Ένας μπρούντζινος δίσκος, στο μέγεθος ενός αναλογικού δίσκου πικάπ που δείχνει ότι οι άνθρωποι της εποχής του χαλκού είχαν κατασκευάσει όργανα αστρονομικών υπολογισμών.
Το καλοκαίρι του 1991 μια ομάδα αρχαιοκαπήλων, ερευνώντας με ανιχνευτή μετάλλων την κορυφή ενός χαμηλού λόφου κοντά στην πόλη Νέμπρατης Κεντρικής Γερμανίας, 60 χιλιόμετρα δυτικά της Λειψίας, αποκάλυψε έναν μικρό αρχαιολογικό θησαυρό. Ανάμεσα σε κοσμήματα, όπλα και εργαλεία της εποχής του χαλκού βρήκε έναν χάλκινο δίσκο, διαμέτρου 32 εκατοστών, που έφερε ασυνήθιστες παραστάσεις σχηματισμένες με φύλλα χρυσού: έναν κύκλο, ένα μισοφέγγαρο, τρεις καμπύλες γραμμές και πολλές κουκκίδες, που έμοιαζαν με αστέρια στον νυχτερινό ουρανό.
Κλειδί οι Πλειάδες
Οδηγημένοι από τα χρυσά σχήματα που θύμιζαν Ήλιο, Σελήνη και αστέρια, οι αρχαιολόγοι σκέφτηκαν να ζητήσουν τη γνώμη ενός αστρονόμου, του καθηγητή Σλόσερ (Wolfhard Schlosser) του Πανεπιστημίου του Μπόχουμ. Ο καθηγητής Σλόσερ προσπάθησε στην αρχή να συγκρίνει τις θέσεις των «αστεριών» του δίσκου με τις θέσεις διάφορων αστεριών σε σύγχρονους αστρονομικούς χάρτες, χωρίς όμως επιτυχία. Προφανώς είχαν διακοσμητικό χαρακτήρα. Του έκανε όμως εντύπωση το γεγονός ότι επτά από τα «αστέρια» του δίσκου έμοιαζαν να αποτελούν μια ξεχωριστή ομάδα, και αυτό τον οδήγησε στην ιδέα ότι η ομάδα αυτή παριστάνει τις Πλειάδες, το αστρικό σμήνος που ο λαός μας αποκαλεί Πούλια. Με τα σημερινά τηλεσκόπια γνωρίζουμε ότι το σμήνος αυτό έχει χιλιάδες αστέρια, αλλά με γυμνό μάτι διακρίνονται μόνον επτά.
Τα τόξα του Ήλιου
Αν ο δίσκος είχε «καταγεγραμμένες» αστρονομικές γνώσεις των ανθρώπων της εποχής του χαλκού, τότε αντίστοιχη σημασία θα έπρεπε να έχουν και τα υπόλοιπα χρυσά σχήματα. Ο καθηγητής Σλόσερ διαπίστωσε ότι οι δύο από τις τρεις καμπύλες γραμμές, αυτές που βρίσκονται ακριβώς στην περιφέρεια του δίσκου, σχηματίζουν τόξα 80 μοιρών η καθεμία. Για έναν αστρονόμο ο αριθμός αυτός είναι «σημαδιακός» επειδή είναι ίσος με το τόξο που ορίζουν στην περιοχή της Νέμπρα τα σημεία της ανατολής του Ηλίου κατά το χειμερινό και το θερινό ηλιοστάσιο.
Οι περισσότεροι ίσως γνωρίζουν ότι το καλοκαίρι ο Ήλιος ανατέλλει από νοτιοανατολικά και τον χειμώνα από βορειοανατολικά, αλλά μάλλον δεν έχουν υπόψη τους ότι το εύρος μεταξύ των δύο αυτών θέσεων είναι συνάρτηση του γεωγραφικού πλάτους. Στην περιοχή της Ελλάδας είναι περίπου 60 μοίρες, αλλά στην Κεντρική Γερμανία είναι 80 μοίρες. Επομένως φαίνεται ότι οι δύο καμπύλες γραμμές του δίσκου παριστάνουν η μία το εύρος του τόξου ανατολής του Ηλίου στις διάφορες εποχές και η άλλη, συμμετρικά, το εύρος του τόξου δύσης.
Τέλος, οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι η τρίτη καμπύλη γραμμή, αυτή που βρίσκεται στο εσωτερικό του δίσκου, παριστάνει σχηματικά το πλοίο με το οποίο ο Ήλιος κάνει το ημερήσιο ταξίδι του από την Ανατολή στη Δύση και πάλι στην Ανατολή. Η αναπαράσταση αυτή είναι συνηθισμένη στους λαούς που ζούσαν στη Δανία και στη Νότια Σουηδία κατά την εποχή του χαλκού. Έτσι η συνεργασία αρχαιολόγων, φυσικών, χημικών και τοπογράφων κατάφερε να δώσει μια πρώτη ολοκληρωμένη ερμηνεία του δίσκου της Νέμπρα.
Πρόκειται για ένα πρωτόγονο αστρονομικό όργανο που χρησίμευσε στην αναγνώριση των χαρακτηριστικών ημερομηνιών έναρξης και τερματισμού των γεωργικών εργασιών!
Πηγή