Η λήψη αποφάσεων είναι πολύ σημαντική δεξιότητα για τη μελλοντική ευτυχία και επιτυχία του παιδιού μας. Ο Dr. Jim Taylor, κλινικός ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο του Denver, μας δίνει τους τρόπους για να μάθουμε στα παιδιά μας να παίρνουν τις σωστές αποφάσεις από τη νηπιακή ακόμη ηλικία.
Ναι, η αλήθεια είναι ότι και τα παιδιά συχνά διαλέγουν κάτι, μετά το παρατάνε, ή αλλάζουν γνώμη και καταλήγουν να νιώθουν ότι δεν πήραν τη σωστή απόφαση.
Σύμφωνα πάντως με τον Dr. Jim Taylor, το θέμα δεν είναι για το αν θα πάρουν μια σωστή ή λάθος απόφαση. Έτσι κι αλλιώς και οι λάθος αποφάσεις συμβάλλουν πολύ στην ανάπτυξη και εξέλιξη μας. Το θέμα είναι να έχουν το θάρρος να μπορούν να ελίσσονται ανάλογα με τις περιστάσεις!
Πόσο χρήσιμη είναι η λήψη «κακών αποφάσεων»;
Ο δόκτωρ Taylor συχνά στις συνεδρίες του με παιδιά κάνει μια πρώτη ερώτηση: «Πόσοι από εσάς έχουν κάνει ανόητα πράγματα;» Όλα τα παιδιά σηκώνουν το χέρι. Μετά κάνει μια δεύτερη: «Πόσοι από εσάς θα ξανακάνατε ανόητα πράγματα;» Όλα τα παιδιά σηκώνουν και πάλι το χέρι. Και μετά τα ρωτάει: «Γιατί κάνετε ανόητα πράγματα;» Οι απαντήσεις των παιδιών είναι οι εξής:
Γιατί δεν το σκέφτηκα καλά
Γιατί προς στιγμή μου φάνηκε διασκεδαστικό
Γιατί βαριόμουν
Γιατί ένιωθα πίεση
Γιατί δεν είχα υπολογίσει τις συνέπειες
Όταν τους ξαναρωτούσε αν θα έκαναν το ίδιο ηλίθιο πράγμα τα περισσότερα παιδιά απαντούν με βεβαιότητα: «Όχι».
Συμπέρασμα: Τα παιδιά δεν έχουν την εμπειρία, ούτε την προνοητικότητα που έχουν οι μεγάλοι. Επίσης σε μικρές ηλικίες είναι πολύ εγωκεντρικά και…κοντόφθαλμα. Γι’ αυτό άλλωστε παραβλέπουν τις μακροπρόθεσμες συνέπειες των πράξεων τους.
Γι’ αυτό τα παιδιά πρέπει να κάνουν ανόητα πράγματα. Οι κακές αποφάσεις τα βοηθούν να βιώσουν κάποιες δυσάρεστες συνέπειες και να μην επαναλάβουν τα ίδια λάθη στο μέλλον. Και τι γίνεται αν τα παιδιά παίρνουν συνεχώς τις λάθος αποφάσεις; Σε αυτό το σημείο οι γονείς θα πρέπει να αναλογιστούν τι κάνουν εκείνοι λάθος. Αυτό συνήθως συμβαίνει όταν οι γονείς δεν τα θεωρούν ποτέ υπεύθυνα για κάτι και προσπαθούν να τα καλύπτουν όταν προκύπτει πρόβλημα.Αυτά τα παιδιά μαθαίνουν ότι δεν είναι υπεύθυνοι για τις αποφάσεις τους και να μπορούν να συνεχίσουν να κάνουν ηλίθια πράγματα χωρίς φόβο για τις συνέπειες. Οι μακροπρόθεσμες προσωπικές, κοινωνικές και επαγγελματικές επιπτώσεις θα είναι τα παιδιά αυτά να μην καταφέρνουν να παίρνουν αποφάσεις, αλλά και όταν το κάνουν να μην μπορούν να ξεχωρίσουν τη σωστή από τη λάθος.
Πώς να τα βοηθήσω να πάρουν τη σωστή απόφαση;Η εκχώρηση του δικαιώματος λήψης αποφάσεων, είναι μια σταδιακή διαδικασία με βάση την ηλικία, και την ωριμότητα του κάθε παιδιού. Εννοείται, πως τα πολύ μικρά παιδιά δε μπορούν να πάρουν αποφάσεις, αλλά μπορείτε να τα διδάξετε πώς να το κάνουν στο μέλλον. Για παράδειγμα δε μπορείτε να αφήσετε ένα νήπιο να αγοράσει ότι θέλει, από το περίπτερο, αλλά μπορείτε να του δώσετε δύο επιλογές για να επιλέξει τη μία. Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν, θα διευρύνετε τον αριθμό των επιλογών που τους δίνετε. Ωστόσο με κάθε απόφαση, θα πρέπει να αναγνωρίζει και να αναλαμβάνει την ευθύνη για τις συνέπειες των αποφάσεων αυτών.
9 βήματα για να μάθουν τα παιδιά να παίρνουν τις σωστές αποφάσεις
Οι περισσότερες επιτυχημένες αποφάσεις έρχονται μετά από μια κλασική διαδικασία. Αυτή είναι η εξής:
1. Ορίστε το πρόβλημα. Ποια είναι η απόφαση που πρέπει να πάρετε εσείς; Ποιο είναι το πρόβλημα που πρέπει να λύσει το παιδί;
2. Βοηθήστε το να εξερευνήσει τις επιλογές. Για να λυθεί το πρόβλημα, τι επιλογές έχω; Είναι όλες οι επιλογές δυνατές; Είναι ασφαλές ή επικίνδυνο; Τι θα συμβεί αν αποτύχει αυτή η επιλογή;
3. Βοηθήστε το να κατανοήσει τις συνέπειες. Κάθε επιλογή έχει τα συν και τα πλην. Μερικές επιλογές έχουν άμεσα οφέλη, κάποιες άλλες πιο έμμεσα. Σε κάποιες επιλογές αποκλείονται κάποια πρόσωπα, σε άλλες συμμετέχουν. Το να καταλάβει το παιδί τις συνέπειες θα τα βοηθήσει να μάθουν να περιορίζουν το εύρος των αποδεκτών επιλογών.
4. Βοηθήστε το να πάρει μια (και μόνο μια) απόφαση. Όταν υπάρχουν διαφορετικές επιλογές, το παιδί θα πρέπει να επιλέξει μια και να την εφαρμόσει.
5. Βοηθήστε το να αξιολογήσει την απόφασή του. Μόλις πάρει κάποια εξετάστε μαζί αν ήταν η σωστή ή η λάθος.
6. Δώστε το παράδειγμα. Μιλήστε για τις δικές σας σωστές αποφάσεις. Για παράδειγμα όταν σας ζητήσουν πράγματα στο εμπορικό κέντρο που έχετε επισκεφτεί πείτε: «Θα ήθελα πολύ να σου πάρω αυτά τα παπούτσια αλλά θα πρέπει να πληρώσουμε πρώτα τα αγγλικά»
7. Μην του δίνετε περισσότερες από δυο-τρεις επιλογές. Για παράδειγμα πείτε: «Για βραδινό θα έχουμε ή μακαρόνια ή αβγά, τι προτιμάτε;» Οι περιορισμένες επιλογές, θα βοηθήσουν τα παιδιά να αναπτύξουν εμπιστοσύνη στον εαυτό τους, ως προς τη λήψη
8. Μην λύνετε τα δικά τους προβλήματα. Πολύ συχνά, οι γονείς θέλοντας να διορθώσουμε τα λάθη των παιδιών, παρεμβαίνουμε για να τα λύσουμε. Έτσι όμως δε μαθαίνουν στη διαδικασία της λήψης.
9. Να είστε εκεί όταν αποφασίσουν. Όταν τα παιδιά είναι μικρότερα, καλό θα είναι να είστε κοντά τους, ώστε να τα βοηθήσετε, μιλώντας μαζί τους και υπενθυμίζοντας τους τη διαδικασία λήψη αποφάσεων.