Απαντήσεις στις Ερωτήσεις στη Συνοχή και Συνεκτικότητα / Αλληλουχία των νοημάτων
1. Να περιγράψεις με συντομία τον τρόπο με τον οποίο εξασφαλίζεται η αλληλουχία των νοημάτων στο παρακάτω Κείμενο.
Απάντηση
Σε ένα αποδεικτικό κείμενο, όπως αυτό, η αλληλουχία νοημάτων επιτυγχάνεται με την ομαλή μετάβαση από τη μια σκέψη στην άλλη, αλλά και τη λογική οργάνωση των ιδεών από παράγραφο σε παράγραφο.
Η διάταξη τους είναι παραγωγική, από το γενικό (λόγοι/παράγοντες μετανάστευσης) στις ειδικές λεπτομέρειες, τηρώντας τη βασική δομή: πρόλογος (η 1η παράγραφος, όπου αναφέρονται απλώς οι λόγοι που προκαλούν τη μετανάστευση, υποστηρίζεται, ίσως, από τη 2η παράγραφο που επαναδιατυπώνει τους λόγους, ονομάζοντάς τους σημαντικούς παράγοντες απώθησης πληθυσμών από χώρες και έλξης σε χώρες),
Το κύριο μέρος αποτελείται από τις 3η, 4, και 5η παράγραφο: Με διαρθρωτική λέξη δηλωτική απαρίθμησης ξεκινά η 3η παράγραφος: Από τη μια και έπεται η 4η παράγραφος με τη διαρθρωτική λέξη προσθήκης: Από την άλλη παραθέτοντας τους λόγους της μετανάστευσης σε μια νοηματική σχέση αιτίου-αποτελέσματος. Η 5η παράγραφος επεξηγεί την οικονομική μετανάστευση και η
6η παράγραφος/επίλογος ξεκινά με τη διαρθρωτική λέξη: τέλος εισάγοντας ένα είδος συμπεράσματος για την δυσοίωνη προοπτική δημιουργίας περιβαλλοντικών μεταναστών.
Όπως αναφέρθηκε, η εξωτερική σύνδεση περιόδων λόγου και παραγράφων επιτυγχάνεται με διαρθρωτικές λέξεις δηλωτικές νοηματικών σχέσεων απαρίθμησης, προσθήκης, συμπεράσματος, αντίθεσης (ωστόσο). Μαζί με τη συνεκτικότητα, τη λογική, εσωτερική οργάνωση ιδεών δομεί ένα κείμενο με νοηματική αλληλουχία.
(Τράπεζα Θεμάτων)
2. Να περιγράψεις με συντομία τον τρόπο με τον οποίο επιτυγχάνεται η νοηματική αλληλουχία ανάμεσα στις παρακάτω παραγράφους.
Απάντηση
Οι παράγραφοι 3 και 4 συνδέονται με σχέση προσθήκης.
Στη θεματική πρόταση της 3ης παραγράφου γίνεται η διάκριση των τριών ειδών της φιλίας. Ειδικότερα στις λεπτομέρειες της ίδιας παραγράφου αναφέρονται τα δύο είδη των φιλικών σχέσεων («διά το χρήσιμον», «δι’ ηδονήν») και διευκρινίζεται η προσφορά τους στο άτομο με παραδείγματα.
Η 4η παράγραφος συμπληρώνει την προηγούμενη, αφού αναφέρεται στο τρίτο είδος («διά το αγαθόν») και επεξηγείται η αξία της με παραδείγματα. Οι δύο παράγραφοι αποτελούν έτσι την ευρύτερη ενότητα της διαίρεσης, η οποία ξεκινά από την 3η παράγραφο και ολοκληρώνεται στην 4η.
(Τράπεζα Θεμάτων)
3. Να περιγράψεις με συντομία τον τρόπο με τον οποίο εξασφαλίζεται η αλληλουχία των νοημάτων στο παρακάτω Κείμενο.
Απάντηση
Η αλληλουχία επιτυγχάνεται με την ομαλή μετάβαση από τη μια σκέψη στην άλλη και την οργάνωση ιδεών σε παραγράφους με άξονα τον χρόνο/τόπο/λογική σχέση (αποδεικτικό κείμενο).
Στο κείμενο υπάρχουν σχέσεις αντίθεσης, διάζευξης, επεξήγησης, επιβεβαίωσης, αιτίου- αποτελέσματος, αιτιολόγησης προϋπόθεσης, γενίκευσης, χρόνου-τόπου κλπ. Η συνοχή επιτυγχάνεται με αναφορά (δείξη): «Τα προβλήματα αυτά είναι….»
(Τράπεζα Θεμάτων)
4. Στο παρακάτω χωρίο να επισημάνεις και να αντικαταστήσεις δύο (2) διαθρωτικές λέξεις ή φράσεις που δηλώνουν σύγκριση-αντίθεση με άλλες, νοηματικά ισοδύναμες.
Απάντηση
όμως: ωστόσο, ακόμη κι αν: παρόλο που, αλλά: παρά, όπως: όμοια με, σαν Έννοιες: πραγματική ζωή – αναπαράσταση ζωής στο θέατρο και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης
(Τράπεζα Θεμάτων)
5. Στην παρακάτω παράγραφο χρησιμοποιείται σε μεγάλο βαθμό το ασύνδετο σχήμα. Να επισημάνεις ένα (1) χωρίο, στο οποίο εμφανίζεται το ασύνδετο σχήμα και να σχολιάσεις τη λειτουργία του στο χωρίο αυτό.
Απάντηση
Χωρίο: Δεν είναι μόνο ότι κεντρίζουν τα μίση, αυξάνουν την πόλωση, την παραπληροφόρηση, τα προβλήματα εξουσίας και ψηφιακής επιτήρησης, αλλά και καθοδηγούν ψυχικές διαθέσεις, χαλκεύουν συμπεριφορές, εμφανίζουν μια πλασματική εκδοχή της θέσης μας στον κόσμο.
Λειτουργία ασύνδετου σχήματος: παράθεση πληροφοριών για τις συνέπειες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, συνοπτική έκφραση, άμεσο και πληροφοριακό ύφος κ.ά.
(Τράπεζα Θεμάτων)
6. Να σχολιάσεις τη χρήση του «όταν» και του «όμως» ως στοιχείων συνοχής στην παρακάτω παράγραφο.
Απάντηση
Το «όταν» δηλώνει χρόνο και το «όμως» αντίθεση. Με την παρουσία τους συνδέουν την περίοδο λόγου στην οποία ανήκουν με την προηγούμενη. Ο συντάκτης έχει ήδη επισημάνει ότι οι χελώνες καρέτα καρέτα τον Ιούνιο πλησιάζουν προς τις ακτές του κόλπου του Λαγανά, στα ρηχά θερμά νερά, για να γεννήσουν τα αυγά τους. Με το «όταν» που ακολουθεί, γίνεται μετάβαση σε μια νέα χρονική στιγμή, στον Ιούλιο, κατά τη διάρκεια του οποίου η Ζάκυνθος, και ειδικά η παραλία του Λαγανά, γεμίζει τουρίστες.
Χρησιμοποιώντας παράλληλα και το «όμως» ο συντάκτης τονίζει ότι η νέα συνθήκη που επικρατεί στον Λαγανά τον Ιούλιο λειτουργεί «αντιθετικά» ως προς την προηγούμενη, αφού η μαζική άφιξη των τουριστών αναγκάζει τις χελώνες να απομακρύνονται από τις ακτές, στις οποίες είχαν πλησιάσει, και να πηγαίνουν σε βαθιά κρύα νερά.
(Τράπεζα Θεμάτων)
7. Να περιγράψεις με συντομία δύο τρόπους με τους οποίους επιτυγχάνεται η συνοχή ανάμεσα στις περιόδους λόγου της παρακάτω παραγράφους.
Απάντηση
- Διαρθρωτικές λέξεις: ή: διάζευξη, όπως: αναλογία, ακόμα: προσθήκη
- δεν αφορά μόνο … Είναι αναγκαία ακόμα και: αντιθετική επιδοτική σύνδεση νοημάτων: Προσθέτει με έμφαση μία ακόμη αναγκαιότητα της προσφοράς και της ζήτησης εκπαιδευτικών ευκαιριών.
- Αυτή: χρήση δεικτικής αντωνυμίας (συνδέει την ανάγκη που ακολουθεί ως· ουσιαστικό με το επίθετο «αναγκαία» της προηγούμενης περιόδου λόγου)
(Τράπεζα Θεμάτων)
8. Σε ποια βάση συνδέονται νοηματικά οι δύο παρακάτω παράγραφοι;
Απάντηση
Στην 4η παράγραφο παρουσιάζει ένα πλήθος περιστατικών άσκοπης αναμονής, πολλά από τα οποία σχετίζονται με την απουσία του τηλεφώνου ως μέσου έγκαιρης ενημέρωσης για τις ματαιώσεις που προκάλεσαν την αναμονή.
Στην 5η παράγραφο περιορίζεται στην αναμονή που προκαλούν οι ίδιες οι εταιρείες κινητής τηλεφωνίας, οι οποίες με αυτό τον τρόπο ακυρώνουν τον εαυτό τους. Επομένως, η νοηματική σχέση ανάμεσα στις δύο παραγράφους είναι αυτή της μετάβασης από το γενικό νόημα στο ειδικό
(Τράπεζα Θεμάτων)
9. Να περιγράψεις τον τρόπο με τον οποίο επιτυγχάνεται η συνοχή του λόγου και η αλληλουχία των νοημάτων ανάμεσα στις δύο παρακάτω παραγράφους.
Απάντηση
Συνοχή του λόγου: Με παράφραση (τέλος 1ης παραγράφου: ως προς τη χρησιμότητά τους, αρχή 2ης παραγράφου: η σκοπιμότητα της χρήσης τους).
Αλληλουχία νοημάτων: Στην πρώτη παράγραφο επισημαίνεται η δημοφιλία που έχουν τα οπτικοακουστικά μέσα στα παιδιά και διατυπώνεται η πιθανολογική κρίση «θα έπρεπε ως εκ τούτου … χρησιμότητά τους», ενώ στη δεύτερη παράγραφο γίνεται αναφορά με τον ίδιο τρόπο (υπό προϋποθέσεις, πιθανότητα) στην προσφορά της χρήσης τους.
(Τράπεζα Θεμάτων)
10. Να δώσεις έναν πλαγιότιτλο που να αποτυπώνει τη νοηματική σχέση μεταξύ των παρακάτω παραγράφων.
Απάντηση
Ελεύθερη επιλογή πλαγιότιτλου από τους/τις μαθητές/ -τριες, αρκεί να αποδίδεται σύντομα και περιεκτικά η νέα τάση ολιστικής σύνδεσης των ποικίλων όψεων της πολιτιστικής κληρονομιάς με την εκπαίδευση.
(Τράπεζα Θεμάτων)
