Ο Αιγέας μετά από δύο άγονους γάμους με τη Μήτα και τη Χαλκιόπη ζήτησε τη βοήθεια του Μαντείου των Δελφών, αναφορικά με το τι έπρεπε να κάνει. Το Μαντείο του έδωσε ένα άσχετο και ακαταλαβίστικο χρησμό: «Μην ανοίξεις το ασκί του κρασιού σου πριν φτάσεις στην Αθήνα». Ο Αιγέας, μη κατανοώντας το νόημα του χρησμού, ταξιδεύοντας πίσω στην Αθήνα πέρασε και από την Τροιζήνα, στην οποία βασίλευε ο σοφός Πιτθέας, με σκοπό να ζητήσει τη συμβουλή του. Ο Πιτθέας κατάλαβε αμέσως το χρησμό (να μην μεθύσει πριν φτάσει στην Αθήνα), αλλά ήθελε πάση θυσία να τον ζευγαρώσει με την κόρη του, Αίθρα.
Έτσι, ο σοφός βασιλιάς διοργάνωσε μεγάλο συμπόσιο προς τιμήν του Αιγέα, στον οποίο προσέφερε μεγάλη ποσότητα κρασιού. Ο Αιγέας μέθυσε, με αποτέλεσμα να περάσει τη νύχτα με την Αίθρα. Το επόμενο πρωί, καταλαβαίνοντας τι είχε γίνει, ανακοίνωσε στην Αίθρα ότι θα έπρεπε να επιστρέψει μόνος στην Αθήνα και να μην μάθει κανείς ότι θα είχε απόγονο, γιατί οι Παλλαντίδες, οι 50 γιοι του αδελφού του, Πάλλαντα, διεκδικούσαν το θρόνο του. Επιπλέον, άφησε παρακαταθήκη στο γιο του το ξίφος του και τα σαντάλια του, τα οποία τοποθέτησε κάτω από μια μεγάλη πέτρα, δίνοντας οδηγίες στην Αίθρα να τον οδηγήσει στο μέρος αυτό όταν θα ήταν αρκετά δυνατός να σηκώσει την πέτρα, να αναλάβει και να πάει στην Αθήνα, σε αναζήτηση του πατέρα του. Καρπός της ένωσής τους ήταν ο Θησέας, που μεγάλωσε στην Τροιζήνα, μαζί με τη μητέρα του και τον παππού του. Μεγαλώνοντας, έγινε ένας όμορφος και δυνατός νέος. Ένα από τα πρώτα του κατορθώματα ήταν να αρπάξει τον τρομερό ταύρο που είχε φέρει ο Ηρακλής από την Κρήτη: ο ταύρος, που βρισκόταν κοντά στο Μαραθώνα, προκαλούσε μεγάλη αναστάτωση στην περιοχή και έτσι ο Θησέας τον αιχμαλώτισε με αλυσίδες και τον προσέφερε θυσία στο Δελφίνιο Απόλλωνα. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Θησέας δεν δέχτηκε να του κόψουν όλα του τα μαλλιά, όπως συνηθιζόταν, αλλά μόνο τις μπούκλες γύρω από το μέτωπό του. Το κούρεμα αυτό έγινε αργότερα της μόδας, γνωστό ως «θησεία κόμη».
Λέγεται πως μια μέρα πριν ο Θησέας συλλάβει τον ταύρο έβρεχε βαριά και ζήτησε φιλοξενία σε ένα από τα σπίτια της περιοχής. Η γριά που τον φιλοξένησε ονομαζόταν Εκάλη και επειδή είχε πεθάνει λίγο μετά που έφυγε, όταν έγινε βασιλιάς στην Αθήνα έδωσε το όνομά της σε ένα χωριουδάκι της Αττικής, τη σημερινή Εκάλη, που είναι κτισμένα τα εξοχικά των πλούσιων Ελλήνων. Λίγο πριν, όταν ο Θησέας ήταν 7 ακόμη χρονών, επισκέφθηκε την Τροιζήνα ο Ηρακλής. Ο Θησέας έπαιζε με άλλα παιδιά στα Προπύλαια, όταν φανερώθηκε ο Ηρακλής με την τρομερή του λεοντή από το δέρμα του λιονταριού της Νεμέας· ενώ όλα τα παιδιά σκορπίστηκαν από το φόβο τους, ο Θησέας, νομίζοντας - όπως και τα άλλα παιδιά - πως η λεοντή ήταν πραγματικό λιοντάρι, άρπαξε ένα τσεκούρι και όρμησε να το σκοτώσει, ξαφνιάζοντας τον Ηρακλή.
Όταν έγινε 16 χρονών, ο Θησέας οδηγήθηκε από τη μητέρα του στο χώρο που είχε αφήσει ο πατέρας του το ξίφος και τα σαντάλια του. Με ευκολία ανασήκωσε την πέτρα, ανάλαβε και, αφού του αποκαλύφθηκε η πατρότητά του, αποφάσισε να τραβήξει για την Αθήνα, σε αναζήτηση του Αιγέα. Μάταια ο Πιτθέας και η Αίθρα τον παρακαλούσαν να χρησιμοποιήσει τη θάλασσα: ο Θησέας ήθελε να πάει μέσω της στεριάς, που ήταν γεμάτη από ληστές και τέρατα, για να κατορθώσει τους νικήσει και να καθιερώσει το όνομά του σαν ήρωας, όπως ο Ηρακλής, που τόσο ζήλευε.
Έτσι και έγινε. Για τους άθλους και τις περιπέτειές του δείτε παρακάτω. Αποτέλεσμα όλων αυτών των κατορθωμάτων του Θησέα ήταν η φήμη του να προηγηθεί της άφιξής του στην Αθήνα. Την ίδια εποχή ο Αιγέας νυμφεύτηκε τη Μήδεια, μια μάγισσα που αναφέραμε σε προηγούμενό μας άρθρο, κόρη του βασιλιά Αιήτη της Κολχίδας. Η Μήδεια γνώριζε την ταυτότητα του Θησέα, την οποία όμως αγνοούσε ο Αιγέας. Έτσι, η Μήδεια τρομοκρατούσε τον Αιγέα αναφορικά με την άφιξη του Θησέα, λέγοντάς του ότι θα ερχόταν για να καταλάβει το βασίλειό του, αποφεύγοντας να του αποκαλύψει ότι ήταν ο ίδιος του ο γιος. Έτσι, τον έπεισε να σκοτώσει το Θησέα, όταν αυτός θα ερχόταν στην πόλη του.
Ο Αιγέας υποδέχτηκε με τιμές το νέο, του οποίου η ρώμη και το κάλλος είχαν αποχτήσει ήδη μυθικές διαστάσεις και διοργάνωσε προς τιμήν του συμπόσιο, στο οποίο του προσέφερε ένα κύπελλο με δηλητήριο, στη θέση του κρασιού. Την ώρα που ο Θησέας σήκωσε το σπαθί του για να κόψει ένα κομμάτι από το θυσιασμένο ζώο, ο πατέρας του αναγνώρισε το ξίφος και, σχεδόν αμέσως, τα σαντάλια του.
Έτσι, δευτερόλεπτα πριν ο Θησέας αρχίσει να πίνει το δηλητήριο, όρμησε πάνω του, άρπαξε το κύπελλο από τα χέρια του, έχυσε το περιεχόμενό του σε μια γλάστρα και του εξήγησε ότι ήταν ο πατέρας του. Ύστερα, θέλοντας να τιμωρήσει τη Μήδεια, που τον είχε ξεγελάσει, την εξόρισε στην πατρίδα της και κάλεσε το λαό των Αθηνών να υποδεχτεί τον ρωμαλέο νέο. Το γεγονός αυτό θορύβησε τους γιους του Πάλλαντα, που χωρίστηκαν σε δύο ομάδες (μια πήγε στην Αθήνα φανερά και μια κρυφά), με σκοπό να δολοφονήσουν το Θησέα.
Ο Θησέας είχε πληροφορηθεί για τις κινήσεις τους και ξαφνιάζοντας τους υπό κάλυψη εξαδέλφους του τους σκότωσε, ενώ οι υπόλοιποι τράπηκαν σε φυγή και διέφυγαν. Στη δίκη που επακολούθησε, ο Θησέας αθωώθηκε λόγω του κείμενου δικαίου. Λέγεται μάλιστα πως για πρώτη φορά κάποιος που σκότωσε συγγενείς και δικάστηκε αθωώθηκε.
Οι άθλοι του Θησέα
Όπως αναφέραμε παραπάνω, ο Θησέας επέλεξε να πάρει το δρόμο της στεριάς για να φτάσει στην Αθήνα, παρά τις προτροπές του Πιτθέα και της Αίθρας, καθώς η στεριά ήταν γεμάτη από τέρατα και ληστές. Και πράγματι, ο Θησέας αντιμετώπισε επιτυχώς τόσες πολλές προκλήσεις, που δίκαια θα λέγαμε ότι κατέχει αντίστοιχη θέση με τον Ηρακλή, που τόσο ζήλευε. Σε αυτό το μέρος του άρθρου, θα δούμε τους άθλους που επιτέλεσε ο Θησέας στη διαδρομή του από την Τροιζήνα προς την Αθήνα.
Ο πρώτος ληστής που αντιμετώπισε ήταν ο Περιφήτης, γιος του Ήφαιστου, που δρούσε στο βουνό Αραχναίο, κοντά στην Επίδαυρο. Έστηνε καρτέρι στους περαστικούς και τους σκότωνε με ένα μεγάλο μεταλλικό ρόπαλο, γι’ αυτό ονομαζόταν και Κορυνήτης, από την «κορύνη», που στα Αρχαία Ελληνικά σήμαινε «ρόπαλο». Ο Θησέας πάλεψε μαζί του, τον νίκησε, τον σκότωσε και κράτησε το ρόπαλο για τον εαυτό του.
Αμέσως μετά οι Κενχρεαί, κοντά στον Ισθμό, ήταν η πατρίδα του Σίνη του Πιτυοκάμπτη (πευκο-τανάλιας). Όπως λέει και το όνομά του, ο γιος του Ποσειδώνα σκότωνε τους περαστικούς με τον εξής σκληρό τρόπο: Κατέβαζε κάτω δύο παράλληλους γειτονικούς πεύκους, στους οποίους έδενε τους περαστικούς. Μόλις τους έδενε σφικτά, άφηνε τα πευκόδεντρα να επιστρέψουν στην αρχική οριζόντιά τους θέση, με αποτέλεσμα να τεντώνουν βίαια και να διαμελίζουν το άτυχο θύμα από τη μέση. Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο ο Θησέας σκότωσε τον άκαρδο ληστή.
Αφού πέρασε από την Κόρινθο, έφτασε στον Κρομμύωνα, στην περιοχή που σήμερα βρίσκεται ο οικισμός των Αγίων Θεοδώρων, όπου με ακόντια και ξίφη σκότωσε μια αγριογουρούνα, τη Φαιά, κόρη του Τυφώνα και της Έχιδνας, που προκαλούσε φοβερές ζημιές στην περιοχή. Η Φαιά ήταν μητέρα του Καλυδώνιου και του Ερυμάνθιου κάπρου.
Την επόμενή του στάση - και, ίσως, την πιο επικίνδυνη - την έκανε στις «Σκιρωνίδες Πέτρες», εκεί που βρίσκεται σήμερα η Κακιά Σκάλα, κοντά στα Μέγαρα. Εκεί, τον δρόμο αποτελούσε ένα θεόστενο μονοπατάκι, κατασκευασμένο ίσα να χωρεί μόνο ένα ταξιδιώτη. Τέλος πάντων, από την μια πλευρά υπήρχαν οι ορμητικές κλίσεις των βουνών, ενώ από την άλλη υπήρχε μια άγονη και αφιλόξενη παραλία.
Τα βουνά κυριαρχούσε ο Σκίρωνας, γιος του Κορίνθου και εγγονός του Πέλοπα, που υποχρέωνε τους περαστικούς να σκύψουν να του πλύνουν τα πόδια. Μόλις κόντευαν να τελειώσουν, τους έδινε μια κλωτσιά και έπεφταν στην παραλία, την οποία κυρίευε μια τεράστια σαρκοφάγα χελώνα, που καταβρόχθιζε με μανία τους περαστικούς που της έριχνε ο Σκίρωνας. Ο Θησέας πλήρωσε το Σκίρωνα με το ίδιο νόμισμα, ενώ αργότερα κατέβηκε στην παραλία και σκότωσε τη χελώνα. Το καβούκι της το έκανε ασπίδα.
Στην Ελευσίνα, ο Θησέας κατόρθωσε να νικήσει τον Κερκύονα, γιο του Ποσειδώνα και άριστο πυγμάχο, ο οποίος προκαλούσε τους διαβάτες σε μάχη μέχρι θανάτου (mortal combat που λέμε). Ο Θησέας τον σήκωσε ψηλά και τον προσεδάφισε με τόση δύναμη, που σκοτώθηκε από τη σύγκρουση.
Τέλος, η τελευταία πρόκληση για το Θησέα στο δρόμο του ήταν η συνάντησή του με το ληστή Προκρούστη, επίσης γιο του Ποσειδώνα. Ο Προκρούστης είχε τη βάση του στην Ιερά Οδό, εκεί που βρίσκεται σήμερα το Δαφνί στον Κάτω Κηφισό, ενώ, όπως και άλλοι ληστές, είχε και διάφορα ψευδώνυμα, όπως Δαμάστης ή Πολυπήμονας. Προσφερόταν να παράσχει φιλοξενία στους περαστικούς, αλλά τους υποχρέωνε να ξαπλώσουν σε ειδικό κρεβάτι που είχε: τους ψηλούς τους έβαζε σε ένα μικρό κρεβάτι, ενώ τους κοντούς σε ένα μεγάλο. Από τους μεν ψηλούς έκοβε το εξέχον άκρο, τους δε κοντούς τους υπέβαλλε στην πιο κάτω δοκιμασία: τους έδενε με λουριά και τους τέντωνε μέχρι να φτάσουν το απαιτούμενο μήκος. Και στις δύο περιπτώσεις, αφού ολοκλήρωνε τα βασανιστήριά του, τους σκότωνε και καρπούταν τα τιμαλφή τους.Ο Θησέας δεν υπέστη τη δοκιμασία και σκότωσε τον Προκρούστη με τον ίδιο τρόπο που σκότωνε τα θύματά του. (φώτο:Ο Θησέας σκοτώνει τον Προκρούστη-Αττικό αγγειο 380 π.Χ.)
Μετά από όλες αυτές τις δοκιμασίες έφτασε στην Αθήνα, για να συναντήσει τον πατέρα του μέσα από διάφορες δυσκολίες. Η φήμη του και το κάλλος του έγιναν τόσο μεγάλες, που απέκτησαν μυθικές διαστάσεις...
ΘΗΣΕΑΣ ΚΑΙ ΜΙΝΩΤΑΥΡΟΣ
Ένας από τους διασημότερους μύθους της ελληνικής μυθολογίας είναι αυτός του Μινώταυρου και της πάλης του με το Θησέα μέσα στον Λαβύρινθο. Αυτόν τον μύθο περιγράφουμε σε αυτό το άρθρο.
Η γέννηση του Μινώταυρου
Σύμφωνα με την παράδοση, κάποτε ο Μίνωας ζήτησε από τον Θεό Ποσειδώνα να του στείλει ένα σημάδι που να αποδεικνύει ότι μόνο αυτός πρέπει να πάρει τον θρόνο της Κνωσού από τον βασιλιά Αστέριο (έναντι του αδερφού του Ραδάμανθυ). Πράγματι ο Ποσειδώνας του έστειλε έναν πανέμορφο λευκό ταύρο και του ζήτησε να τον θυσιάσει προς τιμήν του ιδίου. Ο Μίνωας όμως εκθαμβωμένος από την ομορφιά του ζώου, αποφάσισε να παραπλανήσει τον Ποσειδώνα και να θυσιάσει έναν άλλο ταύρο στη θέση του. Ωστόσο, ο Ποσειδώνας κατάλαβε τι έγινε και, εξοργισμένος, προκάλεσε τον έρωτα της γυναίκας του Μίνωα, Πασιφάης.
Η απελπισμένη Πασιφάη, ζήτησε τη βοήθεια του Δαίδαλου, ο οποίος κατασκεύασε ένα ξύλινο ομοίωμα αγελάδας, τη Δάμαλις, το οποίο σκέπασε με αληθινό δέρμα αγελάδας. Η Πασιφάη μπήκε μέσα στο ομοίωμα και ο «ξεγελασμένος» ταύρος ζευγάρωσε μαζί της. Από αυτή την αφύσικη συνεύρεση γεννήθηκε ο περίφημος Μινώταυρος, ένα τέρας με σώμα ανθρώπου και κεφάλι ταύρου που τρεφόταν με ανθρώπινο αίμα.
Ο Λαβύρινθος
Όταν είδε το τέρας ο Μίνωας, ζήτησε από το Δαίδαλο να κατασκευάσει ένα σκοτεινό κτίσμα με απέραντους διαδρόμους για να κλείσει μέσα το Μινώταυρο. Έτσι, ο Δαίδαλος κατασκεύασε το Λαβύρινθο, ένα σύνθετο δίκτυο στοών που όποιος έμπαινε μέσα έχανε την έξοδο. Μάλιστα πολλοί πιστεύουν ότι αυτός ήταν το σπήλαιο του Λαβυρίνθου στη Μεσαρά. Εκεί λέγεται ότι φυλάκισε και τον Δαίδαλο για τη βοήθεια που παρείχε στην Πασιφάη, πριν δραπετεύσει με το γιο του Ίκαρο.Ο Θησέας σκοτώνει τον Μινώταυρο
Κάποτε ο γιος του Μίνωα, Ανδρόγεως, πήρε μέρος στα Παναθήναια, όπου και νίκησε σε κάποιους αγώνες. Οι Αθηναίοι τότε από φθόνο σκότωσαν τον νεαρό αθλητή, ο Μίνωας κήρυξε πόλεμο στους Αθηναίους και τους νίκησε. Ως τιμωρία τους ανάγκασε να στέλνουν στην Κρήτη κάθε εννιά χρόνια εφτά νέους άντρες και εφτά νέες γυναίκες για να κατασπαράζονται από το Μινώταυρο. Οι νέοι ρίχνονταν μέσα στον σκοτεινό λαβύρινθο, που ήταν γεμάτος στοές και αδιέξοδα, όπου περιπλανιόνταν άσκοπα μέχρι να τους βρει ο Μινώταυρος.
Ο γιος του βασιλιά της Αθήνας Αιγαία, ο Θησέας, δεν άντεξε την ταπείνωση αυτή και ζήτησε να είναι αυτός ένας από τους νέους την τρίτη φορά που θα πλήρωναν το φόρο, ώστε να επιχειρήσει να σκοτώσει τον Μινώταυρο μέσα στον σκοτεινό Λαβύρινθο. Έτσι, έφτασε στην Κρήτη και έτυχε να γνωρίσει την κόρη του Μίνωα, Αριάδνη, με την οποία και ερωτεύτηκαν. Η Αριάδνη τότε έδωσε στον Θησέα ένα κουβάρι με κλωστή (γνωστό ως μίτος της Αριάδνης) και τον συμβούλεψε να δέσει την άκρη του στην είσοδο του λαβύρινθου και να το ξετυλίγει, ώστε να μπορέσει έπειτα, αφού σκοτώσει το Μινώταυρο, να βρει την έξοδο.
Ο Θησέας μπήκε μέσα στις σκοτεινές στοές κρατώντας το μίτο και κατάφερε να σκοτώσει τον Μινώταυρο κόβοντας του το κεφάλι, δίνοντας έτσι οριστικό τέλος στο χαράτσι αίματος του Μίνωα. Μετά κατάφερε να επιστρέψει στην έξοδο, ακολουθώντας την κλωστή.
Ο Θησέας πήρε την Αριάδνη μαζί του και με τους υπόλοιπους Αθηναίους ξεκίνησαν το ταξίδι για την Αθήνα. Στο ταξίδι έκαναν μία στάση στη Νάξο, όπου και συνευρέθηκαν (και αργότερα γεννήθηκαν δύο γιοι). Σε όνειρο του Θησέα, όσο βρίσκονταν στη Νάξο, εμφανίστηκε ο θεός Διόνυσος και του είπε ότι έπρεπε να φύγουν από το νησί χωρίς την Αριάδνη, αφού ήταν γραφτό να μείνει εκεί και να γίνει γυναίκα του Διόνυσου. Η Αριάδνη έμεινε στη Νάξο, παντρεύτηκε το Διόνυσο κι έτσι αναπτύχθηκε και η λατρεία της σαν θεότητα στο νησί. Ο Διόνυσος αργότερα την έφερε μαζί του στον Όλυμπο και έτσι, η θνητή Αριάδνη έγινε αθάνατη.
Όταν έφυγαν από την Κρήτη οι Αθηναίοι, από τη χαρά τους ξέχασαν να αλλάξουν τα μαύρα πανιά στα πλοία τους, που συμβόλιζαν το πένθος για τους χαμένους νέους. Όταν είδε ο Αιγαίας τα μαύρα πανιά, νομίζοντας ότι σκοτώθηκε ο γιος του Θησέας, έπεσε από το Σούνιο και πνίγηκε. Από αυτό το γεγονός πήρε το όνομα Αιγαίο Πέλαγος η θάλασσα της Ελλάδας.
Διάφορες ερμηνείες έχουν αποδοθεί στην ερμηνεία του μύθου του Θησέα, μια από τις οποίες αναλύεται στο άρθρο για το σπήλαιο της Λαβυρίνθου στη Μεσαρά. Άλλη θεωρεί ότι ο μύθος συμβολίζει το τερματισμό των ανθρωποθυσιών από τους Μινωΐτες, θυσίες που έχουν επιβεβαιωθεί από αρχαιολογικά στοιχεία. Άλλη μια εξήγηση θεωρεί ότι συμβολίζει την απελευθέρωση των Ελλήνων από την κυριαρχία της Κρήτης.