Η λέξη κατεργάρης, σήμαινε αρχικά ὁλάμνων εἰς κάτεργον (=κωπηλάτης σε πλοίο στο οποίο δούλευαν κατάδικοι, γαλέρα). Όλοι οι κωπηλάτες κάθονταν σε σανίδες κωπηλασίας, πάγκους όπου κάθε ένας είχε τη θέση του.
Οι μηχανές ήταν ακόμα άγνωστες και τα πλοία αρμένιζαν με τα πανιά ή με τα κουπιά. Οι κωπηλάτες, οι περισσότεροι ήταν συνήθως κατάδικοι (άνθρωποι των κάτεργων – δηλ. πλοίο που δούλευαν οι κατάδικοι), με σκοτεινό παρελθόν, (απ’ εδώ και η λέξη κατεργάρης=άνθρωπος χωρίς εμπιστοσύνη κλπ.). Υπήρχαν, επίσης, πλοία την εποχή εκείνη, που ονομαζόντουσαν «κάτεργα» (πλεούμενες φυλακές). Έτσι, το πλήρωμα αυτών των πλοίων λεγόταν «κατεργάρηδες». Όταν, λοιπόν, ο αέρας έπεφτε και το καράβι έπρεπε να συνεχίσει το δρόμο του, μια φωνή δυνατή ξεσήκωνε απ’ το ξαπόσταμά τους, τους ανθρώπους αυτούς: «Κάθε κατεργάρης στον πάγκο του». Ήταν η διαταγή να καθίσουν και πάλι στα κουπιά, στους μακρινούς ξύλινους μπάγκους ή πάγκους (από το ιταλικό panco)!
Η φράση μας υπενθυμίζει το κοπιαστικό καθήκον των κωπηλατών καταδίκων στα πλοία.
Σήμερα η λέξη κατεργάρης έχει τη σημασία του πονηρού.
Για το e-didaskalia.blogspot.gr
Αποστόλης Ζυμβραγάκης
Φιλόλογος
Δείτε από πού προέρχονται περισσότερες γνωστές φράσεις εδώ.