Σύμφωνα με τους περισσότερους γλωσσολόγους η λέξη είναι μάλλον προελληνική και δεν συνδέεται ετυμολογικά με καμία ινδοευρωπαϊκή ρίζα. Η αντίστοιχη ινδοευρωπαϊκή ρίζα είναι*mar-, απ’ όπου και οι παραγόμενες λέξεις στις λατινογενείς γλώσσες, ενώ οι γλώσσες γερμανικής καταγωγής έχουν διαφορετικής (άγνωστης) προέλευσης λέξη για τη θάλασσα (sea,zee κλπ).
Αποδεδειγμένα εμφανίζεται στα Ομηρικά Έπη (Ιλιάδα, Α 157 θάλασσάτε ἠχήεσσα). Από τον Όμηρο και μετά οι αρχαίοι Έλληνες έλεγαν θάλασσα και εννοούσαν την σημερινή Μεσόγειο Θάλασσα («έσω θάλασσα»). Τα πέραν της Μεσογείου νερά ονόμαζαν Ωκεανό («έξω θάλασσα»). Η λέξη έκτοτε απαντάται σε πολλούς συγγραφείς και έχουν μείνει αρκετές παροιμιώδεις εκφράσεις (Αισχύλου Επτά επί Θήβας, 758, κακών θάλασσα, Ξενοφώντος Κύρου Ανάβασις,Θάλαττα! Θάλαττα! - αττική διάλεκτος). Επίσης παλιά χρησιμοποιήθηκε και σε πολλές διαφορετικές περιπτώσεις, όπως η Ερεχθηίς θάλασσα που αναφέρεται στη πηγή αλμυρού νερού που θα δώριζε στους Αθηναίους ο Ποσειδών, αν επέλεγαν αυτόν ως προστάτη της πόλης.
Κάποιοι βυζαντινοί συγγραφείς ονομάζουν θάλασσα την δεξαμενή νερού κάτω από την Αγία Τράπεζα στο ιερό της εκκλησίας. Ήδη από τους αρχαίους χρόνους απαντώνται οι όροι Νεκρά Θάλασσα και Κασπία Θάλασσα που αναφέρονται σε λίμνες με αλμυρό νερό.
Από τη λέξη παράγονται τα επίθετα θαλασσινός, θαλάσσιος, θαλασσής, και πλήθος συνθέτων ουσιαστικών και ρημάτων: θαλασσοταραχή, θαλασσοκράτορας, θαλασσοπόρος, θαλασσομάχος, θαλασσαετός, θαλασσοπούλι, θαλασσοδάνειο, θαλασσογραφία, θαλασσόλυκος, θαλασσοπνίγομαι, θαλασσοταραχή, Πανθάλασσα (επιστημονικός όρος).
Εκφράσεις όπως «τα θαλάσσωσε», «δια θαλάσσης», «οργώνει τις θάλασσες», «άνθρωπος στη θάλασσα», «θάλασσα λάδι», «βρήκαμε θάλασσα», «τα 'κανε θάλασσα», «βουνό ή θάλασσα»,«στρώμα θαλάσσης»και«μυρίζει θάλασσα (το φρέσκο ψάρι)» είναι πολύ συνηθισμένες στις μέρες μας.
Περισσότερες σημασίες λέξεων εδώ.
Περισσότερες σημασίες λέξεων εδώ.