Δοκιμάστε αυτές τις 12 θετικές φράσεις για να ενθαρρύνετε και να εμπνεύσετε τα παιδιά σας. Ως γονείς, θέλουμε να μπορούμε να καθοδηγούμε και να διαμορφώνουμε τα παιδιά μας με όσο το δυνατόν πιο θετικούς τρόπους. Δεν θα ήταν ωραίο αν μπορούσαμε να εξαλείψουμε την απογοήτευση – τόσο για τους γονείς όσο και για τα παιδιά – και ταυτόχρονα να απαλλαγούμε από φωνές και κλάματα ή αρνητικές συζητήσεις ή άχρηστες απαντήσεις λόγω έλλειψης υπομονής;
Θα ήταν ωραίο! Αλλά, δεν είμαστε μάγοι. Θα πρέπει να απευθυνθούμε στους ειδικούς. Μια απ’αυτούς, η Dr. Laura Markham, ειδικός σε θέματα γονεϊκότητας, έχει γράψει το βιβλίο:
«Ήρεμος γονέας, ευτυχισμένα παιδιά: Πως να σταματήσετε να φωνάζετε και να αρχίσετε να χτίζετε σχέσεις με τα παιδιά σας».
«Ήρεμος γονέας, ευτυχισμένα παιδιά: Πως να σταματήσετε να φωνάζετε και να αρχίσετε να χτίζετε σχέσεις με τα παιδιά σας».
Προτείνει τις παρακάτω θετικές φράσεις που θα μπορούσαμε να λέμε στα παιδιά μας για να τα ενθαρρύνουμε και να τα εμπνεύσουμε να κάνουν ότι καλύτερο μπορούν, να μας βοηθούν και να μας ακούν.
Ορίστε 12 τρόποι για να αυξήσετε τις θετικές αλληλεπιδράσεις με τα παιδιά σας:
1. Αποφύγετε την αξιολόγηση.
Αντί για αυτό, επικεντρωθείτε στη διαδικασία και περιγράψτε την προσπάθεια που κάνει το παιδί:
– Ουάου! Διάβαζες αυτό το βιβλίο για μεγάλο χρονικό διάστημα και δεν το παράτησες παρόλο που είχες άγνωστες λέξεις!…
… είναι πολύ πιο παρακινητικό από το:
– Τι καλός αναγνώστης είσαι!
Άλλο παράδειγμα:
– Τι ωραία ζωγραφιά! Είσαι πολύ καλός καλλιτέχνης!…
… Το παιδί καταλαβαίνει ότι αυτό είναι ψέμα, γιατί ξέρει ότι δεν είναι σπουδαίος καλλιτέχνης. Αντ’αυτού, παρατηρήστε τι έκανε το παιδί, δείξτε ενδιαφέρον και ζητήστε από το παιδί να προβληματιστεί για αυτό:
– Βλέπω πολύ μπλε εδώ και πράσινο εδώ. Πες μου περισσότερα για αυτή την ζωγραφιά!
– Ουάου! Διάβαζες αυτό το βιβλίο για μεγάλο χρονικό διάστημα και δεν το παράτησες παρόλο που είχες άγνωστες λέξεις!…
… είναι πολύ πιο παρακινητικό από το:
– Τι καλός αναγνώστης είσαι!
Άλλο παράδειγμα:
– Τι ωραία ζωγραφιά! Είσαι πολύ καλός καλλιτέχνης!…
… Το παιδί καταλαβαίνει ότι αυτό είναι ψέμα, γιατί ξέρει ότι δεν είναι σπουδαίος καλλιτέχνης. Αντ’αυτού, παρατηρήστε τι έκανε το παιδί, δείξτε ενδιαφέρον και ζητήστε από το παιδί να προβληματιστεί για αυτό:
– Βλέπω πολύ μπλε εδώ και πράσινο εδώ. Πες μου περισσότερα για αυτή την ζωγραφιά!
2. Να είστε όσο το δυνατόν πιο συγκεκριμένοι.
Σχετικά με αυτό που βλέπετε, με το τι σας αρέσει, με το τι έκανε το παιδί σας. Αυτό δείχνει ότι πραγματικά εκτιμάτε αυτό που βλέπετε και βοηθάτε το παιδί να δει την αξία σε αυτό που έκανε. Αντί του:
– Καλή δουλειά!…
… δοκιμάστε να πείτε:
– Βλέπω ότι βάζεις όλα τα αυτοκινητάκια στο κουτί τους και όλα τα Legos στο καλάθι τους.
Αν τα αυτοκινητάκια είναι ακόμα στο πάτωμα, ξεκινήστε πάντα με τα θετικά, προτού δημιουργήσετε ένα πλαίσιο που πρέπει να γίνει θετικό:
– Το μόνο που μένει τώρα είναι να οδηγήσεις τα αυτοκινητάκια μέχρι τη θέση τους στο ράφι. Θέλεις να μου δείξεις πώς το κάνεις αυτό;
– Καλή δουλειά!…
… δοκιμάστε να πείτε:
– Βλέπω ότι βάζεις όλα τα αυτοκινητάκια στο κουτί τους και όλα τα Legos στο καλάθι τους.
Αν τα αυτοκινητάκια είναι ακόμα στο πάτωμα, ξεκινήστε πάντα με τα θετικά, προτού δημιουργήσετε ένα πλαίσιο που πρέπει να γίνει θετικό:
– Το μόνο που μένει τώρα είναι να οδηγήσεις τα αυτοκινητάκια μέχρι τη θέση τους στο ράφι. Θέλεις να μου δείξεις πώς το κάνεις αυτό;
3. Αποφύγετε τη σύγκριση μεταξύ αδελφών ή φίλων.
Μπορεί να νομίζετε ότι είστε θετικοί όταν λέτε:
– Ευτυχώς Παναγιά μου που σ’αρέσει να κάνεις τις εργασίες για το σπίτι και δεν χρειάζεται να σε κυνηγάω όπως κάνω με τον αδελφό σου!
Έτσι, όμως, δημιουργείτε μια κατάσταση όπου το παιδί είναι αρκετά καλό μόνο αν ο αδελφός του δεν κάνει την εργασία του.
Δεν υπάρχει ποτέ λόγος να συγκρίνετε τα παιδιά σας. Απλά πείτε:
– Μ’αρέσει που απλά έκατσες κι έκανες την εργασία σου με το που έφτασες σπίτι!
– Ευτυχώς Παναγιά μου που σ’αρέσει να κάνεις τις εργασίες για το σπίτι και δεν χρειάζεται να σε κυνηγάω όπως κάνω με τον αδελφό σου!
Έτσι, όμως, δημιουργείτε μια κατάσταση όπου το παιδί είναι αρκετά καλό μόνο αν ο αδελφός του δεν κάνει την εργασία του.
Δεν υπάρχει ποτέ λόγος να συγκρίνετε τα παιδιά σας. Απλά πείτε:
– Μ’αρέσει που απλά έκατσες κι έκανες την εργασία σου με το που έφτασες σπίτι!
4. Δώστε στο παιδί σας και τον έπαινο αλλά και την ικανότητα.
Είναι ωραίο να λέτε στο παιδί σας ότι είστε περήφανοι γι’αυτό. Να είστε, όμως, ξεκάθαροι ότι αυτό παίρνει όλα τα εύσημα και ο μόνος δικαιούχος για να τα αξιολογήσει.
– Πρέπει να είσαι τόσο περήφανος για τον εαυτό σου!
– Πρέπει να είσαι τόσο περήφανος για τον εαυτό σου!
5. Να είστε ενθουσιώδης!
Όλα τα παιδιά χρειάζονται ενθάρρυνση και ζεστασιά. Βεβαιωθείτε ότι λέτε στο παιδί σας κάθε μέρα όλη την ημέρα όλα όσα εκτιμάτε.
– Εκτιμώ ότι βούρτσισες τα δόντια σου με μια μόνο υπενθύμιση.
– Παρατήρησα ότι βοήθησες την αδελφή σου με τα παπούτσια της. Ήταν τόσο χαρούμενη. Και μας βοήθησε να φύγουμε πιο γρήγορα από το σπίτι. Σε ευχαριστώ!
– Όταν με βοηθάτε στο σούπερ μάρκετ, κάνουμε τα ψώνια πιο γρήγορα. Μου αρέσει να ψωνίζουμε μαζί!
Απλά βεβαιωθείτε ότι το παιδί σας γνωρίζει ότι είναι κάτι παραπάνω από ένα απλό επίτευγμα.
– Είμαι τόσο τυχερή/ός που είσαι παιδί μου … Σε αγαπώ όπως και να’χει.
– Εκτιμώ ότι βούρτσισες τα δόντια σου με μια μόνο υπενθύμιση.
– Παρατήρησα ότι βοήθησες την αδελφή σου με τα παπούτσια της. Ήταν τόσο χαρούμενη. Και μας βοήθησε να φύγουμε πιο γρήγορα από το σπίτι. Σε ευχαριστώ!
– Όταν με βοηθάτε στο σούπερ μάρκετ, κάνουμε τα ψώνια πιο γρήγορα. Μου αρέσει να ψωνίζουμε μαζί!
Απλά βεβαιωθείτε ότι το παιδί σας γνωρίζει ότι είναι κάτι παραπάνω από ένα απλό επίτευγμα.
– Είμαι τόσο τυχερή/ός που είσαι παιδί μου … Σε αγαπώ όπως και να’χει.
6. Παρακινήστε τα παιδιά σας.
Η εκδήλωση συγκεκριμένων εκτιμήσεων κι αναγνωρίσεων παρακινεί και ενθαρρύνει πολύ περισσότερο τα αγόρια μου. Όταν λέω:
– Πιστεύω σε σένα, νεαρέ!…
… με κοιτάζουν σαν να είμαι περίεργη/ος (που είμαι, αλλά και πάλι…).
Όταν λέω:
– Εκτιμώ πραγματικά όταν βάζεις την πετσέτα στην θέση της, με βοηθάς πάρα πολύ…
… τότε είναι πιο πιθανό να βάλει την πετσέτα στην θέση της. Φυσικά, αυτό δεν είναι εγγυημένο. Δεν είμαι μάγος!
– Πιστεύω σε σένα, νεαρέ!…
… με κοιτάζουν σαν να είμαι περίεργη/ος (που είμαι, αλλά και πάλι…).
Όταν λέω:
– Εκτιμώ πραγματικά όταν βάζεις την πετσέτα στην θέση της, με βοηθάς πάρα πολύ…
… τότε είναι πιο πιθανό να βάλει την πετσέτα στην θέση της. Φυσικά, αυτό δεν είναι εγγυημένο. Δεν είμαι μάγος!
7. Ενδυναμώστε τα παιδιά σας.
Όταν λέω:
– Μπορείτε να βάλετε τα πιάτα στο πλυντήριο πιάτων;…
… ακούω κάτι σαν:
– Αυτή τη στιγμή; Τώρα; Αλήθεια; Πραγματικά;…
… Αλλά όταν λέω:
– Ποιος μπορεί να με βοηθήσει για δυο λεπτά;…
… τρέχουν και οι δύο. Προσπαθώ λοιπόν να πλαισιώσω τα αιτήματα ως:
– Είσαι ένας πολύ εξυπηρετικός άνθρωπος και σε ευχαριστώ…
… και όχι να ακούγομαι σαν να δίνω διαταγές/εντολές:
– Κάνε αυτό τώρα.
– Μπορείτε να βάλετε τα πιάτα στο πλυντήριο πιάτων;…
… ακούω κάτι σαν:
– Αυτή τη στιγμή; Τώρα; Αλήθεια; Πραγματικά;…
… Αλλά όταν λέω:
– Ποιος μπορεί να με βοηθήσει για δυο λεπτά;…
… τρέχουν και οι δύο. Προσπαθώ λοιπόν να πλαισιώσω τα αιτήματα ως:
– Είσαι ένας πολύ εξυπηρετικός άνθρωπος και σε ευχαριστώ…
… και όχι να ακούγομαι σαν να δίνω διαταγές/εντολές:
– Κάνε αυτό τώρα.
8. Πείτε στα παιδιά σας πώς σας κάνουν να αισθάνεστε με την συμπεριφορά τους.
Όταν τα παιδάκια σας περάσουν απ’το στάδιο του νηπίου/μικρού παιδιού κι έχουν αποκτήσει ενσυναίσθηση μπορείτε να τους λέτε πράγματα όπως:
– Με στενοχωρεί που δεν ακούς τι λέω…
… ή:
– Μου δίνεις την αίσθηση ότι δεν νοιάζεσαι για το τι λέω όταν με διακόπτεις συνέχεια…
… αυτές οι φράσεις μπορεί να έχουν έναν αντίκτυπο.
Τώρα, προφανώς και δεν θέλετε να κάνετε το παιδί σας να ξεκινήσει ένα ταξίδι ενοχής – δεν είναι για αυτό. Αυτοί οι τύποι φράσεων βοηθούν, επίσης, με τις κοινωνικές και συναισθηματικές δεξιότητες. Με την πάροδο του χρόνου αρχίζουν να μαθαίνουν πώς οι πράξεις τους επηρεάζουν άλλους ανθρώπους.
– Με στενοχωρεί που δεν ακούς τι λέω…
… ή:
– Μου δίνεις την αίσθηση ότι δεν νοιάζεσαι για το τι λέω όταν με διακόπτεις συνέχεια…
… αυτές οι φράσεις μπορεί να έχουν έναν αντίκτυπο.
Τώρα, προφανώς και δεν θέλετε να κάνετε το παιδί σας να ξεκινήσει ένα ταξίδι ενοχής – δεν είναι για αυτό. Αυτοί οι τύποι φράσεων βοηθούν, επίσης, με τις κοινωνικές και συναισθηματικές δεξιότητες. Με την πάροδο του χρόνου αρχίζουν να μαθαίνουν πώς οι πράξεις τους επηρεάζουν άλλους ανθρώπους.
9. Εξηγήστε τους τη μεγαλύτερη εικόνα.
Ή τον λόγο πίσω από τον κανόνα. Παράδειγμα: Ο γιος μου χοροπηδάει πάνω στα έπιπλα ή/και δεν σέβεται τα αντικείμενα που έχουμε στο σπίτι. Ξύνει ή χτυπά το τραπέζι με σκεύη κλπ. Το να του ουρλιάζω ξανά και ξανά δεν βοηθά.
Αυτό που πραγματικά βοηθάει είναι να εξηγούμε γιατί φροντίζουμε την ιδιοκτησία μας.
– Αν χρειαστεί να το αντικαταστήσουμε, αυτό σημαίνει λιγότερα χρήματα για τα πράγματά σας, όπως παιχνίδια κλπ.
Αυτό που πραγματικά βοηθάει είναι να εξηγούμε γιατί φροντίζουμε την ιδιοκτησία μας.
– Αν χρειαστεί να το αντικαταστήσουμε, αυτό σημαίνει λιγότερα χρήματα για τα πράγματά σας, όπως παιχνίδια κλπ.
10. Εξηγήστε τους τι σας λέει η συμπεριφορά τους.
Αυτό ήταν πολύ χρήσιμα με πράγματα όπως το να ρίχνεις παιχνίδια από δω κι από κει. Ήμουν πιο αρνητικός στο παρελθόν γι ‘αυτό και απλά τους είπα να σταματήσουν να το κάνουν. Αυτό δεν βοήθησε.
Τώρα λέω πράγματα όπως:
– Αν πετάτε τα παιχνίδια σας, μου δίνετε να καταλάβω ότι δεν σας αρέσουν πια.
Αυτό τους έδωσε περισσότερες προοπτικές για αυτό το θέμα. Η ίδια ιδέα μπορεί να λειτουργήσει κι ως συμπεριφορά.
– Το κλαψούρισμά σας, μου δείχνει ότι είστε κουρασμένα και πρέπει να φύγουμε από την παιδική χαρά.
Τώρα λέω πράγματα όπως:
– Αν πετάτε τα παιχνίδια σας, μου δίνετε να καταλάβω ότι δεν σας αρέσουν πια.
Αυτό τους έδωσε περισσότερες προοπτικές για αυτό το θέμα. Η ίδια ιδέα μπορεί να λειτουργήσει κι ως συμπεριφορά.
– Το κλαψούρισμά σας, μου δείχνει ότι είστε κουρασμένα και πρέπει να φύγουμε από την παιδική χαρά.
11. Βοηθήστε τους να εξηγήσουν τα συναισθήματά τους.
Αν παρατηρήσετε ότι το μικρό παιδί σας χτυπάει/πληγώνει τον αδελφό/φίλο του μπορείτε να πείτε κάτι σαν:
– Αυτό σε στενοχώρησε τόσο πολύ! Σε έβγαλε εκτός εαυτού! Μπορείς να χτυπήσεις αυτό!…
… και του δείχνετε ένα μαξιλάρι ή ένα λούτρινο αρκουδάκι. Να του λέτε λέξεις και λόγια για να καταλαβαίνει τι είναι αυτό που αισθάνεται. Να του δίνετε ένα μέρος να ξεσπάει και να βρίσκει τα συναισθήματά του. Όλα αυτά μπορούν να απελευθερώσουν την οργή του. Αν το νήπιό σας είναι νευρικό όταν το πάτε στο σχολείο και πρέπει να φύγετε, μπορείτε να το καθησυχάσετε λέγοντας:
– Αυτό σε στενοχώρησε τόσο πολύ! Σε έβγαλε εκτός εαυτού! Μπορείς να χτυπήσεις αυτό!…
… και του δείχνετε ένα μαξιλάρι ή ένα λούτρινο αρκουδάκι. Να του λέτε λέξεις και λόγια για να καταλαβαίνει τι είναι αυτό που αισθάνεται. Να του δίνετε ένα μέρος να ξεσπάει και να βρίσκει τα συναισθήματά του. Όλα αυτά μπορούν να απελευθερώσουν την οργή του. Αν το νήπιό σας είναι νευρικό όταν το πάτε στο σχολείο και πρέπει να φύγετε, μπορείτε να το καθησυχάσετε λέγοντας:
– Καταλαβαίνω ότι σου λείπω, αλλά να θυμάσαι ότι πάντα θα επιστρέφω για να σε πάρω.Έχεις καθηγητές που θα σε βοηθήσουν και θα επιστρέψω σε χρόνο dt. Ή θα σε δω το μεσημέρι ή στο δείπνο, όποτε, τέλος πάντων πηγαίνετε και το παίρνετε από το σχολείο.
Διαβεβαιώστε το ότι είναι ok να του λείπετε και ότι πάντα θα επανέρχεστε. Αυτό είναι πάντα το κλειδί. Αν το παιδί σας πιστεύει ότι «μουτζούρωσε» την ζωγραφιά του μπορείτε να το ηρεμήσετε λέγοντας κάτι σαν:
– Αυτό είναι απογοητευτικό! Αλλά όλοι κάνουν λάθη! Μπορείς να δοκιμάσεις ξανά ή μπορούμε να κάνουμε κάτι άλλο τώρα.
Διαβεβαιώστε το ότι είναι ok να του λείπετε και ότι πάντα θα επανέρχεστε. Αυτό είναι πάντα το κλειδί. Αν το παιδί σας πιστεύει ότι «μουτζούρωσε» την ζωγραφιά του μπορείτε να το ηρεμήσετε λέγοντας κάτι σαν:
– Αυτό είναι απογοητευτικό! Αλλά όλοι κάνουν λάθη! Μπορείς να δοκιμάσεις ξανά ή μπορούμε να κάνουμε κάτι άλλο τώρα.
12. Προσπαθήστε να μην λέτε απλά «όχι», αλλά να το αναλύετε με λεπτομέρειες.
Αν το παιδί σας επιμένει να κάνει την ίδια ερώτηση κι εσείς λέτε «όχι», δοκιμάστε να πείτε κάτι σαν:
– Στ’ αλήθεια θέλεις να παίξεις με το iPad; Μακάρι να μπορούσες. Ξέρω πόσο πολύ το θες. Αλλά τώρα είναι ώρα δείπνου / για σχολείο / κλπ.
Μ’άλλα λόγια: Η αντιμετώπιση της επιθυμίας κι η κατανόηση της συμπάθειας («μακάρι να μπορούσες …») προχωρεί σε μεγάλο βαθμό ότι αναγνωρίζετε την κατάσταση στην οποία βρίσκεται το παιδί. Και, θυμηθείτε – οι μεταβάσεις μπορεί να είναι σκληρές. Όταν τους λέτε κάτι που ξέρετε ότι δεν θέλουν να ακούσουν, όπως:
– Στ’ αλήθεια θέλεις να παίξεις με το iPad; Μακάρι να μπορούσες. Ξέρω πόσο πολύ το θες. Αλλά τώρα είναι ώρα δείπνου / για σχολείο / κλπ.
Μ’άλλα λόγια: Η αντιμετώπιση της επιθυμίας κι η κατανόηση της συμπάθειας («μακάρι να μπορούσες …») προχωρεί σε μεγάλο βαθμό ότι αναγνωρίζετε την κατάσταση στην οποία βρίσκεται το παιδί. Και, θυμηθείτε – οι μεταβάσεις μπορεί να είναι σκληρές. Όταν τους λέτε κάτι που ξέρετε ότι δεν θέλουν να ακούσουν, όπως:
– Πρέπει να σταματήσετε να παίζετε και να’ρθετε στο δείπνο. Ή πρέπει να φύγουμε απ’την παιδική χαρά ή είναι ώρα μπάνιου, κλπ.
Ξεκινήστε με:
– Ξέρω ότι δεν θέλετε να το ακούσετε αυτό, αλλά πρέπει να φύγουμε από το πάρκο. Άλλη μια φορά στην τσουλήθρα και φύγαμε.
Δώστε τους να καταλάβουν ότι αναγνωρίζετε ότι δεν θέλουν να κάνουν αυτό που τους λέτε και δώστε τους σαφή καθοδήγηση.
Ξεκινήστε με:
– Ξέρω ότι δεν θέλετε να το ακούσετε αυτό, αλλά πρέπει να φύγουμε από το πάρκο. Άλλη μια φορά στην τσουλήθρα και φύγαμε.
Δώστε τους να καταλάβουν ότι αναγνωρίζετε ότι δεν θέλουν να κάνουν αυτό που τους λέτε και δώστε τους σαφή καθοδήγηση.