Οι γονείς συχνά προβληματίζονται για το πώς να εξηγήσουν στο παιδί τους τις μαθησιακές του δυσκολίες. Φοβούνται μεταξύ άλλων πως, από την πλευρά του παιδιού, η συνειδητοποίηση των δυσκολιών του θα ενισχύσει τα συναίσθημα της ‘διαφορετικότητας’.
Επομένως, είναι πολύ σημαντικό οι γονείς να μιλήσουν στο παιδί τους για ένα τόσο ευαίσθητο θέμα. Παρόλο που δεν υπάρχει μία και μόνο σωστή στιγμή για να συζητηθεί το θέμα των μαθησιακών δυσκολιών, οι ακόλουθες οδηγίες μπορεί να χρησιμεύσουν σαν οδηγός...
Μιλώντας στο παιδί σας για τις μαθησιακές του δυσκολίες
Οι γονείς συχνά προβληματίζονται για το πώς να εξηγήσουν στο παιδί τους τις μαθησιακές του δυσκολίες. Φοβούνται μεταξύ άλλων πως, από την πλευρά του παιδιού, η συνειδητοποίηση των δυσκολιών του θα ενισχύσει τα συναίσθημα της ‘διαφορετικότητας’. Στην πραγματικότητα, ο συλλογισμός αυτός αποτελεί ένα είδος αυτοπροστασίας του γονέα, ο οποίος νιώθει άβολα με το θέμα ή δε ξέρει πώς να το συζητήσει με το παιδί. Όταν όμως τα παιδιά δεν έχουν ακριβή και συγκεκριμένη πληροφόρηση, συχνά κατασκευάζουν τη δική τους ερμηνεία. Ένα παιδί με μαθησιακές δυσκολίες συχνά σκέφτεται: «Είμαι χαζός. Ποτέ δε θα μάθω. Υπάρχει κάποιο πρόβλημα με το μυαλό μου».
Επίσης, τα παιδιά που στερούνται πληροφόρησης σχετικά με τις δυσκολίες τους μπορεί να κινδυνεύουν να αναπτύξουν συμπτώματα κατάθλιψης ή αγχώδους διαταραχής. Πιο συγκεκριμένα, εμφανίζουν συχνά τάσεις απομόνωσης, δυσκολίες σε θέματα ύπνου και φαγητού, σωματικές ενοχλήσεις όπως πονοκέφαλοι και στομαχόπονοι, επιρρέπεια στο κλάμα, αγνόηση βασικών κανόνων συμπεριφοράς.
Επομένως, είναι πολύ σημαντικό να μιλήσετε στο παιδί σας για ένα τόσο ευαίσθητο θέμα. Παρόλο που δεν υπάρχει μία και μόνο σωστή στιγμή για να συζητηθεί το θέμα των μαθησιακών δυσκολιών, μερικές γενικές αρχές μπορεί να χρησιμεύσουν σαν οδηγός.
Προσεγγίστε με θετικό τρόπο τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει το παιδί σας.
Για το σκοπό αυτό:
- Κατανοήστε όσο πιο καθαρά και ολοκληρωμένα μπορείτε τη φύση των μαθησιακών δυσκολιών του παιδιού σας χρησιμοποιώντας πολλές και ποικίλες πηγές (άρθρα, βιβλία).
- Μιλήστε με το δάσκαλο του προκειμένου να κατανοήσετε πως οι μαθησιακές δυσκολίες επηρεάζουν την εκπαιδευτική του πρόοδο στην ανάγνωση, στο γραπτό λόγο και τα μαθηματικά, καθώς επίσης και στην κοινωνική και συναισθηματική του ανάπτυξη.
- Ρωτήστε το παιδί σας τι έχει παρατηρήσει εκείνο σχετικά με τις δυσκολίες του. Θα ήταν βοηθητικό να αναφερθείτε σε παραδείγματα όπως: «δυσκολεύεσαι να τελειώσεις τις εργασίες σου για το σχολείο;»
- Και φυσικά εστιάστε την προσοχή σας και στα δυνατά σημεία του παιδιού σας.
Πείτε στο παιδί σας τόσα όσα μπορεί να καταλάβει με βάση την ηλικία και την ωριμότητα του.
Ηλικία 4 – 6
- Μιλήστε στο παιδί σας με σύντομα και απλά λόγια για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει τη παρούσα στιγμή. Τα παιδιά αυτής της ηλικίας ζουν στο παρόν και δεν έχουν την ικανότητα να διαπραγματευτούν έννοιες που σχετίζονται με το μακρινό μέλλον.
- Βεβαιώστε το παιδί ότι εσείς και ο ειδικός παιδαγωγός δουλεύετε μαζί για να το βοηθήσετε να τα πάει καλά στο σχολείο και ότι σε αυτή την προσπάθεια δεν είναι μόνο του.
- Προτείνετε του να συζητάει σε ανεπίσημες συναντήσεις με εσάς και το δάσκαλο για τους ατομικούς μαθησιακούς στόχους. Η άμεση ανάμειξη του παιδιού στη λύση, καθιστά πιο πιθανή τη δέσμευσή του για βελτίωση.
Ηλικία 6-12
- Συγκεκριμενοποιήστε το πρόβλημα. Λέγοντας απλά στο παιδί σας ότι έχει μία μαθησιακή δυσκολία στην ανάγνωση δεν το βοηθάτε πραγματικά να κατανοήσει το πρόβλημα, ούτε προσφέρετε κάποια στοιχεία σχετικά με το πώς να το διαχειριστεί. Αν όμως του πείτε ότι ‘χρειάζεται δουλειά για να αυξήσει την ταχύτητα της ανάγνωσης’ ή ότι έχει ‘δυσκολία στο να θυμηθεί τις λεπτομέρειες μιας ιστορίας’ τότε η δυσκολία γίνεται ξεκάθαρη και συγκεκριμένη, ενώ ταυτόχρονα προτείνονται στόχοι για βελτίωση.
- Να είστε ειλικρινείς σχετικά με τις δυσκολίες του, αλλά και να παρέχετε τεκμηριωμένη πληροφόρηση σχετικά με την νοητική του ικανότητα και τα πράγματα που κάνει καλά. Βοηθήστε το να καταλάβει ότι οι μαθησιακές του δυσκολίες αποτελούν μία μόνο πτυχή του εαυτού του (π.χ «Ναι, δυσκολεύεσαι στο να μάθεις την ιστορία, αλλά είσαι πολύ καλός στα μαθηματικά ή στα αθλήματα..»).
- Βοηθήστε το να καταλάβει τη διαφορά ανάμεσα στη συγκεκριμένη μαθησιακή δυσκολία και στο γενικότερο έλλειμμα νοημοσύνης ή ικανότητας. Ο επίσημος ορισμός αναφέρει πως τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες έχουν μέσο ή πάνω από το μέσο όρο δείκτη νοημοσύνης, είναι δηλαδή αρκετά έξυπνα .
- Αναφερθείτε σε φίλους, συγγενείς ή γνωστές προσωπικότητες με μαθησιακές δυσκολίες που είναι επιτυχημένοι χρησιμοποιώντας τους ως αποδεικτικά στοιχεία, έτσι ώστε το παιδί να αποφύγει τις αρνητικές σκέψεις και πεποιθήσεις σχετικά με τη νοητική του ικανότητα.
- Συζητήστε με το παιδί σας ότι ο εγκέφαλος του ανθρώπου λειτουργεί με διαφορετικούς τρόπους και άρα μαθαίνει με διαφορετικούς τρόπους. Γενικές θέσεις όπως ‘το μυαλό σου είναι μοναδικό και λειτουργεί διαφορετικά’ μπορεί να το βοηθήσουν να καταλάβει πως κάθε ανθρώπινος εγκέφαλος είναι μοναδικός.
- Πληροφορήστε το παιδί σας ότι ο ειδικός δάσκαλος μπορεί να του μάθει ‘κόλπα’ που θα το βοηθήσουν να μάθει ευκολότερα.
- Επαναλάβετε τις συζητήσεις με το παιδί σας αρκετές φορές μετά την πρώτη σας επαφή. Τα παιδιά χρειάζονται χρόνο προκειμένου να επεξεργαστούν τις πληροφορίες σχετικά με τη μαθησιακή τους κατάσταση και να θέσουν τις ερωτήσεις τους.
Ηλικία 12-15
- Δώστε στο παιδί σας να καταλάβει τη φύση των δυσκολιών του. Βοηθήστε το να συμμετάσχει ενεργά με τον ειδικό δάσκαλο και μαζί σας σε συζητήσεις για τον καθορισμό των στόχων, για τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσει για να τους επιτύχει και την υποστήριξη που εσείς και ο ειδικός δάσκαλος μπορείτε να του παρέχετε.
- Ασκήστε στο παιδί σας ειλικρινή και εποικοδομητική κριτική σχετικά με τις επιδόσεις του στο σχολείο και μαζί προσπαθήστε να αναγνωρίσετε φυσικά ταλέντα και ικανότητες που θα μπορούσαν αργότερα να καλλιεργηθούν ώστε να αποτελέσουν πολύτιμα αγαθά.
- Μάθετε στο παιδί σας πώς να γίνει ο ‘διαχειριστής’ των δικών του μαθησιακών αναγκών ώστε να ενημερώνει τους καθηγητές και άλλους σχετικά με τις ειδικές μαθησιακές του ανάγκες. Αυτές οι ικανότητες θα του είναι ακόμη πιο χρήσιμες μεγαλώνοντας στην τριτοβάθμια εκπαίδευση αλλά και στην μελλοντική του εργασία.
Ηλικία 15-18
- Τα παιδιά που παρακολουθούν το λύκειο συχνά αγνοούν ή αρνούνται το γεγονός ότι έχουν μαθησιακές δυσκολίες. Αυτό το στάδιο της επαναστατικότητας μπορεί να αποτελέσει μια καλή ευκαιρία για το παιδί σας να αναπτύξει τη δεξιότητα να υπερασπίζεται τον εαυτό του και να διεκδικεί περισσότερο έλεγχο στη ζωή του. Γνωρίζοντας τον εαυτό του και την ικανότητα να εκφράζει αυτή τη γνώση στο περιβάλλον του, αποκτά ένα σημαντικό πλεονέκτημα.
- Βοηθήστε το παιδί σας να κατανοήσει ότι μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο οι άλλοι του φέρονται όταν εκείνο επικοινωνεί τις μαθησιακές του δυνατότητες και ανάγκες με αξιοπρεπή και κατανοητό τρόπο. Θα πρέπει εξάλλου να γνωρίζει ότι η νομοθεσία περί μαθησιακών δυσκολιών είναι με το μέρος του και θα είναι καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του.
- Οι περισσότεροι καθηγητές είναι ανοιχτοί στο να ανταποκριθούν στις διαφορετικές μαθησιακές ανάγκες των μαθητών, αν γνωρίζουν πώς μπορούν να βοηθήσουν. Επί παραδείγματι, εάν ο καθηγητής αναθέσει στους μαθητές του 40 σελίδες για ανάγνωση μαζί με 20 ερωτήσεις κατανόησης για να τις επιστρέψουν την επόμενη μέρα, το παιδί σας έχει δύο επιλογές. Μπορεί να πιεστεί και να θυμώσει, ή απλά να αγνοήσει την εργασία και να πάρει ένα κακό βαθμό. Όμως μπορεί να σκεφτεί πώς να εξηγήσει καλύτερα στον καθηγητή τη δυσκολία του και είτε να του ζητήσει μείωση της έκτασης της εργασίας, ή περισσότερο χρόνο προκειμένου να συμπληρώσει την εργασία. Κάνοντας εξάσκηση σε τέτοιες δεξιότητες αυτό- υποστήριξης, με τον καιρό αυτές θα γίνουν ρουτίνα.
- Κατά τη διάρκεια του δεύτερου ή τρίτου χρόνου στο λύκειο, το παιδί σας θα πρέπει να έχει κατανοήσει το πώς τα δυνατά του σημεία, τα ταλέντα και οι μαθησιακές δυσκολίες επηρεάζουν την εκπαίδευση και τους επαγγελματικούς του στόχους.
Αν δώσετε στο παιδί σας τη δυνατότητα να αναπτύξει μία ρεαλιστική εικόνα των δυνατών του σημείων και των αδυναμιών του, να εφαρμόζει την τεχνική του πώς να λύνει ένα πρόβλημα που ανακύπτει κάνοντας χρήση των δυνατών του σημείων για να ξεπεράσει τις αδυναμίες του, να αναγνωρίζει και να χρησιμοποιεί υποστήριξη και βοήθεια και να πλησιάζει μεγάλους στόχους με μια σειρά από μικρά βήματα, τότε θα έχετε συμβάλλει αποφασιστικά ώστε το παιδί σας να χαράξει την πορεία της αρχής της ενηλικίωσης του επιτυχώς.
Περισσότερες εκπαιδευτικές συμβουλές εδώ.
Περισσότερα θέματα για τις μαθησιακές δυσκολίες εδώ.
Διαδικτυακές αναφορές
http://www.aboutourkids.org/files/articles/mar_apr_4.pdf
http://www.greatschools.org/special-education/support/728-understand-learning-disabilities.gs
http://www.greatschools.org/special-education/support/701-talking-with-your-elementary-school-child-about-learning-difficulties.gs
http://www.greatschools.org/special-education/support/858-talking-with-your-teenager-about-learning-difficulties.gs
http://www.ldonline.org/article/30521/
http://www.mychildhealth.net/talking-to-the-child-about-his-learning-disability.html
Αγγελική Αραβοσιτά, Ψυχοπαιδαγωγός, leximathia.gr