Η Βάσω Μηρτσέκη είναι εκπαιδευτικός με περίπου 20 χρόνια πείρας σε σχολεία της Βέροιας και η αγάπη της τόσο για το επάγγελμά της όσο και για τους μαθητές της είναι η έκδηλη σε κάθε ανάρτησή της στο προσωπικό της ιστολόγιο. Όπως η ίδια χαρακτηριστικά γράφει «Η τάξη μου είναι μέρος του Παραδείσου μου και οι μαθητές, οι άγγελοί μου». Σε ένα από τα κείμενά της, η κ. Μηρτσέκη απευθύνεται στους γονείς και σχολιάζει την τρομερή πίεση που, ο καθένας με τον τρόπο του, ασκούν στα παιδιά με τελικό στόχο την αριστεία. Λαμβάνοντας υπ’όψιν την εμπειρία της, έχει νόημα να διαβάσουμε τι έχει να πει:
«Πολλές φορές ως εκπαιδευτικοί έχουμε δει τους μαθητές μας να κλαίνε, να απελπίζονται.
Έχουμε δει τους μαθητές μας να μετατρέπονται κυριολεκτικά σε ανθρώπινο ράκος, όταν δίνουμε βαθμολογίες γραπτών δοκιμασιών ή τους ελέγχους απόδοσης… Παιδιά κλαίνε, θυμώνουν με τον εαυτό τους, δεν ξέρουν πώς να ξεσπάσουν και μετατρέπονται σε σκιές μέσα στις τάξεις ή γίνονται επιθετικοί προς τον εκπαιδευτικό τους αλλά και προς τους συμμαθητές τους. Πάντα η ίδια απάντηση όταν τα ρωτάς «τι έχεις;» και πάντα με τον ίδιο τρόπο: «Θα με μαλώσουν ΑΝ ΔΕΝ ΦΕΡΩ καλό βαθμό και αν δεν ανεβάσω το βαθμό μου» ή «Τι θα πω στη μαμά μου ή στο μπαμπά μου; Πώς θα τους πω ότι πήρα 7 ή 17 ή 57%; Φοβάμαι... Πώς να τους το πω;». Και εκεί το παιδί «σπάει» και σαν εκπαιδευτικός έχεις να παλέψεις με τους φόβους αυτού του παιδιού και ταυτόχρονα να το κάνεις να δει τη μοναδικότητά του.
ΓΟΝΕΙΣ αναγνωρίζετε κάπου τον εαυτό σας; Πιστεύετε ότι αυτό το λέει το παιδί σας; Για σκεφτείτε λίγο πιο προσεκτικά... Ναι είστε αρκετοί -μην πω πολλοί-οι γονείς που έχετε προκαλέσει στα παιδιά σας όχι μόνο τα συναισθήματα αλλά και τις αντιδράσεις που προανέφερα. Ακούμε από πολλούς γονείς την κλασική κουβέντα «Δεν με πειράζει αν φέρει 9 ή 8 ή 18 ή 108. Με ενδιαφέρουν άλλα που θέλω να κατακτήσει». Μα τότε πώς βλέπουμε στα μάτια των παιδιών σας την απόγνωση, το φόβο, τον τρόμο, την κριτική, το πόσο πιεσμένα είναι; Κάτι πάει λάθος. Κάτι δεν λέτε σε εμάς. Γιατί τα παιδιά σας τα βλέπουμε, τα ζούμε...
Είστε εσείς που βγαίνετε έξω και καμαρώνετε για τους βαθμούς που πήρε το παιδί σας, για το απουσιολόγιο που του έδωσαν, για τη σημαία που θα κρατήσει, έχοντας όμως πιέσει τόσο πολύ που το παιδί σας είναι στην τάξη κυριολεκτικά μια μηχανή που σκέφτεται πώς θα ικανοποιήσει τους γονείς του και δεν κοιτάει να μάθει για τον εαυτό του. Το δικό σας «θέλω» προσπαθεί να καλύψει, και αν δεν το καταφέρει, εσείς σαν γονείς προσφεύγετε στην κακή κριτική. Είστε εσείς που λέτε πως νοιάζεστε για το καλό του, μα όταν δεν μπορεί να κάνει κάτι τα βάζετε με τον εκπαιδευτικό αλλά και με το ίδιο σας το παιδί, απαιτώντας από αυτό να μάθει όλα αυτά που και εσείς πιθανόν δεν συγκρατήσατε ποτέ στο σχολείο και δεν θυμάστε και σήμερα, παρόλο που σας τα δίδαξαν, προχωρώντας μάλιστα ακόμα παραπέρα στο χειρότερο στάδιο: Προχωράτε στο να το συγκρίνετε με άλλα παιδιά ή να συγκρίνετε τα άλλα παιδιά με το δικό σας. Και το παιδί σας έρχεται στο σχολείο κυνηγώντας το δικό σας «θέλω». Φοβάται μη σας απογοητεύσει, μην πέσει στα μάτια σας, μη χάσει το «μπράβο σου παιδί μου», γιατί μάθατε να του το λέτε μόνο κοιτώντας τους βαθμούς του και όχι προσέχοντάς το π.χ. σε ένα παιχνίδι που ακολουθεί τους κανόνες. Δεν μπορείτε να καταλάβετε σε τι μετατρέπετε τα παιδιά σας έτσι;
Δεν μπορείτε να σκεφτείτε τι ενήλικο δημιουργείτε; Κάθε νόμισμα έχει 2 όψεις. Έτσι έχουμε και 2 αντιδράσεις παιδιών Και από τις δύο πλευρές έχουμε παιδιά που τρελαίνονται κυριολεκτικά από τη χαμηλή (για εσάς) βαθμολογία. Η μία πλευρά έχει παιδιά που κλαίνε, που ακόμα κι αν γνωρίζουν τις αδυναμίες τους εκλιπαρούν κυριολεκτικά για ένα καλύτερο βαθμό και γίνονται ικέτες για να μη χάσουν τη δική σας αγάπη (γιατί τους μάθατε πως η αγκαλιά και η αγάπη πάει με το βαθμό στα μαθήματα αλλά και με τις επιτυχίες του) αλλά και επειδή φοβούνται τις φωνές σας. Έχω παιδιά που απομονώνονται από το σύνολο και δεν μιλάνε, ειδικά αν δεν έχουν διαβάσει καλά, επειδή φοβούνται μην αλλάξει ο βαθμός τους και κρύβονται πίσω από τους συμμαθητές τους του μπροστινού θρανίου. Παιδιά που έρχονται στο σχολείο και μας λένε «με τρέλανε κυρία. 40 ΑΣΚΗΣΕΙΣ μου έβαλε η μαμά να κάνω» και σε παρακαλάει να δώσεις 4 παραπάνω εσύ για να γλιτώσει το μαρτύριο των ασκήσεων στο σπίτι. Παιδιά που σου λένε «δεν με καταλαβαίνει κυρία... Εξηγώ πως προσπαθώ αλλά με πιέζει στο σπίτι ΠΟΛΥ. Δεν με καταλαβαίνουν» και εσύ ξέρεις πως πραγματικά προσπαθεί αλλά «δεν το’χει» στον βαθμό που οι γονείς περιμένουν και αναρωτιέσαι γιατί δεν βλέπουν τα άλλα χαρίσματα που έχει το παιδί τους.
Από την άλλη πλευρά του νομίσματος έχουμε την άλλη αντίδραση. Περιλαμβάνει αυτά που προανέφερα αλλά έχει και άλλα… Είναι οι μαθητές που γράφουν στα τετράδιά τους ή στα θρανία τους «είμαι ηλίθιος» όταν δεν παίρνουν μπράβο σε ένα διαγώνισμα, που «κλέβουν» στα διαγωνίσματα για να μη σας ακούν να λέτε «τι βαθμό πήρες;»… που αρχίζουν και συμπεριφέρονται εριστικά στους συμμαθητές τους, ειδικά σε αυτούς που δεν είναι καλοί μαθητές, που προκαλούν προβλήματα γιατί μεταφέρουν την πίεση που νιώθουν στο σπίτι στο σχολείο. Είναι το παιδί σας που όλη του η ζωή γίνεται το κυνήγι του βαθμού, σαν να είναι πράγματι αυτό και προσπαθεί να κάνει ό,τι μπορεί (ακόμα και να παραβεί κανόνες) για να το πετύχει… Είναι το παιδί που η αριστεία είναι το φάρμακο για όλα και που αν δεν είναι άριστος είναι «ένα μηδενικό». Και αλίμονο αν αυτός ο μαθητής χάσει κάτι… Χάνει τη γη από τα πόδια του… Θεωρεί πως χάνει την κυρίαρχη θέση του.
ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΔΥΟ πλευρές του νομίσματος έχουμε το ίδιο αποτέλεσμα. Παιδιά σε άσχημη ψυχολογική κατάσταση. Παιδιά που όλη τους η ζωή είναι οι σχολικοί βαθμοί. Παιδιά που νιώθουν ανεπαρκή, «χαζά», «καθυστερημένα» (είναι λέξεις παιδιών που ακούμε σε περιπτώσεις βαθμολογιών). Παιδιά που φοβούνται την αντίδραση των γονιών τους, επειδή κυριολεκτικά τα ισοπεδώνουν... Και εμείς βλέπουμε τις αντιδράσεις τους τις αναγνωρίζουμε και σε αρκετές περιπτώσεις προχωρούν ακόμα παραπέρα, μα εκεί είναι αδύνατο να επέμβουμε μόνοι μας.
Πολλές φορές κρίνεται απαραίτητο να παρέμβει ειδικός παιδοψυχολόγος γιατί η «ζημιά» στην ψυχή του παιδιού είναι πιο μεγάλη και η πληγή του πιο βαθιά, αλλά δυστυχώς πολλοί γονείς δεν μας ακούτε όταν σας το προτείνουμε…
Και φτάνουμε στην εφηβεία και εκεί είναι που αυτά τα παιδιά στις εξετάσεις για τα ΑΕΙ και ΤΕΙ αν αποτύχουν θεωρούν πως τελείωσε η ζωή τους και δυστυχώς κάθε χρόνο πολλά από αυτά φτάνουν ακόμα και στο σημείο να κάνουν κακό στον εαυτό τους… Γονείς μη λιθοβολείτε τα παιδιά σας. Δεν έχουν όλα αυτά που εσείς ονειρεύεστε. Δεν μπορούν να κατέχουν όλα τα γνωστικά αντικείμενα που εσείς πιστεύετε πως είναι θέμα τακτικής και προγραμματισμού να μάθουν, και τα πιέζετε να τα καταφέρουν. Αποδεχτείτε και το 8 και το 15 και το 50 σε ένα μάθημα αν βλέπετε πως το παιδί σας προσπαθεί και δεν τα καταφέρνει. Έχει άλλα τόσα θετικά στοιχεία που θα πρέπει να δείτε. Αγκαλιάστε το παιδί σας για αυτό που είναι και όχι για αυτό που ΘΑ ΘΕΛΑΤΕ να είναι…»