Ενδεικτικά κριτήρια για το νέο τρόπο αξιολόγησης των μαθητών στις πανελλαδικές εξετάσεις 2018 της Γ ́ ημερησίου ΕΠΑΛ στο μάθημα των Νέων Ελληνικών, εξέδωσε το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ).
Σύμφωνα με την υπό δημοσίευση υπουργική απόφαση ο νέος τρόπος αξιολόγησης για την Γ ́ ημερησίου ΕΠΑ.Λ. προβλέπει ότι για την εξέταση στο μάθημα των Νέων Ελληνικών, δίνονται στους μαθητές δύο (2) μη διδαγμένα κείμενα (ένα λογοτεχνικό και ένα μη λογοτεχνικό), τα οποία ανταποκρίνονται στην αντιληπτική ικανότητά τους και σχετίζονται με θεματικό κύκλο οικείο από τη σχολική διδασκαλία στις A ́, Β ́ και Γ ́ τάξεις ημερήσιου ΕΠΑΛ. Τα διδακτικά εγχειρίδια που έχουν αξιοποιηθεί στις τρεις τάξεις στηρίζουν τους μαθητές μόνο ως προς τη θεματολογία που αναφέρεται στην εξεταστέα ύλη. Τα δε γλωσσικά φαινόμενα, αναγνωστικές–επικοινωνιακές δεξιότητες, μορφοσυντακτικά φαινόμενα, τα οποία έχουν γίνει αντικείμενο διδασκαλίας στην Α ́ και Β ́ Λυκείου και συνεχίζουν να αποτελούν αντικείμενο άσκησης στην Γ ́ τάξη. Το λογοτεχνικό κείμενο μπορεί να είναι ένα ποίημα ή διήγημα ή απόσπασμα από μυθιστόρημα ή θεατρικό έργο. Το μη λογοτεχνικό κείμενο μπορεί να είναι δημοσιογραφικό κείμενο ή επιστημονικό ή πληροφοριακό άρθρο, συνέντευξη, κριτική, ομιλία, επιστολή, επιφυλλίδα ή δοκίμιο. Τα δύο κείμενα έχουν θεματική συνάφεια και συνοδεύονται από σύντομο εισαγωγικό σημείωμα χωρίς ερμηνευτικά σχόλια. Ενδέχεται, τέλος, να είναι διασκευασμένα για τις ανάγκες της αξιολόγησης.
Οι μαθητές/μαθήτριες καλούνται να απαντήσουν σε τρεις (3) δραστηριότητες, που συνοδεύουν κάθε κείμενο, από τις οποίες:
α) μία (1) αφορά στην κατανόηση του κειμένου, μπορεί να διαιρείται σε δύο ερωτήματα (βλ. παρακάτω) ίδιας περίπου βαρύτητας και βαθμολογείται με 15 μονάδες
β) μία (1) αφορά στην προσέγγιση της δομής και της γλώσσας του κειμένου, μπορεί να διαιρείται σε έως και τρία (3) ερωτήματα και βαθμολογείται με 15 μονάδες
γ) μία (1) αφορά στην ερμηνεία-παραγωγή λόγου και βαθμολογείται με 20 μονάδες.
Συνολικά, οι δραστηριότητες κατανόησης και προσέγγισης της γλώσσας των δύο κειμένων βαθμολογούνται με 60 (4Χ15) μονάδες και οι δραστηριότητες παραγωγής λόγου με 40 (2Χ20) μονάδες.
Ι. Όσον αφορά στο μη λογοτεχνικό κείμενο, οι μαθητές/τριες καλούνται να απαντήσουν σε τρεις (3) δραστηριότητες που το συνοδεύουν:
1. Η πρώτη δραστηριότητα αφορά στην ανάγνωση-κατανόηση του κειμένου, με την οποία ελέγχεται η ικανότητα των μαθητών/τριών: α) να εντοπίζουν και να παρουσιάζουν τις πληροφορίες που περιέχονται στο κείμενο, όπως τις βασικές ιδέες και τα επιχειρήματα του συγγραφέα, το πρόβλημα που θέτει, τις θέσεις που υποστηρίζει, τη σχέση του βασικού μηνύματος του κειμένου με τις περιστάσεις επικοινωνίας και τον σκοπό για τον οποίο γράφτηκε, καθώς και με τους τρόπους και τα μέσα πειθούς που αξιοποιούνται στο κείμενο – τα παραπάνω ζητούμενα μπορεί να τίθενται με τη μορφή ερωτήσεων ανοικτού και κλειστού τύπου− ή/και β) να αποδίδουν περιληπτικά και να πυκνώνουν το νόημα μέρους του κειμένου ή ολόκληρου του κειμένου λαμβάνοντας υπόψη συγκεκριμένο επικοινωνιακό πλαίσιο.
Η δραστηριότητα μπορεί να αναπτύσσεται σε ερωτήματα (μέχρι 2), στα οποία η βαθμολογία επιμερίζεται.
2. Η δεύτερη δραστηριότητα αφορά στην προσέγγιση της δομής και της γλώσσας του κειμένου, με την οποία ελέγχεται η ικανότητα των μαθητών/τριών είτε να αναγνωρίζουν τη βασική δομή του κειμένου ή τη δομή και τον τρόπο ανάπτυξης μιας παραγράφου∙ είτε να εντοπίζουν τις διαρθρωτικές λέξεις/φράσεις που βοηθούν στη συνοχή και νοηματική αλληλουχία του κειμένου ∙ είτε να αποδίδουν το περιεχόμενο της παραγράφου με πλαγιότιτλους∙ είτε να μετασχηματίζουν λέξεις ή φράσεις αλλάζοντας τη σύνταξη, το λεξιλόγιο (συνώνυμα ή συνώνυμες φράσεις, αντώνυμα, παράγωγα, σύνθετα κ.λπ.), τα σημεία στίξης, σύμφωνα με συγκεκριμένες περιστάσεις επικοινωνίας και να σχολιάζουν το επικοινωνιακό αποτέλεσμα ∙ είτε να ερμηνεύουν λέξεις –-φράσεις του κειμένου, με βάση τα κειμενικά συμφραζόμενα και το επικοινωνιακό πλαίσιο.
Η δραστηριότητα μπορεί να αναπτύσσεται σε ερωτήματα (μέχρι 3), στα οποία η βαθμολογία επιμερίζεται.
3. Η τρίτη δραστηριότητα αφορά στην παραγωγή λόγου, με την οποία ζητείται από τους μαθητές/τριες να συντάξουν δικό τους κείμενο, ενταγμένο σε επικοινωνιακό πλαίσιο, σε συνάρτηση με το κείμενο αναφοράς, στο οποίο κρίνουν ή σχολιάζουν σημεία του κειμένου, ανασκευάζουν θέσεις του ή αναπτύσσουν τεκμηριωμένα προσωπικές απόψεις. Το μαθητικό κείμενο αναπτύσσεται με τη μορφή κειμένου επιχειρηματολογίας (δημόσια ομιλία, επιστολή, άρθρο), έχει έκταση 200-250 λέξεις και βαθμολογείται με 20 μονάδες.
ΙΙ. Όσον αφορά στο λογοτεχνικό κείμενο, οι μαθητές/τριες καλούνται να απαντήσουν σε τρεις (3) δραστηριότητες που το συνοδεύουν:
1. Η πρώτη δραστηριότητα αφορά στην ανάγνωση - κατανόηση του κειμένου, με την οποία ελέγχεται η ικανότητα των μαθητών/μαθητριών με ποικίλες ερωτήσεις (ανοικτού και κλειστού τύπου) είτε να εντοπίζουν στο κείμενο πληροφορίες όπως πρόσωπα, χώρο, χρόνο, κοινωνικό πλαίσιο δράσης των προσώπων, γεγονότα/αίτια που κατευθύνουν τη δράση των αφηγηματικών ηρώων, βασικά θέματα, ιδέες, προβληματισμούς που θέτει το κείμενο, αξίες που προβάλλει, τεκμηριώνοντας την άποψή τους με στοιχεία του κειμένου ∙ είτε να αναλύουν κάποιον από τους χαρακτήρες, με βάση τα δεδομένα του κειμένου ∙ είτε να επισημαίνουν τα σύμβολα, τις φωνές, τις σιωπές σε ένα ποιητικό ή θεατρικό κείμενο και να παρουσιάζουν με δικά τους λόγια το νόημα που τους δίνουν.
Η συγκεκριμένη δραστηριότητα μπορεί να αναπτύσσεται σε δύο (2) ερωτήματα ίδιας βαρύτητας περίπου. Μόνο ένα από αυτά μπορεί να είναι ερώτηση ανοικτού τύπου και η απάντηση στην ερώτηση ανοικτού τύπου μπορεί να κυμαίνεται από 50 έως 60 λέξεις. Η δραστηριότητα βαθμολογείται συνολικά με 15 μονάδες.
2. Η δεύτερη δραστηριότητα αφορά στην προσέγγιση της γλώσσας του κειμένου, με την οποία ελέγχεται η ικανότητα των μαθητών/μαθητριών με ερωτήσεις ποικίλων τύπων είτε να αναγνωρίζουν τα βασικά σημεία οργάνωσης της αφηγηματικής πλοκής ή της ποιητικής γραφής ∙ είτε να εντοπίζουν μέσα στο κείμενο συγκεκριμένους δείκτες που δίνονται (αφηγηματικούς τρόπους, αφηγηματικές τεχνικές, τα ρηματικά πρόσωπα κ.ά.) και να ερμηνεύουν τη λειτουργία τους ως προς το νόημα∙ είτε να αναγνωρίζουν εκφραστικά μέσα – τρόπους (μεταφορές, παρομοιώσεις, επαναλήψεις, αντιθέσεις, εικόνες κ.λπ.) και τη λειτουργία τους ως προς το νόημα του κειμένου.
Η συγκεκριμένη δραστηριότητα μπορεί να αναπτύσσεται σε ερωτήματα (μέχρι 3), στα οποία η βαθμολογία επιμερίζεται.
3. Η τρίτη δραστηριότητα αφορά στην ερμηνεία και την παραγωγή λόγου σε ένα θέμα αναγνωστικής ανταπόκρισης. Ζητείται από τους μαθητές/τριες να αξιολογήσουν ιδέες, αξίες, στάσεις, συμπεριφορές που αναδεικνύονται στο κείμενο με βάση είτε τα κειμενικά συμφραζόμενα είτε τα ιστορικά και ιδεολογικά συμφραζόμενα της εποχής παραγωγής του έργου (εφόσον τους δίνονται σχετικές πληροφορίες), να τις συγκρίνουν με αυτές του σήμερα ή να τις συσχετίσουν με προσωπικές εμπειρίες, βιώματα, συναισθήματα. Η έκταση του μαθητικού κειμένου κυμαίνεται από 100 έως 150 λέξεις και βαθμολογείται με 20 μονάδες.
