χώρα.
Ένοπλες Ηπειρώτισσες. Αύγουστος 1914, περιοχή Αργυροκάστρου
Με την κήρυξη του Α'Παγκοσμίου πολέμου ο ελληνικός στρατός εισέρχεται, στις 27 Οκτωβρίου 1914, για δεύτερη φορά στην περιοχή, "καταλύοντας"τυπικά την προσωρινή κυβέρνηση και θέτοντας πλέον την περιοχή υπό την προστασία του ελληνικού κράτους. Η Ιταλία, για να ενισχύσει τη στρατηγική της θέση, κατέλαβε τον Αυλώνα. Όμως κατά την περίοδο του εθνικού διχασμού, η Ιταλία επωφελήθηκε και κατέλαβε όλη την Ήπειρο, μέχρι και τα Ιωάννινα.
Όταν αργότερα η Ελλάδα μπήκε στον πόλεμο (1917), ο ελληνικός στρατός προέλασε επανακτώντας πόλεις όπως το Αργυρόκαστρο, την Πρεμετή, την Χειμάρρα, τη Ρίζα, το Λεσκοβίκι και την Μοσχόπολη. Το 1921 για δεύτερη φορά στη διάσκεψη των Συμμάχων στο Παρίσι οι περιοχές αυτές επιδικάστηκαν στην Αλβανία, ύστερα από διπλωματικές μηχανορραφίες και ενώ μεσολάβησαν και οι πολεμικές περιπέτειες της Ελλάδας εκείνο το διάστημα.
Μεσοπόλεμος (1918-1939) καθεστώς Αχμέτ Ζώγου
Με την ένταξη της Βορείου Ηπείρου στο αλβανικό κράτος, συνοδεύτηκε και η είσοδός του στην Κοινωνία των Εθνών (Οκτώβριος 1921), όπου η πολιτική του ηγεσία δεσμεύτηκε να σεβαστεί τα κοινωνικά, εκπαιδευτικά, θρησκευτικά δικαιώματα όλων των μειονοτήτων. Όμως παρόλα αυτά αναγνωρίστηκε μόνο ένα μικρό τμήμα ως επίσημη 'ελληνική μειονοτική ζώνη' (στις περιοχές Αργυροκάστρου, Αγίων Σαράντα και τρία χωριά στη Χειμάρρα-103 χωριά). Τα επόμενα χρόνια, το αλβανικό κράτος έλαβε μέτρα για τον περιορισμό της ελληνικής εκπαίδευσης, τα ελληνικά σχολεία της περιοχής είτε έκλεισαν είτε μετατράπηκαν σε αλβανικά και πολλοί δάσκαλοι απελάθηκαν από τη χώρα. Ενώ πριν τους Βαλκανικούς πολέμους υπήρχαν στην περιοχή 360 σχολεία, ο αριθμός τους μειώνονταν απότομα ώσπου το 1935 ουσιαστικά έφτασε στο μηδέν:
Μετά την επέμβαση της Κοινωνίας των Εθνών το έτος εκείνο (1935), ένας περιορισμένος αριθμός ελληνικών σχολείων επαναλειτούργησε, αποκλειστικά όμως στην εντός της μειονοτικής ζώνης περιοχή.
Β'Παγκόσμιος πόλεμος (1939-1945)
Το 1939 η Ιταλία κατέλαβε αμαχητί την Αλβανία και τον επόμενο χρόνο προσπάθησε να εισβάλει μέσω αυτής στην Ελλάδα. Όμως, με τις νίκες που σημείωσε ο ελληνικός στρατός προωθήθηκε και εισήλθε για τρίτη φορά στην Β. Ήπειρο. Η προέλαση του στρατού και η απελευθέρωση κάθε πόλης γιορταζόταν όχι μόνο από τους αυτόχθονες Έλληνες των περιοχών αυτών αλλά και από όλη την Ελλάδα που ζούσε τον παλμό των επιχειρήσεων στα βουνά του μετώπου.
Τελικά, μετά την συνθηκολόγηση και την παράδοση στους Γερμανούς (Απρίλιος 1941), οι Ιταλοί επέστρεψαν στην Β. Ήπειρο και συμπεριφέρθηκαν στους κατοίκους με αφάνταστη σκληρότητα, όπως και οι Γερμανοί αργότερα. Κάηκαν πάνω από 6.200 σπίτια ενώ υπολογίζεται ότι εκτελέστηκαν περίπου 1.700 Έλληνες. Πολλοί Βορειοηπειρώτες οργάνωσαν ένοπλα αντάρτικα τμήματα στα βουνά της περιοχής, οργανώνοντας το Μέτωπο Απελευθέρωσης Βορείου Ηπείρου. Υπήρχαν και άλλοι Βορειοηπειρώτες που εντάχθηκαν στο πλευρό του κομμουνιστικού αντάρτικου του Ενβέρ Χότζα, βάσει της Χάρτας του Ατλαντικού, με την προσδοκία να λάβουν μετά τον πόλεμο δικαίωμα αυτοδιάθεσης.
Ψυχρός πόλεμος (1945-1991) καθεστώς Ενβέρ Χότζα
Μετά τον Β'Παγκόσμιο Πόλεμο, η Αλβανία εντάχθηκε στη σφαίρα επιρροής της Σοβιετικής Ένωσης. Ο σταλινιστής ηγέτης της Ενβέρ Χότζα έλαβε δρακόντια μέτρα κατά του ελληνικού πληθυσμού της Βορείου Ηπείρου: στα ελληνικά σχολεία διδάσκονταν απλά μεταφράσεις της αλβανικής ιστορίας και πολιτισμού, η'μειονοτική ζώνη'μειώθηκε από 103 σε 99 χωριά (αποκλείστηκε η Χειμάρρα), πολλοί βορειοηπειρώτες μεταφέρθηκαν με τη βία σε άλλες περιοχές της Αλβανίας, χάνοντας έτσι τα 'μειονοτικά'τους δικαιώματα. Επίσης τοπωνύμια αλλά και προσωπικά ονόματα 'μεταλλάχτηκαν', με τη βία, προς το αλβανικότερο, ενώ η χρήση της ελληνικής γλώσσας απαγορεύτηκε εκτός της μειονοτικής ζώνης αλλά και σε πολλές περιπτώσεις ακόμη και εντός αυτής.
Η χώρα υπήρξε απομονωμένη όλο αυτό το διάστημα, και η συνηθισμένη ποινή για κάποιον που προσπαθούσε να διαφύγει στην Ελλάδα ήταν αυτή του θανάτου καθώς και της εξορίας των συγγενών του για εργασία στα ορυχεία της κεντρικής και βόρειας Αλβανίας. Επίσης, μεταφέρθηκαν έποικοι από άλλες περιοχές (κυρίως μουσουλμανικής θρησκείας) και δημιουργήθηκαν οικισμοί μεταξύ της 'μειονοτικής ζώνης'και περιοχών με επίφοβη αλβανική εθνική συνείδηση.
Το αλβανικό κράτος από το 1967 κατάργησε επισήμως όλες τις θρησκείες. Οποιαδήποτε θρησκευτική εκδήλωση, είτε δημόσια είτε σε ιδιωτικό χώρο, απαγορεύτηκε αυστηρά. Όλες οι εκκλησίες, τα μοναστήρια και γενικά η εκκλησιαστική ακίνητη περιουσία μετατράπηκε σε αποθήκες, εργοστάσια ή γυμναστήρια. Ο κλήρος φυλακίστηκε, η κατοχή θρησκευτικής εικόνας αποτελούσε αδίκημα για τον αλβανικό νόμο. Ο ελληνικός πληθυσμός που η παράδοσή του ήταν στενά συνυφασμένη με τη θρησκεία δέχτηκε δυσανάλογο πλήγμα, αποκομμένος από τις πολιτιστικές του ρίζες.
Από την άλλη πλευρά, ο Ε. Χότζα ως μέρος της πολιτικής του προσέγγισε ορισμένους μεμονωμένους αντιπρόσωπους των Βορειοηπειρωτών, τους οποίους και ανέδειξε πολιτικά. Όμως, όταν το 1960 ο Σοβιετικός Γενικός Γραμματέας Νικίτα Χρουστσώφ, του ζήτησε να δώσει αυτονομία στην περιοχή το απέρριψε αμέσως.
Η ελληνική μειονότητα στην Αλβανία και το Βορειοηπειρωτικό ζήτημα
Στην Αλβανία, οι Έλληνες θεωρούνται «εθνική μειονότητα», ενώ οι Βλάχοι ελληνικής εθνικής συνείδησης συγκαταλέγονται με τους υπόλοιπους Βλάχους ως «γλωσσική μειονότητα».
Δεν υπάρχει κάποια αξιόπιστη πηγή όσον αφορά το μέγεθος οποιονδήποτε εθνικών μειονοτήτων στην Αλβανία, αν και η ικανοποιητική απογραφή των εθνικών ομάδων είναι μια από τις δεσμεύσεις της Αλβανίας προς την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν στη διάσκεψη του Παρισιού του 1919, η ελληνική μειονότητα αριθμούσε 120.000 κατοίκους, ενώ η τελευταία απογραφή υπό το κομουνιστικό καθεστώς (1988) αναφέρει μόνο 58.785. Εντούτοις, η περιοχή που μελετήθηκε, περιορίστηκε στα νότια σύνορα της χώρας, στα 99 χωριά της αποκαλούμενης «ελληνικής μειονοτικής ζώνης». Υπό τον περιορισμό αυτό, η συγκεκριμένη απογραφή παρουσίαζε το μέγεθος της μειονότητας κατά πολύ συρρικνωμένο από την πραγματική εικόνα, αποκλείοντας σημαντικές συγκεντρώσεις της ελληνικής μειονότητας εκτός της μειονοτικής ζώνης (π.χ. στην Χειμάρρα, στην Κορυτσά, στην Αυλώνα). Πηγές από την ελληνική μειονότητα έχουν υποστηρίξει ότι υπάρχουν ως και 500.000 Έλληνες στην Αλβανία που αντιστοιχεί στο 12% του συνολικού πληθυσμού της χώρας. Σε μια εθνολογική μελέτη του 1995, ο αριθμός των Ελλήνων στη Βόρειο Ήπειρο μόνο, υπολογίζεται σε 40.000, ενώ στην υπόλοιπη χώρα υπάρχουν ακόμη 20.000 Έλληνες. Η οργάνωση εθνών και λαών υπολογίζει την ελληνική μειονότητα σε 70.000 περίπου άτομα.
Άλλες ανεξάρτητες πηγές υπολογίζουν ότι ο αριθμός Ελλήνων στη βόρειο Ήπειρο είναι 117.000 (περίπου 3,5% του συνολικού πληθυσμού), ένας αριθμός κοντά στην εκτίμηση που παρέχεται από την CIA (2006) (περίπου 3%, δηλαδή 103.000). Αλλά αυτός ο αριθμός ήταν 8% από την ίδια πηγή έναν χρόνο πριν. Σε αυτούς τους αριθμούς πρέπει να προστεθούν και περίπου 250.000 Έλληνες της βόρειου Ηπείρου που κατοικούν σήμερα στην Ελλάδα.
Οι Βλάχοι της Βορείου Ηπείρου
Πολλοί Βλάχοι (ή Αρβανιτόβλαχοι) αυτοπροσδιορίζονται ως Έλληνες, και ιδιαίτερα μετά την κατάρρευση του κομουνιστικού καθεστώτος στην Αλβανία, οι σχέσεις μεταξύ Βλάχων της Ελλάδας και αυτών της Αλβανίας ενδυναμώθηκαν (υπό μορφή οικονομικής ενίσχυσης και συμμετοχής σε κοινές εκδηλώσεις παραδοσιακού χαρακτήρα). Η τελευταία απογραφή που κατέγραψε στοιχεία όσον αφορά γλωσσικές μειονότητες πραγματοποιήθηκε το 1955, απογράφοντας 4.249 Βλάχους. Σε μια εθνολογική μελέτη του 1995, ο αριθμός των Βλάχων υπολογίστηκε σε 15.000 στην περιοχή της Βορείου Ηπείρου, ενώ στην υπόλοιπη χώρα σε 35.000.
Η δίκη των 5 στελεχών της 'Ομόνοιας', στην οποία ακολουθήθηκαν πολλές 'παρατυπίες'σύμφωνα με ανθρωπιστικές οργανώσεις (1994).
Οι εντάσεις μεταξύ των δύο κρατών στο θέμα της ελληνικής μειονότητας διατηρήθηκαν και μετά το τέλος του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, ενώ επίσημα η εμπόλεμη κατάσταση μεταξύ των δύο χωρών ίσχυε μέχρι το 1987. Οι σχέσεις πέρασαν για ένα σύντομο διάστημα ιδιαίτερη κρίση μετά από την πτώση του κομουνιστικού καθεστώτος στην Αλβανία, το 1991. Το 1993 οι αλβανικές αρχές απέλασαν τον Ελληνο-ορθόδοξο Μητροπολίτη Αργυροκάστρου, με την αιτιολογία ότι επέδειξε ανατρεπτική συμπεριφορά. Η κρίση στις σχέσεις επιδεινώθηκαν στα τέλη Αυγούστου του 1994, όταν αλβανικό δικαστήριο καταδίκασε πέντε μέλη (και ένα έκτο μέλος αργότερα) του εθνικού ελληνικού πολιτικού κόμματος "Ομόνοια", με το αιτιολογικό της υπονόμευσης του αλβανικού κράτους. Η Ελλάδα αντέδρασε παγώνοντας όλη την οικονομική ενίσχυση της Ε.Ε. προς την Αλβανία, κλείνοντας τα σύνορα της με την Αλβανία και, μεταξύ Αυγούστου-Νοεμβρίου 1994, απελαύνοντας πάνω από 115.000 παράνομους Αλβανούς μετανάστες. Όμως από τον Δεκέμβριο του 1994, η κρίση ξεπεράστηκε: η Ελλάδα άρχισε να επιτρέπει την περιορισμένη οικονομική ενίσχυση της Ε.Ε. στην Αλβανία, ενώ η Αλβανία απελευθέρωσε δύο από τους κατηγορουμένους της «Ομόνοιας» και μείωσε τις ποινές των υπόλοιπων τεσσάρων.
Οι διακρατικές σχέσεις έχουν βελτιωθεί σημαντικά, κατά τα τελευταία έτη. Οι κυβερνήσεις των δύο χωρών υπέγραψαν σύμφωνο φιλίας και συνεργασίας στις 21 Μαρτίου 1996. Στα πλαίσια αυτά, η Ελλάδα είναι σήμερα ο κύριος εξωτερικός επενδυτής της Αλβανίας, επενδύοντας περισσότερα από 400 εκατομμύρια δολάρια, καθώς και ο δεύτερος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Αλβανίας: στην Αλβανία τα ελληνικά προϊόντα αποτελούν περίπου το 21% των εισαγωγών, ενώ το 12% των αλβανικών εξαγωγών κατευθύνονται στην Ελλάδα. Η Ελλάδα είναι επίσης ο τέταρτος μεγαλύτερος χρηματοδότης της Αλβανίας, καθώς η οικονομική της ενίσχυση ανέρχεται σε 73,8 εκατομμύριο ευρώ.
Σημερινή κατάσταση και προστριβές με τις αλβανικές αρχές
Στα επόμενα έτη, οι εντάσεις περιορίστηκαν κυρίως κατά την διάρκεια εκλογικών περιόδων στην Αλβανία (είτε βουλευτικών είτε δημοτικών) και ιδιαίτερο φανατισμό στην κοινή γνώμη δημιουργούσε πιθανή εκλογή υποψηφίων τουκόμματος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το οποίο εκπροσωπεί πολιτικά την μειονότητα. Το 2000, οι αλβανικές δημοτικές εκλογές επικρίθηκαν από διεθνείς οργανισμούς ανθρώπινων δικαιωμάτων για σοβαρές παρατυπίες, που αναφέρθηκαν ότι κατευθύνονταν κατά υποψηφίων του κόμματος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Στις πρόσφατες δημοτικές εκλογές (Φεβρουάριος 2007) συμμετείχε σημαντικός αριθμός υποψηφίων από την μειονότητα. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση στην Χειμάρρα, όπου ο Βασίλης Μπολλάνος, υποψήφιος εκπρόσωπος της μειονότητας, επανεκλέχθηκε δήμαρχος, παρόλο που τα δύο κύρια αλβανικά κόμματα (κυβέρνησης και αντιπολίτευσης) τοποθέτησαν κοινό υποψήφιο εναντίον του. Έλληνες παρατηρητές της εκλογικής διαδικασίας είχαν εκφράσει την ανησυχία τους για παρατυπίες στην εν λόγω εκλογική διαδικασία.
Τα 99 χωριά της «ελληνικής μειονοτικής ζώνης» στη βόρειο Ήπειρο χρησιμοποιούν επισήμως τα ελληνικά ως κύρια γλώσσα. Έχουν υπάρξει όμως, διάφορα ζητήματα μεταξύ ελληνικής μειονότητας και αλβανικών αρχών όπως:
Ο βαθμός συμμετοχής της ελληνικής κυβέρνησης σε τοπικά θέματα.
Ο βαθμός συμμετοχής των ατόμων της ελληνικής μειονότητας στις δημόσιες και τοπικές υπηρεσίες της Αλβανίας.
Η χρήση της ελληνικής σημαίας και συμβόλων στο αλβανικό έδαφος.
Ο βαθμός και η ένταση στην οποία πρέπει να διδάσκεται η ελληνική γλώσσα στους Βορειοηπειρώτες εντός και αλλά και εκτός μειονοτικής ζώνης.
Τα ζητήματα αυτά ως επί το πλείστον δεν προκαλούν βίαιες αντιδράσεις.
Στη Αλβανία σήμερα υπάρχουν νομοθεσίες για την διατήρηση και την προστασία της ελληνικής μειονότητας της Β. Ηπείρου (που ανάλογα την πηγή κυμαίνεται από 35.000 ως 300.000 άτομα), αλλά δεν τηρούνται πάντα. Ένα σημαντικό κομμάτι της ελληνικής εθνικής μειονότητας της Β.Ηπείρου ζει και εργάζεται σήμερα στην Ελλάδα (περίπου 250.000 άτομα).
Αντιδράσεις για την απογραφή εθνοτήτων (2011)
Στις αρχές Οκτωβρίου 2011, πραγματοποιήθηκε η πρώτη απογραφή εθνοτήτων στην Αλβανία από την κατάρρευση του κομμουνιστικού καθεστώτος, ως ικανοποίηση μακροχρόνιων απαιτήσεων των εκπροσώπων τοπικών παραγόντων στη Βόρεια Ήπειρο καθώς και διεθνών οργανισμών.Παρόλα αυτά, εκπρόσωποι του εκεί Ελληνισμού ανέφεραν σειρά από παρατυπίες που σκοπό έχουν να εμφανίσουν το μέγεθος της ελληνικής μειονότητας κατά πολύ περιορισμένο από το πραγματικό. Ιδιαίτερα, ύστερα από πρόταση του εθνικιστικού κόμματος PDIU τον Ιούνιο, το αλβανικό κοινοβούλιο επικύρωσε τροποποίηση όπου όποιος πολίτης δηλώσει διαφορετική εθνική ταυτότητα από αυτήν που αναγράφει το πιστοποιητικό γέννησής του, επιβαρύνεται με πρόστιμο 1.000 δολαρίων και σε περίπτωση αδυναμίας πληρωμής θα φυλακίζεται. Ως πιστοποιητικά γέννησης θα λαμβάνονται και αυτά επί του ολοκληρωτικού καθεστώτος Ενβέρ Χότζα, όπου Έλληνας δεν μπορούσε να δηλωθεί όποιος δεν κατοικούσε στα 99 χωριά της λεγόμενης 'μειονοτικής ζώνης'.
«Η κυβέρνηση της Ένωσης Κέντρου το 1963, και ιδίως μετά τις εκλογές του 1964, με πρωθυπουργό και υπουργό Παιδείας τον Γεώργιο Παπανδρέου, υφυπουργό τον Λουκή Ακρίτα και Γενικό Γραμματέα τον Ε.Π. Παπανούτσο, προχώρησε στην υλοποίηση των προεκλογικών της εξαγγελιών για τα εκπαιδευτικά, εξασφαλίζοντας την ψήφιση του νομοσχεδίου, που πήρε τον αριθμό 4379 και έμεινε στην ιστορία ως "νόμος της Μεταρρύθμισης Παπανδρέου-Παπανούτσου". Πρώτη φορά μετά τη "Μεταρρύθμιση του 1929"το ελληνικό Κοινοβούλιο ενέκρινε ένα μείζον και ολοκληρωμένο σχέδιο συντονισμένων (ως προς τη σχέση στόχων και μέτρων) αλλαγών στο εκπαιδευτικό σύστημα.
Το φάσμα των παρεμβάσεων ήταν ευρύτατο: Κατάργηση οποιωνδήποτε οικονομικών επιβαρύνσεων για σπουδές και στις τρεις βαθμίδες ("δωρεάν παιδεία"), επέκταση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης από έξι σε εννέα χρόνια, διαίρεση της μέσης εκπαίδευσης σε δύο ανεξάρτητους κύκλους, καθιέρωση (παρά τη συνταγματική δέσμευση) της δημοτικής ως αποκλειστικής γλώσσας στο δημοτικό σχολείο και ως ισότιμης προς την καθαρεύουσα στις άλλες βαθμίδες, και ριζική αναμόρφωση του τρόπου επιλογής των υποψηφίων για τα πανεπιστήμια (καθιέρωση του "ακαδημαϊκού απολυτηρίου"). Στα επιμέρους ανήκουν αλλαγές στα προγράμματα (προσθήκη νεωτερικών μαθημάτων, όπως η Κοινωνιολογία και τα Στοιχεία της Οικονομικής Επιστήμης, ενίσχυση των φυσικών και μαθηματικών, διδασκαλία των αρχαίων κειμένων αποκλειστικά από μετάφραση στις τρεις τάξεις του γυμνασίου) και στα σχολικά βιβλία και η μέριμνα για τη σίτιση και τη μεταφορά των μαθητών. Η μεταβολή χαρακτηρίζεται επίσης από την επέκταση, σε τρία χρόνια της εκπαίδευσης των δασκάλων στις Παιδαγωγικές Ακαδημίες και από τη ίδρυση του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου ως οργάνου για την υλοποίηση της νέας εκπαιδευτικής πολιτικής και την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών. Τη δημιουργία της εντύπωσης ότι οι προθέσεις της κυβέρνησης για αναβάθμιση του συστήματος ήταν ειλικρινείς ενίσχυσαν τόσο η ιδιαίτερα σημαντική αύξηση των δαπανών για την εκπαίδευση στον κρατικό προϋπολογισμό, όσο και η βελτίωση της οικονομικής θέσης των εκπαιδευτικών.
Με το νομοθετικό αυτό πλαίσιο, είκοσι χρόνια μετά τις ανάλογες ρυθμίσεις στα άλλα κράτη του λεγόμενου δυτικού κόσμου, το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα προσαρμοζόταν στις παγκόσμιες μεταπολεμικές τάσεις. Πάντως μερικά από τα πιο καίρια χαρακτηριστικά του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος (όπως λ.χ. ο συγκεντρωτισμός και η ανισότητα στην προσφορά εκπαίδευσης σε ορισμένες κοινωνικές ομάδες) διατηρήθηκαν αμετάβλητα ―ή και ενισχύθηκαν― στο νέο σχήμα.
Στην Ελλάδα, μάλιστα, καλλιεργήθηκε επίμονα η αντίληψη ότι τότε υλοποιήθηκε ―επιτέλους― η "αστική εκπαιδευτική μεταρρύθμιση", που είχε περιγραφεί για πρώτη φορά στα σχέδια της κυβέρνησης Τρικούπη το 1889. Δημιουργήθηκε έτσι η πίστη ότι στα εκπαιδευτικά υπάρχουν διαχρονικές "προοδευτικές"λύσεις, ανεξάρτητες από το κοινωνικο-οικονομικό πλαίσιο μέσα στο οποίο επιβάλλονται. Η πίστη αυτή σημάδεψε έντονα τις σχετικές συζητήσεις και ενέργειες ώς το τέλος του αιώνα.
Πάντως και το 1964 η πορεία δεν ήταν απρόσκοπτη: από την πρώτη στιγμή η αντίδραση υπήρξε ιδιαίτερα έντονη, καθώς εντάχθηκε στην προσπάθεια φθοράς της Ένωσης Κέντρου, σε τέτοια έκταση ώστε δεν μπόρεσε να εξασφαλισθεί ούτε η συναίνεση βασικών στελεχών της Εθνικής Ριζοσπαστικής Ενώσεως (όπως ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος και ο Κωνσταντίνος Τσάτσος) με σαφές φιλελεύθερο παρελθόν και "προοδευτική"πνευματική παρουσία: πέρα από τις ―πολύ λίγες― αντιρρήσεις σε θέματα ουσίας, η πολεμική εκπορεύτηκε από τους παραδοσιακά συντηρητικούς χώρους (με προεξάρχουσα τη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών) και χρησιμοποίησε επιχειρήματα και τακτικές που είχαν δοκιμαστεί άλλοτε με επιτυχία.
Αιχμή της πολεμικής αποτέλεσε πάλι η δημοτική με τα παρεπόμενά της: την αθεΐα, τον αριστερισμό και την αντεθνικότητα. Ακόμη και η εξαγγελία "δωρεάν παιδείας"επικρίθηκε ως παραπλανητική, αφού δεν κάλυπτε όλες τις σχετικές δαπάνες (γραφική ύλη των μαθητών, έξοδα διαμονής των φοιτητών κ.ά.ό.). Οι κατήγοροι εξάλλου αναγνώρισαν το πρότυπου του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου στην Ανατολική Γερμανία, και θεώρησαν ότι στελεχώθηκε αποκλειστικά με αριστερούς ή αριστερίζοντες, ενώ ένα νέο σχολικό βιβλίο (το Ιστορία Ρωμαϊκή και Μεσαιωνική του Κ. Καλοκαιρινού) χαρακτηρίστηκε "προπαγανδιστικό φυλλάδιο"και επικρίθηκε εντονότατα ως αντίθετο προς τις θέσεις της επίσημης εθνικής ιστορίας. Τέτοια ήταν η ένταση και η έκταση των αντιδράσεων (αλλά και η ταύτιση της Μεταρρύθμισης με τον Γεώργιο Παπανδρέου) ώστε, παρά την κεντρώα προέλευσή τους, οι διαδοχικές κυβερνήσεις από τον Ιούλιο του 1965 και ύστερα όχι μόνο δεν συνέχισαν τις διαδικασίας (εκκρεμούσε η ψήφιση δύο νομοσχεδίων ―ενός για την πανεπιστημιακή εκπαίδευση και ενός για την τεχνικο-επαγγελματική― που θα ολοκλήρωναν τη μεταρρύθμιση) αλλά και ανέστειλαν ορισμένα μέτρα (στις 9 Σεπτεμβρίου 1965 ανακοινώθηκε λ.χ. η αναθεώρηση των σχολικών βιβλίων του 1964 και η "πολτοποίησις"όσων κριθούν ακατάλληλα).
Η οριστική ακύρωση της Μεταρρύθμισης πραγματοποιήθηκε το 1967, αμέσως μετά το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου, με την αποσπασματική κατάργηση όλων των μέτρων της, εκτός από τη "δωρεάν παιδεία": οι σπουδές στις Παιδαγωγικές Ακαδημίες λ.χ. ορίστηκαν πάλι διετείς και οι σπουδαστές του τρίτου έτους του 1966-67 έδωσαν πτυχιακές εξετάσεις στα τέλη Απριλίου, ενώ το μάθημα της Αγωγής του Πολίτη καταργήθηκε με τηλεγραφική προς τα σχολεία διαταγή στις 5 Μαΐου και, την ίδια μέρα, με τηλεφωνική διαταγή, ανέστειλε τις εργασίες του το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο.
Έτσι και αυτή η Μεταρρύθμιση δεν μπορεί να κριθεί από τα αποτελέσματά της. Ελέγχεται μόνο ως πρόθεση, ως διακήρυξη στόχων. Από την άποψη αυτή, της αναγνωρίζονται ουσιαστικές διαφορές από τα παρελθόντα και πολλά και σαφή στοιχεία εκσυγχρονισμού και εκδημοκρατισμού.
Άλλωστε η μεταδικτατορική υιοθέτηση των κύριων χαρακτηριστικών της ―και μάλιστα από κυβέρνηση της αντίπαλης παράταξης― αποτελεί σημαντική ένδειξη της εγκυρότητας των επιλογών στις οποίες στηριζόταν».
Απόσπασμα από το Νομοθετικόν Διάταγμα 4379/1964 «Περί Οργανώσεως και Διοικήσεως της Γενικής Εκπαιδεύσεως (Στοιχειώδους και Μέσης)»:
«Άρθρον 5.1. Η συντεταγμένη και άνευ ιδιωματισμών Δημοτική, ως έχει διαμορφωθή εις πανελλήνιον εκφραστικόν όργανον υπό του ελληνικού λαού και των δοκίμων συγγραφέων του έθνους, χρησιμοποιείται ελευθέρως εις τον γραπτόν και τον προφορικόν λόγον από τους διδάσκοντας και διδασκομένους εις όλας τας βαθμίδας της Εκπαιδεύσεως, από της κατωτάτης μέχρι και της ανωτάτης.
2. Η Δημοτική είναι η γλώσσα του Δημοτικού Σχολείου, της διδασκαλίας και των βιβλίων του. Οι μαθηταί των δύο τελευταίων τάξεων του Δημοτικού Σχολείου αναγινώσκουν περικοπάς εκ των Ευαγγελίων και κείμενα της Καθαρευούσης απλώς διά να εξοικειώνωνται προς αυτά.
3. Γραμματική και Σύνταξις της Καθαρευούσης διδάσκονται εις το Γυμνάσιον και το Λύκειον, εν συναρτήσει προς την διδασκαλίαν της Δημοτικής και της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσης εις όσας τάξεις η Αρχαία γλώσσα διδάσκεται. Εκ παραλλήλου οι μαθηταί των σχολείων της Δευτεροβαθμίου Εκπαιδεύσεως συμπληρώνουν και συστηματοποιούν τας γραμματικάς και συντακτικάς γνώσεις των εις την περιοχήν της Δημοτικής, έχοντες ως πρότυπα κείμενα Νεοελλήνων συγγραφέων διακρινόμενα διά την λογοτεχνικήν αξίαν και την πειθαρχίαν της γλώσσης των.
Άρθρον 8.2. Διδασκόμενα εις το Γυμνάσιον μαθήματα είναι: Θρησκευτικά, Αρχαία Ελληνική Γραμματεία, Νέα Ελληνικά (Νέα Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία), Ξένη Γλώσσα (Αγγλικά ή Γαλλικά), Ιστορία, Μαθηματικά, Φυσικαί Επιστήμαι, Γεωγραφία, Υγιεινή, Στοιχεία του Δημοκρατικού Πολιτεύματος, Καλλιτεχνικόν Σχέδιον, Μουσική (μετά ακροάσεως αξιολόγων μουσικών έργων), Γυμναστική και εθνικοί χοροί, Πρακτικαί Γνώσεις περί τα κύρια επαγγέλματα, Στοιχεία Οικιακής Οικονομίας, νοσηλευτικής και παιδοκομίας διά τας μαθητρίας. Βασικά μαθήματα θεωρούνται τα Αρχαία Ελληνικά, τα Νέα Ελληνικά, τα Μαθηματικά, τα Φυσικά, η Ιστορία και η Ξένη Γλώσσα.
3. Εις το Γυμνάσιον η διδασκαλία της αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας γίνεται εκ δοκίμων μεταφράσεων κλασσικών έργων εις την Νεοελληνικήν. Εις τας ειδικάς διά σχολικήν χρήσιν εκδόσεις των έργων τούτων όταν είναι πεζά, πρέπει να υπάρχη τυπωμένον το αρχαίον κείμενον απέναντι της μεταφράσεως, ώστε να δύναται ο μαθητής να λάβη στοιχειώδη γνώσιν του Αττικού Λόγου.
4. Η πρώτη προσπέλασις των μαθητών εις την Αρχαίαν Ελληνικήν γλώσσαν γίνεται εις την τρίτην του Γυμνασίου διά τριώρου καθ'εβδομάδα διδασκαλίας της γραμματικής του Αττικού Λόγου μετά φραστικών ασκήσεων εκ περικοπών αρχαίων κειμένων. […]
Άρθρον 10.2. Τα διδασκόμενα εις το Λύκειον μαθήματα είναι: Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία, Νέα Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία, Ξένη Γλώσσα (Αγγλικά ή Γαλλικά), Γενική Ιστορία και Ιστορία του Πολιτισμού, Μαθηματικά και Κοσμογραφία, Φυσικαί Επιστήμαι, Στοιχεία Φιλοσοφίας (εισαγωγή εις την φιλοσοφίαν, λογική και μεθοδολογία των επιστημών) και Ψυχολογίας, Εισαγωγή εις την Κοινωνιολογίαν, Στοιχεία του Δημοκρατικού Πολιτεύματος και του Δικαίου, Στοιχεία Οικονομικής Επιστήμης, Υγιεινή και Γυμναστική. Ωσαύτως Νοσηλευτική, Παιδοκομία και Οικιακή Οικονομία διά τας μαθητρίας. Βασικά μαθήματα θεωρούνται τα Αρχαία Ελληνικά, τα Νέα Ελληνικά, τα Μαθηματικά, τα Φυσικά, η Ιστορία και η Ξένη Γλώσσα. […]
5. Εις τα κατ'επιλογήν μαθήματα ανήκουν […] τα Λατινικά, το Γραμμικόν Σχέδιον και το Ελεύθερον Σχέδιον. Τα μαθήματα ταύτα είναι προαιρετικά».
[Πηγή: Αλέξης Δημαράς, Η μεταρρύθμιση που δεν έγινε, Ερμής: Αθήνα 1984, τ.Β΄, σ.270-272]
Απόσπασμα από το «Υπόμνημα της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών επί των κυβερνητικών μέτρων περί της παιδείας»:
«[…] Ό,τι χαρακτηρίζει τον βαθμόν της πνευματικής αναπτύξεως του έθνους, τούτο είναι το Γυμνάσιον.
Η αντίθεσις της Φιλοσοφικής Σχολής προς την εις δύο τριετείς κύκλους διαίρεσιν του σημερινού εξαταξίου Γυμνασίου είναι απόλυτος, διότι ο δεύτερος, ανώτερος κύκλος με τας τρεις μόνον τάξεις αυτού, εις τους οποίους ουσιαστικώς περιορίζεται το Γυμνάσιον, είναι απολύτως ανεπαρκής δια να εκτελέση τον προορισμόν του. […]
Ο κατώτερος ―τριετής επίσης― γυμνασιακός κύκλος δεν αποτελεί γυμνασιακήν προβαθμίδα, αλλά ανώτερον Δημοτικόν Σχολείον ήτοι σχολείον της καθημερινής ζωής, όπως έχει ήδη χαρακτηρισθή, σχολείον εις το οποίον θα λείπη ο χαρακτήρ της κλασσικής παιδείας, ήτοι ο ανθρωπιστικός σκοπός. Τούτο είναι προφανές, αφού τα μεν αρχαία ελληνικά κείμενα θα διδάσκονται μόνον εκ μεταφράσεων, θα λείπουν δε τα Λατινικά. Ούτω δεν θα είναι εν ουδεμιά περιπτώσει σχολείον μέσης εκπαιδεύσεως ήτοι εγκυκλίου παιδείας. Ο σκοπός του θα είναι διάφορος του σκοπού του Γυμνασίου. Θα είναι κυρίως προέκτασις της στοιχειώδους παιδείας και όχι σχολείον μέσης εκπαιδέυσεως. […]
Το ελληνικόν έθνος πάντοτε και το νεώτερον Ελληνικόν Κράτος από της συστάσεώς του ησθάνθη την από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι σήμερον ενότητα αυτού ως αυταπόδεικτον πραγματικότητα, επί ταύτης δε εθεμελίωσε την ύπαρξίν του.
Ο σημερινός πολιτισμός ημών, βάσις του οποίου είναι η εθνική ελληνική συνείδησις, αντιλαμβάνεται ολόκληρον την "Ιστορίαν"του ελληνισμού ως το αδιάσπαστον "βάθος"όπερ στηρίζει την σημερινήν Ελλάδα ως εκδήλωσιν πολιτισμού και ζωής.
Την ενότητα ταύτην διακόπτει το νέον σύστημα διά της θεμελιώσεως ολοκλήρου εννεαετούς κύκλου εκπαιδεύσεως επί των λαϊκών μόνον ριζών του νεοελληνικού πολιτισμού και επί της πνευματικής παραγωγής των τελευταίων μόνον αιώνων.
Την υψηλήν περιωπήν, εις την οποίαν ήγαγε τας Νεοελληνικάς Σπουδάς η Φιλοσοφική Σχολή και την οποίαν πάντοτε διατηρεί, ουδείς δικαιούται ν'αρνηθή. Αλλ'ο ελληνικός πολιτισμός εν τω συνόλω του έχει το μέγα και μοναδικόν πλεονέκτημα να είναι πλούσιος και να καλύπτη εν τη ολότητί του ως αφετηρία και τέλος τα ιδεώδη του σημερινού ελεύθερου ανθρώπου.
Εάν η εκπαίδευσις των Ελλήνων έχη ως ιδανικά αυτής τα ιδανικά του ελληνοχριστιανικού πολιτισμού είναι αδύνατον να υπάρξη εγκύκλιος παιδεία άνευ των αρχαίων Ελληνικών και των Λατινικών, εις βάρος των οποίων γίνεται η σημερινή μεταρρύθμισις.
Δεν δύναται να αγνοηθή ότι η μέση παιδεία, η οποία διδάσκει τα Ιδανικά και τας Αξίας εις τον άνθρωπον στηρίζεται κυρίως εις την κλασσικήν παιδείαν. Είναι ανακριβές ότι τούτο σημαίνει στροφήν προς τα οπίσω. Διότι η σπουδή της αρχαιότητος είναι εν αγαθόν, εν συστατικόν στοιχείον του σημερινού πολιτισμού εν τω συνόλω αυτού και ακριβώς της συνολικότητος ταύτης εικόνα ολονέν ευρυνομένην παρέχει η εγκύκλιος, η μέση παιδεία εις τον τρόφιμον αυτής. […]»
[Πηγή: Αλέξης Δημαράς, Η μεταρρύθμιση που δεν έγινε, Ερμής: Αθήνα 1984, τ.Β΄, σ.276-278]
«Είναι καιρός να απαλλαγώμεν από την προκατάληψιν ότι μόνον εκ του πρωτοτύπου μελετάται το κλασικόν κείμενον. Ανέκαθεν πολύ ολίγοι υπήρξαν όσοι διαθέτουν αυτήν την ικανότητα, όλοι όμως έχομεν ανάγκην να φωτίσομεν το πνεύμα μας με το φως της αρχαίας γραμματείας. Άλλος λοιπόν τρόπος να την προσπελάσομεν δεν υπάρχει από την μετάφρασιν, ιδία εις την ηλικίαν των 13-15 ετών, όπου ευρίσκονται οι μαθηταί του πρώτου κύκλου της Δευτεροβαθμίου (Μέσης) Εκπαιδεύσεως. Λέγοντες όμως μεταφράσεις δεν εννοούμεν τα κακόζηλα κατασκευάσματα, τα οποία προσπαθούν να ερμηνεύσουν δήθεν κατά λέξιν το πρωτότυπον, ενώ το προδίδουν και το ασχημίζουν, αλλά τα μεταφραστικά έργα των δοκίμων λογοτεχνών μας, οι οποίοι έχουν με αριστοτεχνικόν τρόπον αποδώσει εις την ζωντανήν γλώσσαν μας τα αρχαία κείμενα. Και από τοιαύτα έργα δεν είμεθα δεν είμεθα ευτυχώς πτωχοί, θα γίνομεν δε πλουσιώτεροι εις το μέλλον, όταν καθιερωθούν αι λογοτεχνικαί μεταφράσεις εις τα σχολεία μας. Η εκμάθησις της αρχαίας ελληνικής γλώσσης γραμματικώς και συντακτικώς θα αρχίσει από της πρώτης τάξεως του Λυκείου και, εφόσον θα έχει προηγηθεί η εργασία του Γυμνασίου εις τον τομέα της αρχαιογνωσίας καθ'ον τρόπον ελέχθη, ότι ταχέως οι μαθηταί του Λυκείου θα κατορθώσουν να μελετούν τα κλασικά κείμενα εκ του πρωτοτύπου, με περισσότερον θετικά αποτελέσματα εν συγκρίσει προς ό,τι επιτυγχάνεται σήμερον.»
[«Εισηγητική έκθεσις του Ν.Δ. 4379 του 1964». Βλ. Ε. Παπανούτσος, Αγώνες και αγωνία για την παιδεία, Αθήνα 1965, σ.337]
Στις χώρες του ανεπτυγμένου κόσμου, μιλούν για το bullying στα σχολεία. Αναλύουν το bullying. Το βάζουν στο μικροσκόπιο των στατιστικών στοιχείων! Ψυχαναλύουν τους μαθητές, τους γονείς, την κοινωνία. Εκεί που ίσως δεν θα το περίμενες όμως, το αντιμετωπίζουν με τις πράξεις τους οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί, μ'έναν απλό και ταυτόχρονα αφοπλιστικά αποτελεσματικό και συγκινητικό τρόπο.
Ο συγκεκριμένος δάσκαλος "παραδίδει"μαθήματα, σε όλους μας. Αρκεί να κοιτάξετε τη φωτογραφία παραπάνω!
"Με τον καλύτερο τρόπο απάντησε ένας δάσκαλος δημοτικού σχολείου στο Ιράν στον εκφοβισμό και τα χλευαστικά σχόλια που δεχόταν ένας 8χρονος μαθητής του από τους συμμαθητές του, επειδή έχει χάσει τα μαλλιά του λόγω μίας σπάνιας ασθένειας.
Ο δάσκαλος Αλί Μοχαμαντιάν μπήκε μία μέρα στην τάξη και έκπληκτοι οι μαθητές είδαν ότι είχε ξυρίσει το κεφάλι του.
Οι μαθητές όχι μόνο αντιλήφθηκαν το λάθος τους και σταμάτησαν να ενοχλούν τον μικρό Μαχάν Ραχίμι, αλλά αποφάσισαν να του συμπαρασταθούν με τον ίδιο τρόπο: ξύρισαν και εκείνοι τα μαλλιά τους.
Ο δάσκαλος, που έχει γίνει ήρωας στο Ιράν, δέχθηκε τα συγχαρητήρια του ιρανού προέδρου Χασάν Ροχανί ενώ, σύμφωνα με τον Guardian, η κυβέρνηση αποφάσισε την οικονομική ενίσχυση της οικογένειας του παιδιού ώστε να καλυφθούν τα ιατρικά έξοδα για αντιμετώπιση της ασθένειάς του."
Κάποια από αυτά κινητοποίησαν εκατομμύρια κόσμου για έναν καλό σκοπό.
Άλλα πάλι μας συγκίνησαν απλά με τη γενναιόδωρη και ελπιδοφόρα άποψή τους για την ανθρωπότητα.
Κάποια λοιπόν από αυτά αναφέρονται παρακάτω:
1. Thandiwe Chama (1991)
Image may be NSFW. Clik here to view.
Η Thadiwe Chama από την Ζάμπια ήταν μόλις 8 ετών το 1999, όταν το σχολείο της έκλεισε λόγω έλλειψης δασκάλων. Η νεαρή Αφρικανή αρνήθηκε να το δεχθεί και παρακίνησε άλλα 60 παιδιά να πραγματοποιήσουν μια πορεία για να βρουν ένα άλλο σχολείο. Τελικά, το σχολείο Jack Cecup δέχθηκε τους μαθητές και η Thadiwe, ενθουσιασμένη με την επιτυχία, ξεκίνησε έναν ευρύτερο αγώνα για το παιδικό δικαίωμα στην εκπαίδευση.
Παράλληλα, συνέγραψε ένα παιδικό βιβλίο με τίτλο «Το κοτόπουλο που είχε AIDS» εξηγώντας στα μικρά παιδιά τους κινδύνους της ασθένειας. «Είναι εξαιρετικά σημαντικό να ξέρεις ότι ένα παιδί έχει δικαιώματα. Και στο σχολείο έμαθα για τα δικαιώματα. Και ήξερα ότι είναι κάτι για το οποίο ήθελα να παλέψω», δήλωσε αργότερα η Thandiwe, που το 2007 έλαβε το Διεθνές Βραβείο Ειρήνης Παίδων.
2. Om Prakash Gurjar (1992)
Image may be NSFW. Clik here to view.
Του απονεμήθηκε το Βραβείο Ειρήνης από τον πρώην Πρόεδρο της Νοτίου Αφρικής FW de Klerk, ο οποίος κέρδισε το Νόμπελ Ειρήνης το 1993. Σε ηλικία 9 χρονών βοήθησε να δημιουργηθεί ένα δίκτυο το οποίο έχει ως στόχο να δώσει σε όλα τα παιδιά πιστοποιητικό γέννησης ως έναν τρόπο που θα συμβάλλει στην προστασία τους από την εκμετάλλευση.
Εργάστηκε επίσης για να εξασφαλίσει στα παιδιά πιστοποιητικά γέννησης. Λέει ότι η εν λόγω καταχώριση είναι το πρώτο βήμα προς την κατοχύρωση των δικαιωμάτων των παιδιών, που αποδεικνύουν την ηλικία τους, και συμβάλλει στην προστασία τους από τη δουλεία, την εμπορία και εξαναγκασμό τους. 3. Nkosi Τζόνσον (1989 – 2001)
Image may be NSFW. Clik here to view.
Ο νεαρός Nkosi Johnson ήρθε αρχικά στη δημοσιότητα το 1997, όταν ένα δημοτικό σχολείο στο προάστιο του Γιοχάνεσμπουργκ αρνήθηκε να τον δεχτεί ως μαθητή λόγω του ιού AIDS που είχε. Το περιστατικό προκάλεσε σάλο στο υψηλότερο πολιτικό επίπεδο της Νότιας Αφρικής το να υπάρχουν διακρίσεις για λόγους ιατρικής κατάστασης και το σχολείο αργότερα αντέστρεψε την απόφασή του.
Ο μικρός Nkosi ήταν ο κεντρικός ομιλητής στο 13ο Διεθνές Συνέδριο AIDS, όπου ενθάρρυνε τα θύματα του AIDS να ζητούν ίση μεταχείριση και τελείωσε την ομιλία του με τις λέξεις. ”Νοιαστείτε για μας και προσπαθήστε να μας αποδεχτείτε. Είμαστε όλοι ανθρώπινα όντα. Είμαστε κανονικοί. Έχουμε χέρια. Έχουμε πόδια. Μπορούμε να περπατήσουμε, να μιλήσουμε, έχουμε ακριβώς τις ίδιες ανάγκες με οποιονδήποτε άλλο άνθρωπο. Μην μας φοβάστε.. είμαστε όλοι ίδιοι!”
4. Iqbal Masih (1982 – 1995)
Image may be NSFW. Clik here to view.
Ο Iqbal Masih πουλήθηκε μόλις σε ηλικία τεσσάρων ετών σε μία βιομηχανία χαλιών στο Πακιστάν για 12 ευρώ. Ο μικρός Πακιστανός έμεινε στην ουσία σαν σκλάβος στην μικρή πόλη Muridke. Δουλεύε επί 12 ώρες την ημέρα χωρίς επαρκές φαγητό. Σε ηλικία 12 ετών, έμοιαζε με 6χρονο.
Στην ηλικία των 10, δραπετεύει από τη βάρβαρη σκλαβιά και αργότερα προσχωρεί στην οργάνωση Ομολογιακό Απελευθερωτικό Μέτωπο Εργασίας του Πακιστάν για να βοηθήσει να σταματήσει η παιδική εργασία σε ολόκληρο τον κόσμο, βοήθησε πάνω από 3.000 παιδιά στο Πακιστάν που ήταν σε καταναγκαστική εργασία, να ξεφύγουν από την σκλαβιά. Πραγματοποίησε ομιλίες στα μήκη και στα πλάτη της Γης και τελικά, δολοφονήθηκε το Πάσχα του 1995, πιθανώς από την «Μαφία των Χαλιών» που δρούσε στην περιοχή.
5. Έκτορας Pieterson (1964 – 1976)
Image may be NSFW. Clik here to view.
16 Ιουνίου 1976. Ο Έκτορ Πίτερσον μεταφέρεται αιμόφυρτος συνοδευόμενος από την αδελφή του Έκτορα, Αντουανέτα.
Έγινε η εικονική εικόνα της εξέγερσης το 1976 στο Σοβέτο της Νότιας Αφρικής όταν κυκλοφόρησε αυτή η φωτογραφία σε όλο τον κόσμο. Σκοτώθηκε σε ηλικία 12 ετών, όταν η αστυνομία άνοιξε πυρ εναντίον φοιτητών που διαμαρτυρόντουσαν. Ο Έκτορας έγινε σύμβολο της αντίστασης της βαρβαρότητας της κυβέρνησης του απαρτχάιντ.
Σήμερα, είναι γνωστή ως Εθνική Ημέρα Νεολαίας – ημέρα κατά την οποία οι Νοτιοαφρικανοί τιμούν τους νέους και επιδιώκουν την προσοχή στις ανάγκες τους.
6. Σαμάνθα Σμιθ (1972 – 1985)
Image may be NSFW. Clik here to view.
1985 ΕΣΣΔ Σφραγίδα με το “Samantha Smith» στο κυριλλικό αλφάβητο.
Ήταν αμερικανή μαθήτρια από το Μάντσεστερ, η πιο μικρή πρεσβευτής της Αμερικής στις Ηνωμένες Πολιτείες και πρεσβευτής καλής θέλησης στη Σοβιετική Ένωση κατά τη διάρκεια της διάρκειας ζωής της. Έγινε διάσημη σε αυτές τις δύο χώρες και γνωστή παγκοσμίως μετά που έγραψε μια επιστολή στο σοβιετικό κομμουνιστικό γενικό γραμματέα Yuri Andropov κατά τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου και έλαβε απάντηση από τον Andropov που περιέλαβε και μια προσωπική πρόσκληση για να επισκεφτεί η Σοβιετική Ένωση, την οποία η Σμίθ δέχτηκε.
Βοηθήμενη από την εκτενή προσοχή των μέσων μαζικής επικοινωνίας και στις δύο χώρες, συμμετείχε στις δραστηριότητες για ειρήνη σε μερικές άλλες χώρες μετά από την επίσκεψή της στη Σοβιετική Ένωση, έγραψε ένα βιβλίο και πρωταγωνίστησε σε μια τηλεοπτική σειρά πριν από το θάνατό της σε μια συντριβή αεροπλάνου.
7. Άννα Φρανκ (1929 – 1945)
Image may be NSFW. Clik here to view.
Η Annelies Μαρία “Άννα” Φρανκ ήταν γερμανικής καταγωγής εβραιοπούλα από την πόλη της Φρανκφούρτης. Έχει αποκτήσει παγκόσμια φήμη από τη δημοσίευση του ημερολογίου της, το οποίο καταγράφει τις εμπειρίες της και το έγραψε ενώ κρυβόταν, μαζί με τους δικούς της και τέσσερις οικογενειακούς φίλους, σε ένα σπίτι στο Άμστερνταμ κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής της Ολλανδίας.
Το ημερολόγιο, που είχε δοθεί στην Άννα ως δώρο για τα 13α γενέθλιά της, περιγράφει τα γεγονότα της ζωής της από τις 12 Ιουνίου 1942 μέχρι την τελευταία μέρα πουν έγραψε σ’ αυτό, την 1η Αυγούστου 1944.
Γραμμένο στα ολλανδικά, μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες κι έγινε ένα από τα πιο πολυδιαβασμένα βιβλία του κόσμου. Διασκευάστηκε για την τηλεόραση, τον κινηματογράφο, το θέατρο, ακόμα και για την όπερα. Το βιβλίο δίνει μια λεπτομερή περιγραφή της καθημερινής ζωής κατά τη διάρκεια της Ναζιστικής Κατοχής· μέσω των γραπτών της, η Άννα Φρανκ έγινε ένα από τα πιο γνωστά θύματα του Ολοκαυτώματος.
Δεκάδες άνθρωποι συνωστίζονταν γύρω από το δάσκαλο. Κατάπιε το σάλιο του, πήρε μια βαθιά ανάσα και μίλησε. Να τι είπε:
«Οι πλειοψηφίες είναι ικανές μόνο για να ρίχνουν στην πυρά τις πιο πρωτότυπες ιδέες. Και μετά από καιρό να φτιάχνουν βωμούς και αγάλματα με τα αποκαΐδια τους. Αν η πλειοψηφία είναι στοιχείο δημοκρατίας, τότε η μειοψηφία ή ακόμα η μονάδα, είναι στοιχείο ανατροπής του σκοταδισμού που δημιουργούν χρόνιες πλειοψηφίες.
Ωραία η δημοκρατία, σοφή η δικαιοσύνη, αλλά πού είναι; Αν μου τις βρείτε θα τις προσκυνήσω πρώτος. Κανείς δεν μας απαγορεύει να διαβάσουμε την εφημερίδα της αρεσκείας μας, αλλά ρωτώ.
Οι εφημερίδες που ελεύθερα επιλέγουμε, μας λένε την αλήθεια; Κανείς δεν μας διώχνει από το σπίτι μας με τη βία, αλλά δεν μας το παίρνουν κομμάτι-κομμάτι με τα δάνεια που έμμεσα μας αναγκάζουν να πάρουμε; Κανείς δε μας συλλαμβάνει, δε μας δένει, δε μας ανακρίνει για τις απόψεις μας, αλλά δεν ξέρουν ανά πάσα στιγμή τι γράφουμε στο διαδίκτυο, τι ψωνίζουμε, τις αξίες που ενστερνιζόμαστε;
Πόσους ενόχους βλέπουμε, νιώθουμε ή φανταζόμαστε ότι κυκλοφορούν ελεύθεροι, είτε γιατί έχουν ψηφίσει άσυλο για τον εαυτό τους, είτε γιατί εξαγοράζουν την ελευθερία τους;
Δεν υπάρχει δικαιοσύνη και δημοκρατία στην πρωτότυπη, στην πλατωνική μορφή τους. Κάθε εποχή μεταφράζει τη δικαιοσύνη, μεταφράζει τη δημοκρατία, κατά πώς βολεύει αυτούς που ασκούν την εξουσία. Τους άρχοντες, τους βασιλείς, τους πολιτικούς.
Η πλειοψηφία έχει λάθος, γιατί ακολουθεί τις αξίες, – μάλλον – την μετάφραση των αξιών, που εξυπηρετούν τους λίγους. Αυτοί οι ίδιοι είναι που επέβαλλαν την κρίση, για να πλουτίσουν σε βάρος των πολλών. Σε βάρος μας».
Ποτέ ξανά μια τόσο ξεκάθαρη άποψη ενάντια στη μορφή που έχει πάρει η σύγχρονη δημοκρατία, δεν έβρισκε τόση αποδοχή. Αξίες που χτίζονται χίλια χρόνια μπορεί να καταπέσουν σε μια μέρα, φτάνει αυτός που τις αμφισβητεί να απευθύνεται στο κατάλληλο κοινό. Σε ανθρώπους με ψαλιδισμένους μισθούς και κομματιασμένα όνειρα.
Image may be NSFW. Clik here to view. Αυτή η μικρής διάρκειας ταινία κινούμενων σχεδίων, είναι έμπνευση του Animation Studio OpusBou από την Αργεντινή, έχει πάρει μέρος στα περισσότερα και τα πιο σημαντικά Φεστιβάλ Κινουμένων Σχεδίων και έχει αποσπάσει μέχρι στιγμής περισσότερα από 100 βραβεία.
Σε έναν κόσμο, διαφορετικό από αυτόν που ζούμε, οι άνθρωποι αποκτούν αρμοδιότητες που δεν τις έχουμε συνηθίσει και μας φαντάζουν παράταιρες. Η ιστορία μας ξεκινάει με έναν άντρα που ξυπνάει το πρωί για να πάει στη δουλειά του. Όλα μοιάζουν φυσιολογικά μέχρι τη στιγμή που συνειδητοποιούμε ότι το τραπεζάκι του σπιτιού διαμορφώνεται από ανθρώπους, το ίδιο και η καρέκλα, ο καλόγερος, ο καθρέφτης του μπάνιου και κάθε άλλο έπιπλο του σπιτιού. Και ενώ νομίζουμε ότι όλα αυτά συμβαίνουν μόνο μέσα στο σπίτι, όταν ο άνδρας βγαίνει στους δρόμους , με έκπληξη παρατηρούμε ότι το ίδιο, αλλόκοτο σκηνικό συνεχίζεται. Ταξί δεν υπάρχουν, άνθρωποι με στολές μεταφέρουν στους ώμους τους άλλους ανθρώπους, άνθρωποι με κόκκινες και πράσινες μπλούζες χρησιμεύουν ως φανάρια, οι πόρτες σχηματίζονται ξανά από ανθρώπους, ακόμα και το ασανσέρ λειτουργεί έχοντας στη βάση του ένα χοντρό άνθρωπο. Ο πρωταγωνιστής φτάνει στη δουλειά του και παίρνει θέση στο πόστο του…
Εξαιρετική υλοποίηση μίας έξυπνης και εμπνευσμένης ιδέας που για να γίνει ολοκληρωμένη ταινία χρειάστηκαν προετοιμασίες δύο ολόκληρων χρόνων και 8.600 σχέδια φτιαγμένα στο χέρι. Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος βρίσκεται ο σύγχρονος άνθρωπος και ο δυτικός τρόπος ζωής του. Με την οικονομία να βρίσκεται σε ύφεση και την ανεργία στα ύψη φαντάζει πιο επίκαιρο από ποτέ την ίδια στιγμή που οι αναφορές στην τεχνολογία και τους τρόπους που την υπηρετούμε βρίσκονται στο προσκήνιο. Μια εξαιρετική οπτική για τον σύγχρονο τρόπο ζωής όπου η ανθρώπινη εργασία κρύβεται πίσω από ωραία περιτυλίγματα και διαφημίσεις εκατομμυρίων. Το σενάριο ήταν ιδέα του Patricio Plaza ενώ η εικονογράφηση πρόκειται για σύλληψη του Santiago.
Περίπου έξι λεπτά είναι αρκετά για να ξεδιπλωθεί μεστά και περιεκτικά ολόκληρη η σύγχρονη πραγματικότητα, σε μία ταινία που αποτελεί πηγή προβληματισμού και έντονων συναισθημάτων.
Και επειδή τα πολλά λόγια είναι περιττά, το απολαμβάνουμε εδώ:
Image may be NSFW. Clik here to view. Ένα μικρό κορίτσι, σε σχολείο της Ρωσίας, έχει βγει στον πίνακα! Τα λάθη του εκνευρίζουν το δάσκαλο της και αυτός αρχίζει να της φωνάζει και να την χτυπά μπροστά στους συμμαθητές της. Το κοριτσάκι όμως, έκανε τη κίνηση του! Δείτε το βίντεο!
Η Έλενα Καρανταγλή, μαθήτρια της Γ’ Λυκείου από την Χαλκιδική, βραβεύτηκε από την Unesco για το βίντεο που δημιούργησε για την ειρήνη.
Η 17χρονη μαθήτρια συμμετείχε σε διεθνή διαγωνισμό της Unesco εκφράζοντας την άποψή της για την ειρήνη μέσω ενός βίντεο για το θέμα: «Πολιτισμός της Ειρήνης».
Η νεαρή κοπέλα ήταν μία από τους 1.300 νέους ηλικίας 14 έως 25 ετών που έλαβαν μέρος, κερδίζοντας το βραβείο στην κατηγορία του video clip. Οι υπόλοιπες κατηγορίες ήταν το δοκίμιο, η φωτογραφία και οι γραφικές τέχνες.
Το βραβευμένο βίντεο «Οι σπόροι της ειρήνης» διάρκειας ενός λεπτού δημιουργήθηκε με την τεχνική stop-motion/κινούμενο σχέδιο αποτέλεσμα ατομικής διεργασίας.
Image may be NSFW. Clik here to view. Τα μαθηματικά είναι αδιάφορα για κάποιους, μισητά για άλλους και λατρεμένα για μερικούς από εμάς. Σε όποια κατηγορία κι αν ανήκετε πάντως το σίγουρο είναι πως τα μαθηματικά είναι απαραίτητα στη ζωή μας, ενώ εφαρμόζονται ανά πάσα ώρα και στιγμή στην καθημερινότητά μας. Έτσι σκέφτηκαν οι φωτογράφοι Yann Pineill και Nicolas Lefaucheux και δημιούργησαν ένα βίντεο αφιερωμένο σε όσους αγαπούν τα μαθηματικά και κυρίως σε αυτούς που τα μισούν! Για να τα δουν με άλλον τρόπο! μισούν! Για να τα δουν με άλλον τρόπο!
Το βίντεο βραβεύτηκε στο φεστιβάλ Mofilm στο Λονδίνο. Ο σκηνοθέτης Κώστας Καρύδας έγραψε και σκηνοθέτησε ένα βίντεο που μοιάζει με ταινία μικρού μήκους. Ένα πραγματικό διαμάντι που μας συγκίνησε με την αισιοδοξία και την ανθρωπιά του. Στην όμορφη Θεσσαλονίκη, ο σκηνοθέτης Κώστας Καρύδας γύρισε το βίντεο με τίτλο “Ξύπνα”. Μοιάζει με ιστορία πίσω από την οποία κρύβεται το πιο βαθύ νόημα…
Έχετε αναρωτηθεί ποτέ γιατί το νησί έχει πάρει την ονομασία που διατηρεί αιώνες τώρα Στην ακόλουθη λίστα παρατίθενται οι επικρατέστερες θεωρίες που εξηγούν από που προήλθαν τα ονόματα πέντε γνωστών περιοχών του ελλαδικού χώρου. Κρήτη:
Οι μυθικοί Κουρήτες ήταν, σύμφωνα με την μυθολογία, οι πρώτοι κάτοικοι της Κρήτης: Πέντε αδέλφια, ο Ηρακλής (απλή συνωνυμία με τον ημίθεο των δώδεκα άθλων), ο Παιωναίος, ο Επιμίδης, ο Ιάσιος και ο Ίδας, που δεν γεννήθηκαν, αλλά φύτρωσαν από τη γη όταν την έβρεξαν τα πρώτα δάκρυα του νεογέννητου Δία.
Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή, οι Κουρήτες βοήθησαν τη Ρέα να γεννήσει τον Δία μέσα σε μια σπηλιά της Κρήτης, και ανέλαβαν να… κάνουν θόρυβο χτυπώντας τύμπανα και μεταλλικές ασπίδες κάθε φορά που το μωρό έκλαιγε, ώστε να μην φτάσει ο θόρυβος στα αυτιά του Κρόνου. Μακεδονία: Δύο διαφορετικές θεωρίες είναι οι επικρατέστερες για την προέλευση του ονόματος της Μακεδονίας . Η πρώτη θέλει τον φύλαρχο της φυλής που πρωτοεγκαταστάθηκε στη δυτική, νότια και κεντρική Μακεδονία, να την βαφτίζει με το όνομά του (Μακεδών).
Η δεύτερη είναι το επίθετο μακεδνός, που χρησιμοποιεί ο Όμηρος για να περιγράψει ένα είδος λεύκας, και το οποίο σύμφωνα με τον λεξικογράφο Ησύχιο της Αλεξάνδρειας είναι δωρική λέξη (σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, οι Μακεδόνες ήταν δωρική φυλή) που σημαίνει μεγάλος ή ουράνιος. Λάρισα: Ετυμολογικός γρίφος για τους μελετητές, η λέξη λάρισα χρησιμοποιούταν από τους Πελασγούς για να περιγράψει λίθινη ακρόπολη ή οχυρό –Λάρισα λεγόταν και η Ακρόπολη του Άργους. Το γεγονός ότι δεν έχουν βρεθεί στην πόλη ίχνη που να ταιριάζουν σε αυτήν την περιγραφή, έχει οδηγήσει τους ιστορικούς να θεωρούν ότι η ονομασία προήλθε από αλλού και δόθηκε κατ’ ευφημισμό. Κατά τη μυθολογική εκδοχή, πάντως, η Λάρισα ήταν σύζυγος του Ποσειδώνα και μητέρα του Αχαιού, του Φθία και του Πελασγού. Ζαγοροχώρια: Απλούστερα τα πράγματα εδώ. Η ετυμολογία της λέξης είναι σλάβικη: Za σημαίνει «πίσω» και Gora είναι το βουνό, οπότε τα χωριά πίσω από το βουνό, ευθεία αναφορά στην θέση των χωριών. Καλαμάτα:
Η μεσαιωνική ονομασία της αρχαίας πόλης Φεραί, που διατηρήθηκε μέχρι τις μέρες μας, προέρχεται από την θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Καλομάτας, η οποία φυλασσόταν σε ένα βυζαντινό μοναστήρι της περιοχής –και την οποία ο θρύλος θέλει να έκανε ακόμα και τον οθωμανό αγά, στον στάβλο του οποίου ανακαλύφθηκε, να αλλαξοπιστήσει, χάρη στα θαύματα που είδε να πραγματοποιούνται. Η εικόνα υπάρχει ακόμα, και φυλάσσεται στο εσωτερικό της Εκκλησίας της Υπαπαντής.
Αντικατοπτρίζουν το μεγαλείο του ελληνικού πολιτισμού
Η Ελλάδα, ως κοιτίδα πολιτισμού ανά τους αιώνες, είναι πλούσια σε μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς, τα οποία αντικατοπτρίζουν το μεγαλείο του ελληνικού πολιτισμού.Η UNESCO με την καθιέρωση του θεσμού των Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς θέλησε να προστατεύσει και να αναδείξει μνημεία, ομάδες κτισμάτων και χώρους με ιστορική, αισθητική, αρχαιολογική, επιστημονική, εθνολογική ή ανθρωπολογική αξία. Η Ελλάδα συμμετέχει προνομιακά στον κατάλογο με τα Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς, πληρώντας όλα αυτά τα σπουδαία και αυστηρά κριτήρια του θεσμού. Το Visit Greece μας ξεναγεί στα Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της χώρας μας. Το πρώτο μνημείο της ελληνικής επικράτειας που εντάχθηκε στον κατάλογο της UNESCO ήταν ο Ναός του Επικούρειου Απόλλωνος, το 1986. Ο κατάλογος έκτοτε αυξήθηκε εντυπωσιακά. Σήμερα περιλαμβάνει δεκαεπτά μνημεία σε όλη τη χώρα. Αναλυτικά τα μνημεία είναι τα εξής:
Ναός του Επικούρειου Απόλλωνος στις Βάσσες (1986) Image may be NSFW. Clik here to view. Στο κέντρο της Πελοποννήσου, στις Βάσσες της αρχαίας Φιγαλείας, σε υψόμετρο 1130 μέτρων στέκει αγέρωχος και αειθαλής ο ναός του Επικούριου Απόλλωνα. Εμπνευστής και κατασκευαστής του ναού θεωρείται ο Ικτίνος, μέγας αρχιτέκτονας της αρχαιότητας, που μαζί με τον Καλλικράτη σχεδίασε τον Παρθενώνα. Τον ναό μπορείτε να προσεγγίσετε από την Ηλεία, μετά από μια μαγευτική διαδρομή δίπλα στον ρου του ποταμού Νέδα, ή από την Τρίπολη και τη Μεγαλόπολη.
Αρχαιολογικός χώρος Ακροπόλεως Αθηνών (1987) Image may be NSFW. Clik here to view. Στο βραχώδη λόφο της Ακρόπολης, που δεσπόζει στο κέντρο της σύγχρονης Αθήνας, βρισκόταν το σπουδαιότερο και μεγαλοπρεπέστερο ιερό της αρχαίας πόλης, αφιερωμένο, κατά κύριο λόγο, στην προστάτιδα θεά της, την Αθηνά. Με τον ιερό αυτό χώρο σχετίζονται οι σημαντικότεροι μύθοι της αρχαίας Αθήνας, οι μεγάλες θρησκευτικές εορτές, οι παλαιότερες λατρείες της πόλης αλλά και ορισμένα από τα καθοριστικά για την ιστορία της γεγονότα. Τα μνημεία της Ακρόπολης, αρμονικά συνδυασμένα με το φυσικό περιβάλλον, αποτελούν μοναδικά αριστουργήματα της αρχαίας αρχιτεκτονικής, που εκφράζουν πρωτοποριακούς συσχετισμούς ρυθμών και τάσεων της κλασικής τέχνης και επηρέασαν την πνευματική και καλλιτεχνική δημιουργία για πολλούς αιώνες αργότερα. Αρχαιολογικός Χώρος Δελφών (1987) Image may be NSFW. Clik here to view. Στους πρόποδες του Παρνασσού, στο υποβλητικό φυσικό τοπίο που σχηματίζεται ανάμεσα σε δύο θεόρατους βράχους, τις Φαιδριάδες, βρίσκεται το πανελλήνιο ιερό των Δελφών και το πιο ξακουστό μαντείο της αρχαίας Ελλάδας. Οι Δελφοί ήταν ο ομφαλός της γης, όπου, σύμφωνα με τη μυθολογία, συναντήθηκαν οι δύο αετοί που έστειλε ο Δίας από τα άκρα του σύμπαντος για να βρει το κέντρο του κόσμου, και για πολλούς αιώνες αποτελούσαν το πνευματικό και θρησκευτικό κέντρο και το σύμβολο της ενότητας του αρχαίου ελληνισμού. Η ιστορία των Δελφών χάνεται στην προϊστορία και στους μύθους των αρχαίων Ελλήνων. Ιερό του Ασκληπιού στην Επίδαυρο (1988) Image may be NSFW. Clik here to view. Στην ενδοχώρα της Επιδαύρου, σε μία περιοχή με ήπιο κλίμα και άφθονα πηγαία ιαματικά νερά, βρισκόταν το Ασκληπιείο, η έδρα του θεού ιατρού της αρχαιότητας και το σημαντικότερο θεραπευτικό κέντρο όλου του ελληνικού και ρωμαϊκού κόσμου. Ήταν το κύριο ιερό της μικρής παραθαλάσσιας πόλης της Επιδαύρου, αλλά η φήμη του και η αναγνώριση της σημασίας του γρήγορα ξεπέρασαν τα όρια της Αργολίδας και θεωρήθηκε από όλους τους Έλληνες ο τόπος όπου γεννήθηκε η ιατρική. Περισσότερα από διακόσια ιαματικά κέντρα σε ολόκληρη την ανατολική Μεσόγειο θεωρούνταν ιδρύματά του. Τα μνημεία του αποτελούν σήμερα όχι μόνο παγκοσμίου φήμης αριστουργήματα της αρχαίας ελληνικής τέχνης, αλλά και εξαιρετική μαρτυρία για την άσκηση της ιατρικής στην αρχαιότητα. Άγιον Όρος – Άθως (1988) Image may be NSFW. Clik here to view. Το Άγιον Όρος είναι η ανατολικότερη από τις τρεις χερσονήσους της Χαλκιδικής. Έχει μήκος περίπου 60 χλμ., πλάτος 8 μέχρι 12 χλμ. και καλύπτει μια έκταση περίπου 360 τ.μ. Γύρω από την ονομασία και την παλαιότερη ιστορία του Όρους υπάρχουν πολλοί και διάφοροι θρύλοι και παραδόσεις. Οι αρχαίοι ονόμαζαν Ακτή ολόκληρη τη χερσόνησο. Οι πηγές αναφέρουν την ύπαρξη επτά πολισμάτων κατά τους προχριστιανικούς χρόνους: Σάνη, Θύσσος, Κλεωναί, Δίον, Ολόφυξος, Ακρόθωοι, Απολλωνία. Κατάλληλος σαν τοποθεσία ο Άθως συγκέντρωσε ήδη από τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους πολλούς μοναχούς, που προέρχονταν από όλα τα σημεία της αυτοκρατορίας.
Μεσαιωνική πόλη της Ρόδου (1988) Image may be NSFW. Clik here to view. Στην καρδιά της Ρόδου, στη μεσαιωνική πόλη, πλανιέται ένα άρωμα ολοζώντανο και μυστηριακό, φερμένο μέσα από τους αιώνες. Το περιβόητο Τάγμα των Ιωαννιτών Οσπιταλιέρων Ιπποτών άφησε για πάντα την σφραγίδα του στο νησί. Αν περπατήσει κάποιος στην πάντα ζωντανή πολιτεία, θα ακούσει τον καλπασμό των αλόγων και τους ψιθύρους της ιστορίας.Η πολιτεία δεν ερήμωσε και δεν εγκαταλείφθηκε ποτέ. Αποτελεί μια από τις σπάνιες επιβιώσεις του μεσαιωνικού κόσμου, που στέκει αλώβητη, με όλο της το σφρίγος και την ωραιότητα.
Μετέωρα (1988) Image may be NSFW. Clik here to view. Τα Μετέωρα αποτελούν, μετά το Άγιο ΄Ορος, το μεγαλύτερο και με συνεχή παρουσία από την εποχή της εγκατάστασης των πρώτων ασκητών μέχρι σήμερα μοναστικό σύνολο στον ελλαδικό χώρο. Από τις ιστορικές μαρτυρίες συμπεραίνουμε ότι οι μονές των Μετεώρων ήταν στο σύνολό τους τριάντα. Από τις τριάντα αυτές μονές οι έξι λειτουργούν έως σήμερα και δέχονται πλήθος προσκυνητών. Υπάρχουν όμως και πολλά μικρότερα μοναστήρια εγκαταλελειμμένα. Τα περισσότερα από αυτά είχαν ιδρυθεί στον 14ο αι. Η ονομασία Μετέωρα είναι νεότερη και δεν αναφέρεται από τους αρχαίους συγγραφείς. Το όνομά τους το οφείλουν στον Άγιο Αθανάσιο τον Μετεωρίτη, κτήτορα της μονής της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος (Μεγάλο Μετέωρο), ο οποίος ονόμασε έτσι τον «πλατύ λίθο›, στον οποίο ανέβηκε για πρώτη φορά το 1344.
Παλαιοχρηστιανικά και βυζαντινά μνημεία Θεσσαλονίκης (1988) Image may be NSFW. Clik here to view. Ο κατάλογος των μνημείων περιλαμβάνει την Ροτόντα, τον ναό του Αχειροποίητου, το ναό του Αγίου Δημητρίου, τη Μονή Λατόμου, το ναό της Αγίας Σοφίας, την Παναγία των Χαλκέων, το ναό των Αγίων Αποστόλων, το ναό του Αγίου Νικολαόυ Ορφανού και το Ναό του Αγίου Παντελεήμονα. Αρχαιολογικός χώρος Μυστρά (1989) Image may be NSFW. Clik here to view. Μια επίσκεψη στο Μυστρά, έξι χιλιόμετρα ΒΔ της Σπάρτης, μεταφέρει τον ταξιδιώτη σε άλλη διάσταση, στην εποχή της Βυζαντινής αυτοκρατορίας. Η βυζαντινή καστροπολιτεία της Πελοποννήσου, αλώβητη από το χρόνο, γοητεύει με την ακαταμάχητη ατμόσφαιρα που δημιουργούν τα υπέροχα μνημεία της: τα «Παλάτια των Παλαιολόγων», οι κατοικίες των ευγενών (Λάσκαρη, Φραγκόπουλου), οι επιβλητικές εκκλησίες (Αγίου Δημητρίου, Παντάνασσας) και τα μοναστήρια (Περιβλέπτου, Βροντοχίου) συνθέτουν ένα σκηνικό μεγαλείου αλλοτινών εποχών.
Αρχαιολογικός χώρος Ολυμπίας (1989) Image may be NSFW. Clik here to view. Στη δυτική Πελοπόννησο, στην πανέμορφη κοιλάδα του ποταμού Αλφειού, άνθισε το πιο δοξασμένο ιερό της αρχαίας Ελλάδας, που ήταν αφιερωμένο στον πατέρα των θεών, τον Δία. Απλώνεται στους νοτιοδυτικούς πρόποδες του κατάφυτου Κρονίου λόφου, μεταξύ των ποταμών Αλφειού και Κλαδέου, που ενώνονται σε αυτή την περιοχή. Παρά την απομονωμένη θέση της κοντά στη δυτική ακτή της Πελοποννήσου, η Ολυμπία καθιερώθηκε στο πανελλήνιο ως το σημαντικότερο θρησκευτικό και αθλητικό κέντρο. Εδώ γεννήθηκαν οι σπουδαιότεροι αγώνες της αρχαίας Ελλάδας, οι Ολυμπιακοί, που γίνονταν κάθε τέσσερα χρόνια προς τιμήν του Δία, ένας θεσμός με πανελλήνια ακτινοβολία και λάμψη από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Η απαρχή της λατρείας και των μυθικών αναμετρήσεων που έλαβαν χώρα στην Ολυμπία χάνεται στα βάθη των αιώνων. Οι τοπικοί μύθοι σχετικά με τον ισχυρό βασιλιά της περιοχής, τον ξακουστό Πέλοπα, και τον ποτάμιο θεό Αλφειό, φανερώνουν τους ισχυρούς δεσμούς του ιερού τόσο με την Ανατολή όσο και με τη Δύση.
Αρχαιολογικός χώρος Δήλου (1990) Image may be NSFW. Clik here to view. Στους αρχαίους χρόνους, ο μύθος της γέννησης του Απόλλωνα και της Αρτέμιδος έκανε το νησί ιερό: κανένας θνητός δεν θα επιτρεπόταν να γεννηθεί στα χώματά του. Και, εφόσον επρόκειτο για λίκνο αθανάτων, κανένας θνητός δεν θα επιτρεπόταν ούτε να πεθάνει εκεί. Έτσι, εκτός από τη σπουδαιότητα που είχε ως θρησκευτικό και οικονομικό κέντρο, το νησί διατηρούσε και μια αποκλειστικότητα: ακόμα και στην περίοδο της μεγάλης άνθησης της Δηλιακής Συμμαχίας, οι γυναίκες που επρόκειτο να γεννήσουν, όπως και όσοι και όσες φαίνονταν να πλησιάζουν το τέλος της ζωής τους, στέλνονταν στο γειτονικό νησί της Ρήνειας. Όλος ο τότε γνωστός κόσμος αναγνώριζε την ιερότητα του νησιού και ήξερε τη μοναδικότητά του. Σήμερα, το νησί παραμένει μοναδικό σε ολόκληρο το γνωστό κόσμο: πουθενά δεν υπάρχει ένας τόσο μεγάλος φυσικός νησιωτικός αρχαιολογικός χώρος, τόσο μεγάλης σπουδαιότητας. Μονή Δαφνίου, Μονή Όσιου Λουκά και Νέα Μονή Χίου (1990) Image may be NSFW. Clik here to view. Το μοναστηριακό συγκρότημα της Νέας Μονής, το επιφανέστερο μνημείο των μεσαιωνικών χρόνων στη Χίο, ιδρύθηκε στα μέσα του 11ου αι. με αυτοκρατορική χορηγία. Η Ζωή και η Θεοδώρα, κόρες του βυζαντινού αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Η΄ και ανηψιές του Βασιλείου Β΄ του Βουλγαροκτόνου, καθώς και ο αυτοκράτωρ Κων/νος Θ΄ ο Μονομάχος, τρίτος σύζυγος της Ζωής, στάθηκαν οι χορηγοί για την κατασκευή του μνημείου. Η ίδρυση της μονής συνδέεται με μοναστική παράδοση, σύμφωνα με την οποία στη θέση όπου κτίσθηκε το Καθολικό είχε βρεθεί από τρεις Χιώτες ασκητές θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, κρεμασμένη σε κλάδο μυρσίνης. Αρχαιολογικός χώρος Ηραίου Σάμου (1992) Image may be NSFW. Clik here to view. Η αρχαία Σάμος (Πυθαγόρειο) εθεωρείτο μία από τις σημαντικότερες πόλεις της αρχαιότητας. Τόσο σε αυτήν όσο και στο χώρο του Ηραίου, τα παλαιότερα αρχαιολογικά ευρήματα χρονολογούνται στην 4η χιλιετία π.Χ. Η περίοδος της ακμής της Σάμου τοποθετείται χρονικά στα μέσα του 6ου αι. π.Χ. Το νησί ήταν μεγάλη ναυτική δύναμη και απέκτησε εμπορικές σχέσεις με τη γειτονική Μικρά Ασία και τις Μεσογειακές χώρες. Οι Σάμιοι ίδρυσαν αποικίες στην ακτή της Ιωνίας, στη Θράκη και τη Δύση.
Αρχαιολογικός χώρος Αιγών (Βεργίνα) (1996) Image may be NSFW. Clik here to view. Η ανασκαφή του Καθηγητή Μανόλη Ανδρόνικου και των συνεργατών του στη Μεγάλη Τούμπα του χωριού Βεργίνα Ημαθίας, στην Κεντρική Μακεδονία, έφερε το 1977 στο φως τη σημαντικότερη αρχαιολογική ανακάλυψη του 20ού αιώνα στην Ελλάδα. Στη θέση της σημερινής Βεργίνας, στις υπώρειες των Πιερίων, υπήρξε η πρώτη αρχαία πρωτεύουσα του Μακεδονικού Βασιλείου, οι Αιγές. Ο χώρος των Βασιλικών Τάφων με το σύγχρονο στέγαστρό του φιλοξενεί σήμερα την κυρίως ανασκαφή, καθώς και την έκθεση των σημαντικότερων ευρημάτων από τους τάφους.
Αρχαιολογικοί χώροι Μυκηνών και Τίρυνθας (1999) Image may be NSFW. Clik here to view. Τα πρώτα αρχαιολογικά σπαράγματα υποδεικνύουν ότι η περιοχή των Μυκηνών κατοικήθηκε ήδη από την 7η χιλιετία π.Χ., από τους προϊστορικούς χρόνους. Με θέση οχυρή και δεσπόζουσα, ανάμεσα στους κωνικούς και ήρεμους λόφους του Προφήτη Ηλία και της Σάρας και άφθονο νερό, αποτέλεσε ιδανικό τόπο για να εγκατασταθεί και να προστατευτεί ο άνθρωπος. Η μεγάλη ακμή των Μυκηνών, με τη μεγαλειώδη αρχιτεκτονική, τα γραπτά μνημεία και τον εκλεπτυσμένο πολιτισμό, ήταν στην ύστερη Εποχή του Χαλκού, ανάμεσα στο 1350 και το 1200 π.Χ. Image may be NSFW. Clik here to view. Η οχύρωση του λόφου της Τίρυνθας (στο 8ο χλμ. του δρόμου Άργους – Ναυπλίου), που προφυλάσσει το ανακτορικό συγκρότημα, είναι τόσο εντυπωσιακή κατασκευή, ώστε οι αρχαίοι Έλληνες δεν μπορούσαν να δεχτούν ότι ολοκληρώθηκε από ανθρώπινο χέρι. Έτσι, αρχιτέκτονες της Τίρυνθας θεωρήθηκαν οι Κύκλωπες, που έφερε μαζί του από τη μακρινή Λυκία ο μυθικός ιδρυτής της πόλης, ο Προίτος. Με την Τίρυνθα συνδέονται όλοι οι μεγάλοι ήρωες που διαθέτουν υπερφυσικές δυνάμεις. Ο Βελλερεφόντης, ο Περσέας, ο Ηρακλής. Πράγματι, η κατασκευή του τείχους είναι αδιανόητη και αποτελεί πρόκληση για τη λογική, ακόμα και του σημερινού επισκέπτη. Στέκεται κανείς εκστατικός μπροστά στην τέλεια συναρμογή αυτών των τεράστιων ογκόλιθων, μη μπορώντας να κατανοήσει ούτε πώς, ούτε ποιοι μπόρεσαν να πραγματοποιήσουν τέτοιον μηχανικό άθλο.
Ιστορικό κέντρο (Χώρα), Μονή Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου και Σπήλαιο Αποκαλύψεως στην Πάτμο (1999) Image may be NSFW. Clik here to view. Η Μονή του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου στην Πάτμο αποτελεί ίσως το σημαντικότερο μοναστηριακό συγκρότημα του Αιγαίου Πελάγους. Ιδρυτής της μονής υπήρξε ο όσιος Χριστόδουλος (1088), ο οποίος με χρυσόβουλλο του Αλεξίου Α΄ Κομνηνού έλαβε το νησί της Πάτμου απαλλαγμένο από φορολογικές υποχρεώσεις. Xτισμένη στην κορυφή βουνού, προφανώς στη θέση του ναού της Aρτέμιδος και μίας παλαιοχριστιανικής βασιλικής, η μονή περιβάλλεται από ακανόνιστο ορθογώνιο αμυντικό περίβολο που χρονολογείται από το τέλος του 11ου αι. μέχρι τον 17ο αι.
Παλαιά Πόλη Κέρκυρας (2007) Image may be NSFW. Clik here to view. Η στρατηγική γεωγραφική θέση της Κέρκυρας, στην είσοδο της Αδριατικής θάλασσας, προσδιόρισε από πολύ νωρίς τον ιδιαίτερο ρόλο που επρόκειτο να διαδραματίσει το νησί στην πλοκή της ιστορίας της Μεσογείου. Η Κέρκυρα, στο δρόμο των καραβιών και των μετακινήσεων, υπήρξε διαχρονικά αντικείμενο συνεχών διεκδικήσεων από όλους τους κατά καιρούς κυρίαρχους, πρωταγωνιστώντας σε όλα τα μεγάλα γεγονότα της πολιτικής ιστορίας της Ευρώπης.
