Ένα από τα πιο συχνά προβλήματα στην παιδική και την εφηβική ηλικία είναι ότι τα παιδιά δεν ακούν τους γονείς τους. Οι γονείς αναζητούν την αιτία του προβλήματος στο παιδί, αγνοώντας ότι τις περισσότερες φορές το λάθος είναι δικό τους, επειδή η επικοινωνία τους με το παιδί δεν είναι σωστή και αυτά που λένε, με τον τρόπο που τα λένε, βρίσκουν τοίχο. Ποια είναι τα συχνότερα επικοινωνιακά λάθη των γονιών;
1. Δίνουν διαταγές και Προστάζουν. Για παράδειγμα, λένε «Σταμάτα να κλαις», «Μη μου μιλάς άσχημα», «Μη γκρινιάζεις», «Πήγαινε αμέσως να τελειώσεις τα μαθήματά σου», κλπ.
2. Απειλούν. Απειλούν το παιδί ότι θα υπάρχει κάποια δυσάρεστη συνέπεια αν συνεχίσει να φέρεται άσχημα ή δεν κάνει αυτό που πρέπει. Τις περισσότερες φορές η απειλή είναι εξωπραγματική και το παιδί αντιλαμβάνεται ότι δεν ισχύει. Για παράδειγμα, ο γονιός λέει «Αν συνεχίσεις τη γκρίνια δεν θα σου πάρω σοκολάτα όλο το χειμώνα», «Σταμάτα να τσακώνεσαι με την αδερφή σου γιατί δεν θα σε αφήσω να πας προπόνηση μπάσκετ όλη τη χρονιά», κλπ.
3. Κάνουν κήρυγμα, Λένε απειλητικά ποιο είναι το σωστό. Με λανθασμένο τρόπο προσπαθούν να περάσουν το σωστό μήνυμα, αλλά επειδή το επιβάλλουν ηθικολογώντας και πιέζοντας το παιδί, αυτό αντιδρά. Για παράδειγμα, «Δεν ντρέπεσαι να μιλάς άσχημα;», «Τα καλά παιδιά δεν αντιμιλούν», κλπ.
4. Κρίνουν, Κατακρίνουν, Κατηγορούν. Οι γονείς κάνουν αρνητική αξιολόγηση του παιδιού τους συνολικά και ως άτομο, κάτι που είναι προσβλητικό για το παιδί. Για παράδειγμα, «Δεν ντρέπεσαι; Πάλι έκανες λάθος!», «Αυτό το κάνουν τα μωρά, όχι τα μεγάλα παιδιά σαν εσένα», «Πάντα βιάζεσαι και πασαλείβεις τα μαθήματά σου, ντροπή!».
5. Κοροϊδεύουν, Γελοιοποιούν, Κάνουν το παιδί να ντραπεί. Κάνουν το παιδί να αισθανθεί ντροπή για τον εαυτό του, το γελοιοποιούν και το κατατάσσουν σε μία αρνητική κατηγορία, κάνοντας το παιδί να νιώθει άσχημα για τον εαυτό του. «Ντροπή σου, πάλι φέρεσαι σα μωρό», «Είσαι βλάκας», «Μη τρως σα γουρούνι».
Πού είναι το λάθος στα παραπάνω μηνύματα;Τα παραπάνω λάθη επικοινωνίας στην ουσία στέλνουν στο παιδί λανθασμένα μηνύματα. Το παιδί αισθάνεται ότι δεν είναι αποδεκτό και ότι οι γονείς του δεν το αγαπάνε. Αντί να αισθάνεται συναισθηματικά κοντά στους γονείς, με αυτού του είδους τη λεκτική επικοινωνία το παιδί αισθάνεται να απομακρύνεται από αυτούς.
Τα παιδιά για να προκόψουν και να αισθάνονται σιγουριά και ασφάλεια χρειάζονται αγάπη και αποδοχή. Το καλύτερο που μπορούν να κάνουν οι γονείς είναι να δείξουν στο παιδί ότι το αγαπάνε, το δέχονται όπως είναι και σέβονται την προσωπικότητά του. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι θα αποδεχτούν όλα τα λάθη του ή δεν θα το ωθήσουν να αναπτυχθεί και να γίνει ο καλύτερός του εαυτός.
Το σημαντικό είναι να δημιουργήσουμε έναν στενό συναισθηματικό δεσμό με τα παιδιά μας και να τους δείξουμε την αγάπη μας με λόγια και πράξεις, αλλά και να τα καθοδηγήσουμε στο σωστό και την καλή συμπεριφορά.
Πώς καθοδηγούμε τα παιδιά στη σωστή συμπεριφορά;
Όταν δούμε συμπεριφορές που είναι λανθασμένες, αντί να καταφύγουμε αυτόματα στα παραπάνω λάθη επικοινωνίας, καλό είναι να σταθούμε και να σκεφτούμε τι πρέπει να κάνουμε.
Όταν δούμε συμπεριφορές που είναι λανθασμένες, αντί να καταφύγουμε αυτόματα στα παραπάνω λάθη επικοινωνίας, καλό είναι να σταθούμε και να σκεφτούμε τι πρέπει να κάνουμε.
Χρειάζεται καταρχήν να περιγράψουμε την άσχημη συμπεριφορά ή το συναίσθημα του παιδιού, αντί να κατακρίνουμε το παιδί: «Μου φαίνεται ότι πεινάς πολύ» αντί να φωνάξουμε «Πάψε να τρως σα γουρούνι». Μετά στέλνουμε ένα «εγώ-μήνυμα», λέγοντας στο παιδί πώς αισθανόμαστε εμείς με τη συμπεριφορά του, χωρίς να το κατακρίνουμε.
Τι είναι το «εγώ-μήνυμα»;
Πρόκειται για λεκτικά μηνύματα που στέλνουν οι γονείς και επικεντρώνονται στο πώς νιώθουν οι ίδιοι και όχι στο πόσο κακό είναι το παιδί ή η συμπεριφορά του. Αυτού του είδος το μήνυμα περιλαμβάνει τρία σκέλη:
- Ο γονιός περιγράφει αντικειμενικά την άσχημη συμπεριφορά ή το συναίσθημα του παιδιού.
- Ο γονιός δηλώνει πώς αισθάνεται ο ίδιος.
- Ο γονιός δηλώνει πώς η συμπεριφορά του παιδιού τον επηρεάζει με συγκεκριμένο, αντικειμενικό τρόπο.
Για παράδειγμα, αντί να πει ο γονιός «Σταμάτα να χτυπάς τα πόδια σου και να φωνάζεις μέσα στο σούπερ μάρκετ, δεν πρόκειται να σου πάρω και άλλα μπισκότα», μπορεί να πει «Βλέπω ότι χτυπάς τα πόδια σου και φωνάζεις επειδή θέλεις τόσο πολύ αυτά τα μπισκότα. Στενοχωριέμαι όταν φέρεσαι έτσι γιατί δεν θα μπορέσω να σε πάρω μαζί μου την επόμενη φορά και θα μου στερήσεις την παρέα σου, μου αρέσει να κάνουμε ψώνια μαζί».
Πιθανότατα σας φαίνεται πολύ μακροσκελής η προσέγγιση αυτή, κυρίως επειδή δεν έχετε συνηθίσει σε αυτόν τον τρόπο επικοινωνίας. Με εξάσκηση, αποφεύγοντας τα επικοινωνιακά λάθη και υιοθετώντας μια πιο θερμή προσέγγιση στο τι λέτε και πώς το λέτε, βοηθάτε το παιδί σας να αποκτήσει καλύτερη συμπεριφορά και να συνεργάζεται καλύτερα.
Δρ Λίζα Βάρβογλη
Ph.D., Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια – Συγγραφέας Παιδικών Βιβλίων
Ph.D., Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια – Συγγραφέας Παιδικών Βιβλίων
Πηγή: varvogli.gr