Μετατροπή της ενεργητικής σύνταξης σε παθητική
Κατά τη μετατροπή της ενεργητικής σύνταξης σε παθητική παρατηρούνται διάφορες αλλαγές. Οι αλλαγές αυτές είναι ανάλογες με τη σύνταξη του ενεργητικού ρήματος.Διακρίνουμε τις παρακάτω περιπτώσεις: |
α) ρήμα μονόπτωτο |
|---|
β) ρήμα δίπτωτο |
|---|
γ) ρήμα δίπτωτο, η μία αιτιατική κατηγορούμενο του αντικειμένου |
|---|
δ) ρήμα που συντάσσεται με σύστοιχο αντικείμενο
Κατά τη μετατροπή της ενεργητικής σύνταξης με μονόπτωτο ρήμα έχουμε τις εξής μεταβολές:
α) το ενεργητικό ρήμα μετατρέπεται σε παθητικό
β) το υποκείμενο του ενεργητικού ρήματος γίνεται ποιητικό αίτιο
γ) το αντικείμενο του ενεργητικού ρήματος γίνεται υποκείμενο του παθητικού
ενεργητική σύνταξη | υποκείμενο | ρήμα | αντικείμενο |
Οἱ Λακεδαιμόνιοι | ἐνίκησαν | τοὺς Ἀθηναίους | |
παθητική σύνταξη | Οἱ Άθηναῖοι | ἐνικήθησαν | ὑπὸ τῶν Λακεδαιμονίων |
υποκείμενο | ρήμα | ποιητικό αίτιο |
Κατά τη μετατροπή της ενεργητικής σύνταξης με δίπτωτο ρήμα έχουμε τις εξής μεταβολές:
α) το ενεργητικό ρήμα μετατρέπεται σε παθητικό
β) το υποκείμενο του ενεργητικού ρήματος γίνεται ποιητικό αίτιο
γ) το άμεσο αντικείμενο του ενεργητικού ρήματος γίνεται υποκείμενο του παθητικού
δ) το έμμεσο αντικείμενο του ενεργητικού ρήματος παραμένει αμετάβλητο ως αντικείμενο του παθητικού
ενεργητική | υποκείμενο | ρήμα | άμεσο αντικ | έμμεσο αντικ. |
Ὁ βασιλεὺς | ἔδωκε | τὰς πόλεις | Τισσαφέρνει | |
παθητική | Αἱ πόλεις | ἐδόθησαν | ὑπὸ βασιλέως | Τισσαφέρνει |
υποκείμενο | ρήμα | ποιητικό αίτιο | αντικείμενο |
Εξαιρέσεις
α) Όταν το ρήμα έχει τη σημασία του αἰτῶ (ζητώ), υποκείμενο του παθητικού ρήματος γίνεται το έμμεσο αντικείμενο και όχι το άμεσο, π.χ.
ενεργητική | υποκείμενο | ρήμα | άμεσο αντικ | έμμεσο αντικ. |
Ὁ Ἡριππίδας | αἰτεῖ | τὸνἈγησίλαον | ὁπλίτας | |
παθητική | Ὁπλῖται | αἰτοῦνται | ὑπὸ τοῦ Ἡριππίδου | τὸν Ἀγησίλαον |
υποκείμενο | ρήμα | ποιητικό αίτιο | αντικείμενο |
β) Στην περίπτωση των ρημάτων ἀποκόπτω τινός τι, ἀποτέμνω τινός τι, ἐκκόπτω τινός τι, ἐπιτάσσω τινί τι, ἐπιτρέπω τινί τι, υποκείμενο του παθητικού ρήματος γίνεται το έμμεσο αντικείμενο σε γενική ή δοτική, π.χ.
ενεργητική | υποκείμενο | ρήμα | έμμεσοαντικ | άμεσο αντικ. |
Οὗτοι | ἐπέτρεψαν | τοῖς ἑννέα ἄρχουσι | τὴν φυλακὴν | |
παθητική | Οἱ ἑννέα ἄρχοντες | ἐπιτετραμμένοι ἦσαν | ὑπὸ τούτων | τὴν φυλακήν |
υποκείμενο | ρήμα | ποιητικό αίτιο | αντικείμενο |
Όταν το ρήμα συντάσσεται με δύο αιτιατικές, από τις οποίες η μία είναι αντικείμενο και η άλλη κατηγορούμενο του αντικειμένου, τότε έχουμε τις εξής μεταβολές:
α) το ενεργητικό ρήμα τρέπεται σε παθητικό
β) το υποκείμενο του ενεργητικού γίνεται ποιητικό αίτιο
γ) το αντικείμενο του ενεργητικού γίνεται υποκείμενο του παθητικού
δ) το κατηγορούμενο του αντικειμένου γίνεται κατηγορούμενο του υποκειμένου
ενεργητική | υποκείμενο | ρήμα | άμεσο αντικείμενο | κατηγορούμενο αντικ. |
Οἱ Συρακόσιοι | ὠνομάκασι | τὴν πόλιν | Ἐπιπολάς. | |
παθητική | Ἡ πόλις | ὠνόμασται | ὑπὸ τῶν Συρακοσίων | Έπιπολαί. |
υποκείμενο | ρήμα | ποιητικό αίτιο | κατηγορούμενο υποκ. |
α) Όταν το ρήμα συντάσσεται με σύστοιχο αντικείμενο, τότε το σύστοιχο αντικείμενο μετατρέπεται σε σύστοιχο υποκείμενο, π.χ.
ενεργητική | υποκείμενο | ρήμα | σύστοιχο αντικ. |
Ἡμεῖς | οὕτως ἐπολεμήσαμεν | τὸν πόλεμον | |
παθητική | Ὁ πόλεμος | οὕτως ἐπολεμήθη | ὑφ'ἡμῶν |
σύστοιχο υποκείμενο | ρήμα | ποιητικό αίτιο |
β) Στην περίπτωση δίπτωτου ρήματος με σύστοιχο αντικείμενο, τότε το σύστοιχο αντικείμενο παραμένει αμετάβλητο, π.χ.
ενεργητική | υποκείμενο | ρήμα | άμεσο αντικ | σύστοιχο αντικείμενο |
Τίμαρχος | ἔβλαψε | τὴν πόλιν | μεγάλα | |
παθητική | Ἡ πόλις | ἐβλάφθη | ὑπὸ Τιμάρχου | μεγάλα |
υποκείμενο | ρήμα | ποιητικό αίτιο | σύστοιχο αντικείμενο |
- Μερικά ενεργητικά ρήματα έχουν ως παθητικό ένα άλλο ρήμα ενεργητικής ή μέσης φωνής ή μια περίφραση που αποτελείται από τα ρήματα: ἔχω, γίγνομαι, λαμβάνω, τυγχάνωκαι ένα όνομα ομόρριζο ή συνώνυμο του ενεργητικού ρήματος:
Ενεργητικά ρήματα | Αντίστοιχα παθητικά |
|---|---|
αἱρῶ τι/τινα (= συλλαμβάνω, κυριεύω) | ἁλίσκομαι ὑπό τινος (= συλλαμβάνομαι, κυριεύομαι) |
αἱροῦμαί τινα (= εκλέγω) | αἱροῦμαι ὑπό τινος (=εκλέγομαι) |
ἀποκτείνω τινὰ (= σκοτώνω) | ἀποθνῄσκω ὑπό τινος (= σκοτώνομαι) |
δίκην λαμβάνω παρά τινος (= τιμωρώ) | δίκην δίδωμί τινι (= τιμωρούμαι) |
διώκω τινὰ (= κατηγορώ, εξορίζω κάποιον) | φεύγω ὑπό τινος (= κατηγορούμαι, εξορίζομαι) |
ἐκβάλλω τινὰ (= εξορίζω) | ἐκπίπτω ὑπὸ τινος (εξορίζομαι) |
εὖ ποιῶ / δρῶ τινα (= ευεργετώ) | εὖ πάσχω ὑπό τινος (= ευεργετούμαι) |
ζημιῶ τινα (= ζημιώνω, τιμωρώ) | ζημιοῦμαι / ζημίαν λαμβάνω παρά τινος (ζημιώνομαι, τιμωρούμαι) |
κακῶς λέγω τινὰ (= κακολογώ) | κακῶς ἀκούω ὑπό τινος (= κακολογούμαι) |
εὖ λέγω τινὰ (επαινώ) | εὖ ἀκούω ὑπό τινος (= επαινούμαι) |
μισῶ τινα (= μισώ) | μισοῦμαι / μισητὸς γίνομαι / μῖσος ἔχω πρός τινος (= μισούμαι) |
- Σχηματίζουν περιφραστικά τον παθητικό τους τύπο τα αποθετικά ρήματα, δηλαδή αυτά που έχουν μόνο μέση φωνή.
Αποθετικά ρήματα | Αντίστοιχα παθητικά |
|---|---|
αἰδοῦμαί τινα (σέβομαι, ντρέπομαι κάποιον) | αἰδοῦς τυγχάνω ὑπό τινος (με σέβεται, ντρέπεται κάποιος) |
αἰτιῶμαί τινα (κατηγορώ κάποιον) | αἰτίαν ἔχω/αἰτίαν λαμβάνω / ἐν αἰτίᾳ εἰμὶ ὑπό τινος (κατηγορούμαι) |
ἐπιμελοῦμαί τινος (φροντίζω κάποιον) | ἐπιμελείας τυχγάνω ὑπό τινος (με φροντίζει κάποιος) |
Μετατροπή της παθητικής σύνταξης σε ενεργητική
Κατά τη μετατροπή της παθητικής σύνταξης σε ενεργητική παρατηρούμε τις αντίστροφες αλλαγές απ'ότι στη μετατροπή της ενεργητικής σε παθητική. Πιο αναλυτικά: |
α) απλή παθητική σύνταξη, χωρίς αντικείμενο |
|---|
β) παθητική σύνταξη με αντικείμενο |
|---|
γ) παθητική σύνταξη με κατηγορούμενο του υποκειμένου |
|---|
δ) ρήμα που συντάσσεται με σύστοιχο υποκείμενο
α) απλή παθητική σύνταξη, χωρίς αντικείμενο
Κατά τη μετατροπή της παθητικής σύνταξης με μονόπτωτο ρήμα έχουμε τις εξής μεταβολές:
α) το παθητικό ρήμα μετατρέπεται σε ενεργητικό
β) το υποκείμενο του παθητικού ρήματος γίνεται αντικείμενο
γ) το ποιητικό αίτιο γίνεται υποκείμενο του ενεργητικού
παθητική σύνταξη | Οἱ Άθηναῖοι | ἐνικήθησαν | ὑπὸ τῶν Λακεδαιμονίων |
υποκείμενο | ρήμα | ποιητικό αίτιο | |
ενεργητική σύνταξη | υποκείμενο | ρήμα | αντικείμενο |
Οἱ Λακεδαιμόνιοι | ἐνίκησαν | τοὺς Ἀθηναίους |
β) παθητική σύνταξη με αντικείμενο
Κατά τη μετατροπή της παθητικής σύνταξης με αντικείμενο έχουμε τις εξής μεταβολές:
α) το παθητικό ρήμα μετατρέπεται σε ενεργητικό
β) το υποκείμενο του παθητικού ρήματος γίνεται άμεσο αντικείμενο
γ) το ποιητικό αίτιο γίνεται υποκείμενο του ενεργητικού
δ) το αντικείμενο του παθητικού ρήματος γίνεται έμμεσο αντικείμενο του ενεργητικού
παθητική | Αἱ πόλεις | ἐδόθησαν | ὑπὸ βασιλέως | Τισσαφέρνει |
υποκείμενο | ρήμα | ποιητικό αίτιο | αντικείμενο | |
ενεργητική | υποκείμενο | ρήμα | άμεσο αντικ | έμμεσο αντικ. |
Ὁ βασιλεὺς | ἔδωκε | τὰς πόλεις | Τισσαφέρνει |
Εξαιρέσεις
α) Όταν το ρήμα έχει τη σημασία του αἰτῶμαι, το υποκείμενο του παθητικού ρήματος γίνεται έμμεσο αντικείμενο, π.χ.
παθητική | Ὁπλῖται | αἰτοῦνται | ὑπὸ τοῦ Ἡριππίδου | τὸν Ἀγησίλαον |
υποκείμενο | ρήμα | ποιητικό αίτιο | αντικείμενο | |
ενεργητική | υποκείμενο | ρήμα | άμεσο αντικ | έμμεσο αντικ. |
Ὁ Ἡριππίδας | αἰτεῖ | τὸν Ἀγησίλαον | ὁπλίτας |
β) Στην περίπτωση των ρημάτων ἀποκόπτομαι ὑπό τινος, ἀποτέμνομαι ὑπό τινος, ἐκκόπτομαι ὑπό τινος, ἐπιτάσσομαι ὑπό τινος, ἐπιτρέπομαι ὑπό τινος, τουποκείμενο του παθητικού ρήματος γίνεται έμμεσο αντικείμενο σε γενική ή δοτική, π.χ.
παθητική | Οἱ ἑννέα ἄρχοντες | ἐπιτετραμμένοι ἦσαν | ὑπὸ τούτων | τὴν φυλακήν |
υποκείμενο | ρήμα | ποιητικό αίτιο | αντικείμενο | |
ενεργητική | υποκείμενο | ρήμα | έμμεσοαντικ | άμεσο αντικ. |
Οὗτοι | ἐπέτρεψαν | τοῖς ἑννέα ἄρχουσι | τὴν φυλακὴν |
γ) παθητική σύνταξη με κατηγορούμενο του υποκειμένου
Όταν το υποκείμενο του παθητικού ρήματος συνοδεύεται από κατηγορούμενο, τότε έχουμε τις εξής μεταβολές:
α) το παθητικό ρήμα τρέπεται σε ενεργητικό
β) το υποκείμενο του παθητικού γίνεται αντικείμενο
γ) το ποιητικό αίτιο γίνεται υποκείμενο του ενεργητικού ρήματος
δ) το κατηγορούμενο του υποκειμένου γίνεται κατηγορούμενο του αντικειμένου
παθητική | Τὸ χωρίον | ὠνόμασται | ὑπὸ τῶν Συρακοσίων | Έπιπολαί. |
υποκείμενο | ρήμα | ποιητικό αίτιο | κατηγορούμενο υποκ. | |
ενεργητική | υποκείμενο | ρήμα | άμεσο αντικείμενο | κατηγορούμενο αντικ. |
Οἱ Συρακόσιοι | ὠνομάκασι | τὸ χωρίον | Ἐπσιπολάς. |
δ) ρήμα που συντάσσεται με σύστοιχο υποκείμενο
α) Όταν το ρήμα συντάσσεται με σύστοιχο υποκείμενο, τότε το σύστοιχο υποκείμενο μετατρέπεται σε σύστοιχο αντικείμενο, π.χ.
παθητική | Ὁ πόλεμος | οὕτως ἐπολεμήθη | ὑφ'ἡμῶν |
σύστοιχο υποκείμενο | ρήμα | ποιητικό αίτιο | |
ενεργητική | υποκείμενο | ρήμα | σύστοιχο αντικ. |
Ἡμεῖς | οὕτως ἐπολεμήσαμεν | τὸν πόλεμον |
β) Όταν το ρήμα συντάσσεται με σύστοιχο αντικείμενο, τότε το σύστοιχο αντικείμενο παραμένει αμετάβλητο, π.χ.
παθητική | Ἡ πόλις | ἐβλάφθη | ὑπὸ Τιμάρχου | μεγάλα |
υποκείμενο | ρήμα | ποιητικό αίτιο | σύστοιχο αντικείμενο | |
ενεργητική | υποκείμενο | ρήμα | άμεσο αντικ | σύστοιχο αντικείμενο |
Τίμαρχος | ἔβλαψε | τὴν πόλιν | μεγάλα |
Ασκήσεις
- Μετατροπή παθητικής σε ενεργητική (ρήματα με κατηγορούμενο του υποκειμένου)Πηγή: http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/Energitiki-Pathitiki.htm