Το να μιλάμε για το μυαλό, είναι μια κάπως αφηρημένη έννοια, η οποία δεν είναι ξεκάθαρη για όλους τους ανθρώπους. Είναι μια λέξη που στοχεύει να συμπεριλάβει όλες τις διαδικασίες που συμβαίνουν στον εγκέφαλο μας: σκέψη, συνείδηση, αντίληψη, πεποιθήσεις, επιθυμίες, αισθήσεις κτλ. Το μυαλό είναι το μέρος όπου η συνείδηση, το υποσυνείδητο και οι λειτουργικές διαδικασίες λαμβάνουν χώρα.
Στο μυαλό αντανακλώνται οι ιδέες, οι πράξεις και οι διαφορετικές εκδηλώσεις της εγκεφαλικής δραστηριότητας. Όλα αυτά παράγονται από δομημένες διαδικασίες. Με άλλα λόγια, όλη αυτή η ψυχική δραστηριότητα δεν είναι τυχαία, αλλά υπακούει σε μοτίβα ή σχέδια που μαθαίνονται κατά τη διάρκεια της ζωής. Αυτό δε σημαίνει πως είναι κάτι που δεν αλλάζει. Στον εγκέφαλο, τα πάντα είναι ευαίσθητα στην αλλαγή.
«Το μυαλό δεν είναι ένα δοχείο που πρέπει να γεμίσει, αλλά φωτιά που πρέπει να ανάψει» – Πλούταρχος
Σύμφωνα με το πώς αυτές οι διαδικασίες συμβαίνουν, κάποιοι μελετητές πρότειναν την ύπαρξη τριών τύπων μυαλού: το άκαμπτο, το ρευστό και το εύκαμπτο. Το καθένα έχει τα δικά του χαρακτηριστικά και υπακούει σε διαφορετικών ειδών λογικής. Ας δούμε το καθένα ξεχωριστά.
ΤΟ ΑΚΑΜΠΤΟ ΜΥΑΛΟ: ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΥΙΟΘΕΤΗΣΗ ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΩΝ ΑΝΤΙΛΗΨΕΩΝ
Η εκπαίδευση είναι ο παράγοντας που επηρεάζει περισσότερο την διαμόρφωση του μυαλού. Είναι φυσιολογικό για ανθρώπους με άκαμπτο μυαλό να είναι παιδιά από γονείς που έχουν άκαμπτο μυαλό. Αυτή η ακαμψία, κατ’ αρχήν, είναι ένας αμυντικός μηχανισμός. Οι σταθερές ιδέες δίνουν το αίσθημα του μεγαλύτερου ελέγχου και προστασία από την αβεβαιότητα. Όσοι έχουν αυτά τα χαρακτηριστικά είναι ιδανικοί για πειθαρχημένες δουλειές και δραστηριότητες.
Από την άλλη, αυτοί που έχουν άκαμπτο μυαλό θα μπορούσαν να είναι κάπως επιφανειακοί. Δεν σταματούν να αναλύουν ή να αξιολογούν την εγκυρότητα των ιδεών ή των πράξεων. Υποθέτουν πως όλα πρέπει να γίνουν με μια τακτική σειρά που είναι επίσης προκαθορισμένη.
Αυτό οδηγεί στο να έχουν αρκετή δυσκολία στο να είναι δημιουργικοί και γι αυτό συνήθως περιορίζουν τον εαυτό τους στο να επαναλαμβάνονται. Ίσως νιώσουν μπερδεμένοι και αβοήθητοι αν κάτι ή κάποιος τους απομακρύνει από την ζώνη ασφαλείας τους. Η έλλειψη ελέγχου στις καταστάσεις συνήθως δημιουργεί πολλή αγωνία και υποφέρουν γι αυτό.
ΡΕΥΣΤΟ ΜΥΑΛΟ: ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΣΑΝ ΤΟΝ ΧΑΜΑΙΛΕΟΝΤΑ
Το αντίθετο του άκαμπτου μυαλού είναι το ρευστό. Δεν μπορούν να είναι σταθεροί και γι αυτό προσαρμόζονται σε όποιον βρίσκεται γύρω τους. Παίρνουν το σχήμα του δοχείου όπου βρίσκονται. Είναι τα χαρακτηριστικά άτομα που έχουν παραδώσει οποιονδήποτε έλεγχο στις καταστάσεις.
Αυτός ο τύπος μυαλού εκπροσωπεύει τους ανθρώπους που χρειάζονται κάποιον να τους κατευθύνει. Δυσκολεύονται να πάρουν αποφάσεις και ακόμα περισσότερο να έχουν θέση σε κάτι. Δεν ξέρουν τι να σκεφτούν. Και από τη στιγμή που δεν ξέρουν, αναθέτουν αυτό το καθήκον σε άλλους που αισθάνονται ότι έχουν την σιγουριά που τους λείπει.
Όσοι έχουν αυτού του τύπου μυαλού επίσης δυσκολεύονται στο να είναι αποφασισμένοι. Δεν θέτουν στόχους, αφήνουν τους άλλους να τους ορίσουν και αυτό τους φτάνει. Μπορούν να είναι πολύ καλοί σε έργα που απαιτούν υποταγή. Με τον ένα ή τον άλλον τρόπο, συμπληρώνουν το άκαμπτο μυαλό.
ΕΥΚΑΜΠΤΟ ΜΥΑΛΟ: ΤΟ ΣΗΜΕΙΟ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ
Το εύκαμπτο μυαλό χαρακτηρίζεται από την προσαρμογή. Η προσαρμογή δεν σημαίνει, όπως στο ρευστό μυαλό, η παθητική αποδοχή στο οτιδήποτε συμβαίνει. Αυτή η προσαρμογή γίνεται μέσω της σκέψης και της δημιουργικότητας. Αυτά τα άτομα ξέρουν πώς να θέσουν τον εαυτό τους στην πραγματικότητα χωρίς να επιβάλλουν την θέληση τους αλλά επίσης χωρίς να αποδέχονται υποτακτικά τους άλλους.
Σε αυτή την περίπτωση, οι σκέψεις οδηγούν τις πράξεις. Η πραγματικότητα είναι κάτι που επεξεργάζεται και γι αυτό υπάρχει η ανάλυση και η διεύρυνση. Υπάρχει διαφάνεια στις συζητήσεις, που σημαίνει ότι όσοι έχουν εύκαμπτο μυαλό μπορούν να αλλάξουν γνώμη και να προσαρμοστούν σε ιδέες. Είναι κατά κάποιο τρόπο ένα ταπεινό μυαλό. Δεν πιστεύουν ότι αυτοί έχουν δίκιο, αλλά δεν ενδίδουν στο παράλογο ή στο εσφαλμένο, από τη στιγμή που έχουν τα δικά τους κριτήρια.
Αυτό τους κάνει να σχετίζονται με τον κόσμο πιο φιλικά και δημιουργικά. Αυτός ο τύπος μυαλού επίσης δημιουργεί συνθήκες ώστε να συνεχίσει να αναπτύσσεται. Η ζωή αλλάζει και η αλλαγή είναι θετική επειδή μας προκαλεί και την ίδια στιγμή μας βοηθά να ωριμάσουμε.
Κανείς δεν έχει καθαρά έναν τύπο μυαλού. Όλοι έχουμε λίγο από όλους, παρόλο που τα χαρακτηριστικά του ενός επικρατούν. Ούτε μπορούμε να πούμε πως υπάρχει «κακό μυαλό» και «καλό μυαλό». Ωστόσο, αξίζει να κατανοήσουμε πως υπάρχουν τρόποι σκέψης που μας βοηθούν να γίνουμε πιο ευτυχισμένοι, ενώ άλλοι μας κάνουν στάσιμους ή να κυριαρχούμαστε από άλλους.