Συμβαίνει συχνά στην πρώτη δημοτικού (ή και σε μεγαλύτερες τάξεις αν δεν αντιμετωπιστεί σωστά η δυσκολία) τα παιδιά να μπερδεύουν τα γράμματα που μοιάζουν ηχητικά μεταξύ τους. Τα πιο συνηθισμένα λάθη γίνονται στα γράμματα: θ-φ, δ-β, δ-θ, κ-χ, ξ-ψ, ρ-λ, π-τ, γ-χ, ζ-ξ, τσ-στ, τζ-τσ
Μερικές ασκήσεις που βοηθούν:
- Φτιάχνουμε τα γράμματα με πλαστελίνη, κολλάζ, χαρτόνι και λέμε δυνατά λέξεις που αρχίζουν από το κάθε γράμμα.
- Δίνουμε στο παιδί ζευγάρια συλλαβών με τα γράμματα που μπερδεύει, για ανάγνωση:
π.χ. θ-φ
θα φα
θε φε
θο φο
θι φι
- Ζητάμε από το παιδί να ζωγραφίσει αντικείμενα από το κάθε γράμμα (αν δεν μπορεί να βρε κάτι το βοηθάμε προτείνοντας λέξεις, π.χ. θάλασσα, θυμωμένος, φόρεμα, θάμνος). Έπειτα ζητάμε να γράψει την λέξη ή και να φτιάξει μια πρόταση.
- Δίνουμε λίστα με λέξεις από κάθε γράμμα, για ανάγνωση: (π.χ. για τα φ-θ)
φάρος - θάρρος
θέλω - φέρνω
θήκη- φίλη
θόρυβος - φόρεμα
- Δίνουμε λίστα με λέξεις που λείπει το πρώτο γράμμα και ζητάμε από το παιδί να το συμπληρώσει:
_υμάμαι
_οβάμαι
_υμός
_έατρο
_ίλος
- Ζητάμε από το παιδί να βρει και να γράψει λέξεις από το κάθε γράμμα
- Δίνουμε λίστα με λέξεις που να λείπει το φ ή το θ αλλά μέσα στη λέξη και όχι στην αρχή της
κά_ομαι
παρά_υρο
κα_ές
- Δίνουμε προτάσεις για ανάγνωση (με λέξεις από τα γράμματα που διδάσκουμε)
- Δίνουμε λίστες με ομόηχες λέξεις:
1. Καρτέλες ανάγνωσης με λέξεις που διαφέρουν λίγο στην πρώτη συλλαβήπ.χ.
βαγόνι - παγόνι
τρέχω - βρέχω
ζυμάρι - θυμάρι
πάτος - γάτος
βίδα - γίδα
βάρος - φάρος
τρένο - φρένο
ρόδα - μόδα
2. Καρτέλες ανάγνωσης με λέξεις που ξεκινούν από την ίδια συλλαβή π.χ.
τζάμι - τζάκι
πάτωμα - πάπλωμα
διαβάζω - διατάζω
καβούρι - καβούκι
έκπληξη - έκρηξη
τρόπος - τρόμος
μπαλόνι - μπαλκόνι
σόλα - σόδα
3. Καρτέλες ανάγνωσης με λέξεις που διαφέρουν μόνο στον τονισμό π.χ.
μόνος - μονός
νόμος - νομός
γένια - γενιά
ώμος - ωμός
πορτοκάλια - πορτοκαλιά
χάλια - χαλιά
πλατεία - πλατιά
πόδια - ποδιά
4. Καρτέλες ανάγνωσης με λέξεις που περιέχουν αντίστροφες συλλαβές ή δίψηφα π.χ.
μόνος - νομός
καφές - φακές
τσάμπα - στάμπα
ζάρι - ρίζα
λάμπα - μπάλα
γάμος - μάγος
πάτα - τάπα
χλωμός - μοχλός
5. Καρτέλες ανάγνωσης με λέξεις που προφέρονται ακριβώς ίδια αλλά με άλλη ορθογραφία και έχουν διαφορετική σημασία π.χ.
μήλα - μίλα
ψηλή - ψιλή
κλήμα - κλίμα
κλίνω - κλείνω
ώμος - όμως
βάζο- βάζω
φυλή - φιλί
αυτή - αυτί
φύλλο - φύλο
Σε αυτή την περίπτωση ζητάμε από το παιδί να φτιάξει συλλαβές με κάθε μια λέξη για να μάθει αν γνωρίζει το νόημα.
Μπορούμε να φτιάξουμε προτάσεις με κενά και να ζητήσουμε από το παιδί να βάλει τη σωστή λέξη.
π.χ. Η παραλία έχει ......................άμμο (ψηλή ή ψιλή)
Η Ευρώπη έχει εύκρατο.............. (κλήμα ή κλίμα)
Τα .................των δέντρων (φύλλα ή φύλα)
6. Καρτέλες με ομόηχα επίθετα σε γένος θηλυκό( στον ενικό) και γένος αρσενικό (στον πληθυντικό) π.χ.
φίλη - φίλοι
μικρή - μικροί
ψηλή - ψηλοί
κοντή - κοντοί
λίγη - λίγοι
Και εδώ ζητάμε από το παιδί να φτιάξει προτάσεις με τις λέξεις για να μάθει να ξεχωρίζει τις λέξεις σύμφωνα με την ορθογραφία τους.
7. Καρτέλες με λέξεις με την ίδια κατάληξη π.χ.
ελιά - μηλιά
σκοτεινός - φωτεινός
κοπέλα - καρτέλα
κάστρα - γλάστρα
μάθημα - άθλημα
παράταση - κατάσταση
πότισμα -στόλισμα
μαρούλι - χερούλι
ζήτηση - σίτιση
-Και μια πολύ ωραία άσκηση με ποτήρια:
Θα χρειαστείτε πλαστικά ποτήρια, μαρκαδόρο ή αυτοκόλλητα για να γράψετε και να κολλήσετε τα γράμματα.
Οδηγίες
- Ετοιμάστε τα ποτήρια, γράφοντας ή κολλώντας ένα γράμμα/ δίψηφο/τρίψηφο στο καθένα.
-Γράψτε σε μικρά χαρτάκια/ χαρτόνια λέξεις που ξεκινούν ή περιέχουν το κάθε γράμμα/ δίψηφο/ τρίψηφο.
-Δώστε ανακατατεμένα τα χαρτάκια με τις λέξεις στο παιδί, ζητώντας να παίρνει ένα, να το διαβάζει και να το τοποθετεί στο σωστό ποτήρι. Μπορείτε μάλιστα να εξασκηθείτε στο μπάσκετ βάζοντας "καλάθι"με το χαρτάκι διπλωμένο σε κάθε ποτήρι.
Εναλλακτικά
- Μπορείτε να πάρετε από ένα ποτήρι και να κάνετε διαγωνισμό ποιος θα βρει, θα γράψει και θα τοποθετήσει στο ποτήρι του περισσότερες λέξεις δικές του που να περιέχουν το αντίστοιχο δίψηφο.
- Δώστε στο παιδί ένα μικρό μπαλάκι από χαρτί και ζητήστε του να το πετάξει βάζοντας καλάθι σε ένα από τα ποτήρια. Όπου μπει το καλάθι, τότε πρέπει να βρει μια λέξη με το δίψηφο για να πάρει πόντο!
- Λέτε στο παιδί μια λέξη και του ζητάτε να την γράψει και να την βάλει στο αντίστοιχο ποτήρι. Με αυτόν τον τρόπο ενισχύεται η ακουστική διάκριση και αντίληψη των γραμμάτων.
- Η άσκηση μπορεί να γίνει και με απλά γράμματα, με στόχο την καλή εκμάθηση και διάκριση τους. Μπορείτε να φτιάξετε δύο ποτήρια με γράμματα που μπερδεύουν τα παιδιά π.χ. φ-θ, ξ-ψ, β-δ, σ-ζ, π-τ
Αυτές είναι ενδεικτικά μερικές απλές ασκήσεις που μπορούν να γίνουν στο σπίτι ή και στη σχολική τάξη. Αν το παιδί παρουσιάζει κι άλλες μαθησιακές δυσκολίες ή δεν βελτιώνεται, πρέπει να γίνει αξιολόγηση μαθησιακών δυσκολιών.
Σοφία Τσιντσικλόγλου
Ειδική Παιδαγωγός